10 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druki nr 806 i 1166).

Poseł Józef Racki:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego odniosę się do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów, zwanej ustawą deregulacyjną, druki nr 806 i 1166.

    Stoimy przed niezwykle trudnym zadaniem. W naszych rękach znajduje się jeden z najbardziej skomplikowanych aktów legislacyjnych bieżącej kadencji Sejmu RP. Proponowane zmiany obowiązującego porządku prawnego, zawarte w rządowym projekcie ustawy deregulacyjnej, będą oddziaływać na kilkadziesiąt profesji. Nie będzie więc truizmem stwierdzenie, iż skutki tych zmian z pewnością zauważalnie odcisną się na sferze gospodarczo-prawnej państwa. Nasuwają się jednak nieuzasadnione wątpliwości, czy ze względu na treść projektu ustawy przekazanego do drugiego czytania będą to skutki pozytywne.

    Trwające 4 miesiące prace sejmowej Komisji Nadzwyczajnej ujawniły szereg zastrzeżeń zarówno do zmian zawartych w projekcie w wersji rządowej, jak i zmian wprowadzonych wbrew stanowisku środowisk zawodowych w czasie prac komisji. Zastrzeżenia płynęły ze strony zarówno organizacji zawodowych, jak również samych parlamentarzystów. Są one bardzo poważne, gdyż dotyczą naruszenia interesów państwa i słusznych interesów obywateli.

    Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego nie kwestionuje samej inicjatywy deregulacji niektórych zawodów. Dąży jednak do poprawienia w projekcie ustawy tych zapisów, które naruszają zaufanie obywateli do państwa prawa. W tym celu w imieniu klubu zgłaszam poprawki, które ze względu na ograniczony czas wystąpień tylko ogólnie przedstawię z trybuny sejmowej, a szczegółowo sprecyzowałem w piśmie, które za chwilę złożę na ręce pani marszałek.

    Zmiany zawarte w art. 2 i art. 3 ustawy deregulacyjnej dotyczą adwokatów i radców prawnych. Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłasza dwie poprawki. Zaproponowane poprawki nie kwestionują intencji ustawy, nieznacznie liberalizując wymagania dotyczące wykonywania zawodu radcy prawnego i adwokata w stosunku do legislatorów. Legislator zatrudniony w aparacie państwowym musi patrzeć na tworzone prawo w szerokiej perspektywie i musi przewidywać, jak to prawo będzie w praktyce funkcjonować. Nie może przy tym ograniczać się do oceny indywidualnych przypadków, ale musi oceniać jego funkcjonowanie w stosunku do wszystkich podmiotów, do których to prawo jest adresowane. Są to zadania trudne i odpowiedzialne, których realizacja wymaga bogatej wiedzy prawniczej połączonej z praktyką. Dlatego pozycja legislatora powinna zostać wzmocniona.

    Art. 4 oraz art. 28 ustawy deregulacyjnej dotyczą zmian w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne. Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłasza poprawki również w tym zakresie. Generalnie dotyczą one uzyskania uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii w zakresach: geodezyjne pomiary podstawowe, redakcja map oraz fotogrametria i teledetekcja, które zgodnie z projektem ustawy deregulacyjnej będą mogły otrzymać osoby posiadające odpowiedni dyplom ukończenia studiów wyższych bez konieczności zdawania egzaminu państwowego. W chwili obecnej żaden przepis prawa nie definiuje jednak zakresu tematycznego zagadnień, których poznanie na poziomie akademickim może gwarantować absolwentowi studiów wyższych umiejętności do wykonywania zawodu geodety uprawnionego w zakresie geodezyjnych pomiarów podstawowych, redakcji map oraz fotogrametrii i teledetekcji. Poprawki zmierzają do określenia zakresu przedmiotowych zagadnień dla zachowania jednolitości kształcenia.

