W związku z interpelacją nr 33142 złożoną przez Panie Poseł Janinę Okrągły, Małgorzatę Niemczyk i Barbarę Czaplicką, w sprawie dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego dla pracujących opiekunów dzieci z niepełnosprawnością, uprzejmie wyjaśniam:

Zgodnie z art. 5 Kodeksu pracy, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

Przepisy szczególne (tzw. pragmatyki) regulują więc w sposób odrębny stosunki pracy pewnych grup zawodowych (np. nauczycieli) lub społecznych (np. osób niepełnosprawnych) i mają pierwszeństwo w stosowaniu przed powszechnymi przepisami prawa pracy. Kodeks pracy zawiera więc jedynie ogólne przepisy mające zastosowanie do wszystkich pracowników, zaś do pracowników, których uprawnienia i obowiązki regulowane są w ustawach szczególnych, Kodeks pracy stosowany jest tylko w zakresie nieuregulowanym.

Z uwagi więc na problematykę poruszoną w interpelacji, nie ma możliwości prawnej uregulowania w Kodeksie pracy szczególnych uprawnień pracowniczych przynależnych wyłącznie rodzicom dzieci niepełnosprawnych.

Artykuł 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych reguluje kwestię nabywania i korzystania z dodatkowego urlopu wypoczynkowego, w wymiarze 10 dni roboczych, przez osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Jeżeli rodzic dziecka niepełnosprawnego sam również jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym lub umiarkowanym, może z tego uprawnienia korzystać, zwiększając przysługujący wymiar urlopu wypoczynkowego odpowiednio z 20 do 30 lub z 26 do 36 dni w roku kalendarzowym. Ponadto, pracownik niepełnosprawny może korzystać z innych uprawnień pracowniczych, tj.:

- skróconego czasu pracy;

- dodatkowej przerwy w pracy;

- zwolnień w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym i w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Jedną z form wsparcia rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi na utrzymaniu jest świadczenie pielęgnacyjne. Przysługuje ono matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną, w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332) lub innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności – jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej pracuje obecnie nad zmianami w systemie wsparcia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Od 2015 r. świadczenie pielęgnacyjne wynosi 1200 zł netto, natomiast od 2016 r. wzrośnie do 1300 zł netto. Oprócz świadczenia pielęgnacyjnego rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi mogą otrzymać również zasiłek pielęgnacyjny, zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego.

Sytuacja rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi jest analizowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wieloaspektowo, zarówno pod kątem dostępności świadczeń, jak również danych statystycznych pochodzących z badania budżetów gospodarstw domowych GUS. Należy jednak zaznaczyć, iż w badaniu budżetów gospodarstw domowych jest to grupa mało reprezentatywna z uwagi na niską liczebność w badaniu osób z dziećmi ze znacznym stopniem niepełnosprawności pobierających świadczenie pielęgnacyjne.

Według dodatkowych analiz przeprowadzonych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, liczba osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosi ponad 900 tys. W pierwszym kwartale 2015 r. wypłacono przeciętnie miesięcznie:

- ok. 109 tys. świadczeń pielęgnacyjnych;

- ok. 61 tys. zasiłków dla opiekuna;

- ok. 19 tys. specjalnych zasiłków opiekuńczych.

Należy dodać, że katalog wydatków możliwych do sfinansowania z Funduszu Pracy zawiera ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149, z późn. zm.). Możliwość przeznaczenia środków Funduszu Pracy na inne zadania wymaga zmiany przepisów ww. ustawy.

Do Ministerstwa nie wpłynął projekt aktu prawnego, który w uzasadnieniu zawierałby dane do wyliczenia ewentualnych skutków finansowych dla Funduszu Pracy z tytułu wprowadzenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla pracujących opiekunów dzieci z niepełnosprawnością, płatnego z Funduszu Pracy. W związku z powyższym Ministerstwo nie może odnieść się do zagadnienia przedstawionego w interpelacji.