Szanowny Panie Marszałku,

w odpowiedzi na interpelację otrzymaną w dniu 26 sierpnia 2015 r. Pani poseł Janiny Okrągły w sprawie sytuacji finansowej Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu informuję, iż podjęto zarówno doraźne, jak i długofalowe działania, mające na celu poprawę finansowania instytutów badawczych, w tym Instytutu Śląskiego.

Pragnę zauważyć, iż zjawisko, jakim jest obniżanie się wysokości dotacji, dotyczy wszystkich instytutów badawczych, nie tylko Instytutu Śląskiego. Dlatego też, w grudniu 2014 r., korzystając z zapisu § 6 ust. 5 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę na finansowanie działalności statutowej (Dz. U. z 2014 r. poz. 90, z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2014 r., oraz mając na uwadze wysokość środków dostępnych w budżecie państwa w części „Nauka”, zwiększono dotację bazową dla wszystkich instytutów badawczych o łączną kwotę 30 197 690 zł. W 2014 r. instytuty badawcze otrzymały środki z dotacji na utrzymanie potencjału badawczego w łącznej wysokości 493 947 056 zł, natomiast w 2015 r. w wysokości 528 338 420 zł. Dotacja na utrzymanie potencjału badawczego dla Instytutu Śląskiego w Opolu wyniosła 471 000 zł.

Wysokość dotacji podmiotowej na utrzymanie potencjału badawczego obliczana była na podstawie algorytmu, w którym uwzględniono kategorię naukową, liczbę osób zatrudnionych przy wykonywaniu badań naukowych lub prac rozwojowych oraz kosztochłonność badań, która kształtowała relacje między wysokościami dotacji jednostkowych (tj. dotacji bazowej w przeliczeniu na jednego zatrudnionego z uwzględnieniem kosztochłonności badań) pomiędzy jednostkami prowadzącymi badania w poszczególnych dziedzinach nauk. Kosztochłonność badań wyrażona była za pomocą współczynników w skali od 1 do 3,5, gdzie dla nauk humanistycznych wynosiła 1,5. Mając na uwadze zasadę otwartości na dialog ze środowiskiem naukowym, w maju br. został powołany Zespół do spraw opracowania propozycji zmian dotyczących współczynników kosztochłonności badań naukowych dla poszczególnych dziedzin nauki i sztuki. W skład tego zespołu wszedł również przedstawiciel instytutów badawczych.

Ponadto, uprzejmie informuję, że obecnie trwają prace legislacyjne związane z projektem rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie sposobu ustalania wysokości dotacji i rozliczania środków finansowych na utrzymanie potencjału badawczego oraz na badania naukowe lub prace rozwojowe oraz zadania z nimi związane, służące rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich. Projekt rozporządzenia zakłada też dodatkowe możliwości pozyskania środków na utrzymanie potencjału badawczego, w szczególności w sytuacji, gdy obliczona dotacja bazowa jest niższa od oczekiwanej. Po złożeniu przez zainteresowaną jednostkę naukową, w trybie określonym w przepisach, odpowiednio umotywowanego wniosku wraz z uzasadnieniem, możliwe będzie przyznanie dodatkowych środków w przypadku szczególnych potrzeb tej jednostki, wynikających z prowadzonych przez nią badań naukowych lub prac rozwojowych związanych z:

1) koniecznością pilnego wykonania przez jednostkę naukową badań naukowych lub prac rozwojowych szczególnie istotnych dla realizacji polityki naukowej, naukowo-technicznej lub innowacyjnej państwa, biorąc pod uwagę specyfikę i uwarunkowania działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej prowadzonej przez jednostkę naukową;

2) koniecznością podjęcia, po restrukturyzacji przeprowadzonej w roku poprzedzającym rok przyznania dotacji bazowej, nowych zadań mających na celu podniesienie efektywności działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej, uwzględniając wpływ tych zadań na rozwój innowacyjnej gospodarki;

3) realizacją zadania związanego z zapewnieniem warunków udziału niepełnosprawnych naukowców i uczestników studiów doktoranckich w realizacji badań naukowych lub prac rozwojowych;

4) wystąpieniem w jednostce naukowej zdarzenia losowego, uznawanego za sytuację nadzwyczajną i nieprzewidywalną, niemożliwą do uniknięcia i niezależną od jednostki naukowej, skutkującą zakłóceniem działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej tej jednostki.

Decyzja w tej sprawie wydawana będzie po uzyskaniu opinii zespołu specjalistycznego.

Ponadto pragnę poinformować, że w ramach działalności statutowej, oprócz dotacji na utrzymanie potencjału badawczego oraz dotacji na działalność związaną z rozwojem młodych naukowców i uczestników studiów doktoranckich, jednostki naukowe mogą wystąpić również o przyznanie, dotacji na restrukturyzację, utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych oraz na zapewnienie dostępu do informacji naukowej.

Jak wskazano powyżej, istnieją możliwości pozwalające na uzyskanie przez jednostki naukowe, w tym instytuty badawcze, dodatkowych środków, w sytuacji, gdy obliczona dotacja bazowa jest niższa od oczekiwanej. Sam algorytm podziału środków jest stale udoskonalany, aby spełnić oczekiwania środowiska naukowego.

Pozostaję w przekonaniu, że podjęte przez resort działania spowodują poprawę sytuacji finansowej najlepszych jednostek naukowych.

Z wyrazami szacunku