    Poprawka do art. 28 ustawy deregulacyjnej dotyczy absolwentów, którzy w najbliższych 2-3 latach ukończą studia na uczelni, której program kształcenia nie spełnia warunków ustanowionych w przepisach prawa. Zgodnie z poprawką zachowają oni prawo ubiegania się o uprawnienia zawodowe w odpowiednich zakresach na dotychczasowych warunkach.

    Poprawki zgłoszone do art. 6 ustawy deregulacyjnej, dotyczącego zmian w ustawie Prawo o notariacie, są szczególnie uzasadnione, gdyż wobec tego zawodu poczyniono w trakcie prac Komisji Nadzwyczajnej największe zmiany i finalny kształt proponowanych rozwiązań jest całkowicie odmienny od pierwotnych rozwiązań zawartych w projekcie rządowym. Liczba i rodzaj zmian, które zostały wprowadzone i przyjęte przez Komisję Nadzwyczajną wobec zawodu zaufania publicznego, jakim jest notariusz, sprawia, że należy poważnie zastanowić się nad stabilizacją tej profesji zarówno w kontekście bezpieczeństwa obrotu prawnego dla obywateli, jak i zaufania publicznego, rozumianego jako zaufanie państwa w stosunku do swoich funkcjonariuszy, i ewentualnie przystąpić do opracowania nowego Prawa o notariacie. Wskażę tu choćby na radykalne skrócenie czasu praktycznego szkolenia, zamianę 400 dni asesury na 40 dni aplikacji pozaetatowej czy wprowadzenie w ostatnim momencie prac komisji zupełnie nowej, nie w pełni sprecyzowanej instytucji zastępcy notarialnego. To wszystko sprawia, że możemy mieć do czynienia ze swego rodzaju eksperymentem legislacyjnym, który zostanie przeprowadzony na klientach notariuszy. Warto sobie w tym momencie zadać pytanie: Czy istnieją przesłanki merytoryczne do przeprowadzenia proponowanych zmian dotyczących zawodu, którego sprawne funkcjonowanie zabezpiecza pewność obrotu prawnego w naszym państwie i chroni majątki obywateli?

    Zmiany zawarte w art. 8 ustawy deregulacyjnej dotyczą trzech zawodów nieruchomościowych regulowanych przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami: rzeczoznawcy majątkowego, pośrednika w obrocie nieruchomościami i zarządcy nieruchomości. Zmiany dotyczące zawodu rzeczoznawcy majątkowego prowadzą do obniżenia wymogów kwalifikacyjnych stawianych kandydatom ubiegającym się o nadanie uprawnień do wykonywania tego zawodu. Ponadto niektóre zmiany są wadliwie zredagowane, co doprowadzi do wewnętrznych sprzeczności w ustawie i uniemożliwi jej wdrożenie w praktyce. Biorąc pod uwagę charakter zawodu rzeczoznawcy majątkowego, obniżenie wymogów kwalifikacyjnych stawianych osobom wykonującym ten zawód jest szkodliwe dla funkcjonowania państwa i ochrony interesów jego obywateli, w tym dla prawidłowej gospodarki mieniem publicznym. Słuszność tego stwierdzenia uzasadniają cele, dla których dokonuje się wycen nieruchomości. Cele te szczegółowo przedstawiłem w uzasadnieniu poprawek zgłoszonych na piśmie przez Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego.

    Chcę także wskazać na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 2 grudnia 2002 r. zawarł swoją ocenę zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zawód rzeczoznawcy majątkowego jest zawodem zaufania publicznego, a rzeczoznawcy swoimi usługami służą szerszemu interesowi społecznemu. Trybunał Konstytucyjny doszedł do przekonania, że przewidziane w ustawie o gospodarce nieruchomościami warunki nabywania uprawnień zawodowych ograniczają prawo dostępu do zawodu rzeczoznawcy majątkowego w sposób mieszczący się w granicach określonych w art. 31 ust. 3 konstytucji. Ustanowione przez ustawodawcę w dotychczas obowiązujących przepisach warunki mają na celu zapewnienie takiego poziomu świadczenia usług, jaki jest wymagany od osób zaufania publicznego.

    Zwracam też uwagę na list otwarty przedstawicieli polskiego środowiska akademickiego z zakresu gospodarki nieruchomościami, rzeczoznawstwa majątkowego i wyceny nieruchomości. Profesorowie piszą, że deregulacja budzi zdecydowany sprzeciw, gdyż nie tylko jest niezgodna z dotychczasowym stanowiskiem polskiej doktryny i praktyki działania rynku nieruchomości, lecz także zagraża możliwości przestrzegania konstytucyjnego prawa własności nieruchomości. Narusza także stanowisko, jakie jest powszechnie zajmowane we wszystkich rozwiniętych krajach, w których zawód ten jest ustanowiony i uregulowany.

    Zmiany dotyczące zawodu rzeczoznawcy majątkowego nie były zamieszczone w projekcie rządowym, zostały zgłoszone dopiero na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej. Nie zostały poddane ocenie merytorycznej, tylko pospiesznie przegłosowane bez możliwości zajęcia stanowiska, uzasadnionego przygotowaniem fachowym, przez organizacje zawodowe rzeczoznawców majątkowych.

    Zmiany dotyczące zawodów pośrednika w obrocie nieruchomościami i zarządcy nieruchomości spowodują, że właściwy minister będzie zmuszony do wpisania do centralnego rejestru pośredników i zarządców każdego, kto zażąda takiego wpisu. Zniesiono bowiem wymóg posiadania jakichkolwiek kwalifikacji przez osoby zamierzające wykonywać te zawody. Wystarczy, jeżeli będą się umiały podpisać na wniosku o wpis. Z dniem wpisu do rejestru kandydat uzyskuje prawo do wykonywania zawodu. Wpis do rejestru jest pewnego rodzaju gwarancją dawaną przez naczelny organ administracji rządowej, potwierdzającą przygotowanie kandydata do wykonywania zawodu. Zakres tego przygotowania także przedstawiłem szczegółowo w uzasadnieniu poprawek zgłoszonych na piśmie przez klub.

    Czy można poważnie gwarantować przygotowanie do wykonywania przedmiotowych zawodów bez stawiania kandydatom jakichkolwiek wymogów kwalifikacyjnych, bez ich sprawdzenia i spełnienia?

    Pani marszałek, tylko sekundkę.

Poseł Józef Racki:

    Pomimo deregulacji rozsądnie ustalone wymogi kwalifikacyjne powinny pozostać w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami. Na zakończenie wystąpienia chcę ponownie podkreślić, że Polskie Stronnictwo Ludowe nie jest przeciwne deregulacji niektórych zawodów, ale sprzeciwia się deregulacji polegającej na pełnym otwarciu wykonywania niektórych zawodów przez osoby nieposiadające odpowiedniego wykształcenia i praktyki zawodowej. Chcemy zapytać autorów zmian, kto będzie odpowiadał materialnie za wadliwie sporządzony operat ustalający wartość majątku, błędne zarządzanie nieruchomością, sprzedaż nieruchomości z wadami, wadliwie sporządzony akt notarialny i tak dalej. Polacy muszą mieć pewność i gwarancję, że ludzie wykonujący poszczególne zawody są dobrze przygotowani do ich wykonywania. Poprawki zgłoszone w drugim czytaniu przez Polskie Stronnictwo Ludowe mają na celu usunięcie lub skorygowanie w ustawie deregulacyjnej zapisów szkodliwych dla funkcjonowania państwa i słusznych interesów jego obywateli.

    Dziękując za uwagę, chcę jeszcze dodać komentarz. Być może doświadczenie w pracy z młodzieżą powoduje moje ostrożne postępowanie co do otwarcia zawodu. Ci młodzi, chętni do wykonywania zawodów, którzy zabierali głos, nie mają doświadczenia i wiem, że będą kiedyś tego żałowali. Dziękuję bardzo.

    Pani marszałek, składam poprawki na pani ręce.