Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pań posłanek Janiny Okrągły i Barbary Czaplickiej, przesłaną przy piśmie pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 25 listopada 2014 r., znak: SPS-023-29422/14, w sprawie finansowania badań dotyczących środków zastępczych prowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz sposobu niszczenia produktów uznanych za środki zastępcze, zwracam się z uprzejmą prośbą o przyjęcie poniższych informacji.
Na wstępie pragnę zauważyć, że przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 18 listopada 2014 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw zawiera propozycje przepisów będące przedmiotem pytań zawartych w niniejszej interpelacji.
Odnosząc się do pytania dotyczącego rozważenia wyłonienia w drodze przetargu referencyjnego laboratorium, które przeprowadziłoby na zlecenie organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej badania zatrzymanych środków zastępczych, uprzejmie informuję, że zmieniany w ww. projekcie art. 44c ust. 13 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124) zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu podmiotów uprawnionych do wykonywania ww. badań, mając na względzie zapewnienie sprawności postępowania prowadzonego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Podmioty wymienione w rozporządzeniu będą właściwymi w zakresie przeprowadzania przedmiotowych badań oraz będą spełniać wymagania określone w zawartym w ww. projekcie art. 44c ust. 12 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, takie jak odpowiednie przygotowanie naukowo-merytoryczne, techniczne i infrastruktura, które umożliwiają ustalenie, czy badany produkt jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną, w szczególności określenie:
1) pochodzenia substancji o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy zidentyfikowanej w wyniku badań;
2) mechanizmu działania tej substancji;
3) jej aktywności farmakologicznej;
4) działań niepożądanych, w tym skutków somatycznych i psychicznych u ludzi.
Dodatkowo uprzejmie informuję, że w państwach członkowskich Unii Europejskiej badania środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, potocznie zwanych ˝dopalaczami˝, najczęściej wykonują upoważnione laboratoria, członkowie Europejskiej Sieci Laboratoriów Kryminalistycznych (ENFSI - European Network of Forensic Science Institutes), a także laboratoria służb celnych, instytutów zdrowia publicznego lub agencji do spraw produktów medycznych. Ponadto w związku z potrzebą przeprowadzania przedmiotowych badań również w laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej aktualnie trwają prace nad wdrożeniem ich w laboratorium Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Radomiu.
Odnosząc się do pytania dotyczącego opracowania procedury zniszczenia środka zastępczego, uprzejmie informuję, że projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw zawiera regulację określającą procedurę zniszczenia produktu, który w wyniku przeprowadzonych badań okazał się środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Zawarty w ww. projekcie art. 44c ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wskazuje, że państwowy inspektor sanitarny właściwy ze względu na miejsce wytwarzania lub wprowadzania do obrotu tego produktu zakazuje, w drodze decyzji, jego wytwarzania lub wprowadzania do obrotu, nakazuje jego wycofanie z obrotu, orzeka o jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa oraz zniszczeniu. Ponadto ww. projekt w art. 44c ust. 5 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii uwzględnia procedurę komisyjnego zniszczenia produktu oraz wskazuje, że organem właściwym w sprawie zniszczenia jest państwowy inspektor sanitarny, który wydał ww. decyzję. Ww. regulacja stanowi także, że z czynności zniszczenia sporządza się protokół zniszczenia, który zawiera:
1) oznaczenie organu właściwego w sprawie zniszczenia;
2) skład komisji powołanej do zniszczenia;
3) oznaczenie decyzji stanowiącej podstawę zniszczenia;
4) określenie rodzaju zniszczonego produktu, jego nazwę oraz wskazanie ilości;
5) informację o zastosowanej metodzie zniszczenia;
6) oznaczenie miejsca i czasu zniszczenia produktu;
7) podpisy członków komisji.
Odnosząc się do kwestii poruszanej w interpelacji dotyczącej określenia budżetu (rezerwy) w ramach Państwowej Inspekcji Sanitarnej na przeprowadzanie badań środków zastępczych, uprzejmie informuję, że zgodnie aktualnym stanem prawnym, na podstawie art. 27c ust. 4-6 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263), koszty niezbędne do przeprowadzenia oceny, badań i zniszczenia produktu ponosi strona postępowania, natomiast w przypadku stwierdzenia, że produkt nie stwarza zagrożenia zdrowia lub życia ludzi, koszty te są zwracane. Należy jednak zauważyć, że przepis przewidujący tę procedurę nie spełnia założonego celu z uwagi na brak określenia trybu pobierania kosztów badań przed ich przeprowadzeniem.
Przyjęty przez Radę Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw wskazuje, że koszty prowadzonego postępowania i badań, w wyniku których stwierdzono, że badany produkt jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną, oraz koszty zniszczenia produktu będzie ponosić strona postępowania, a wysokość tych kosztów zostanie określona przez państwowego inspektora sanitarnego w drodze decyzji. Projekt określa także termin płatności, odsetki oraz tryb egzekucji należności. Dodatkowo uprzejmie informuję, że zadania realizowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną są finansowane z budżetu wojewodów i wskazanie ewentualnej rezerwy finansowej na prowadzenie badań będących przedmiotem niniejszej interpelacji przez ministra zdrowia lub głównego inspektora sanitarnego byłoby możliwe, gdyby finansowanie powiatowych oraz wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych odbywało się z budżetu państwa, z części 46: Zdrowie.
W odniesieniu do pytania dotyczącego wprowadzenia w życie poruszanych w interpelacji rozwiązań uprzejmie informuję, że planowany termin wejścia w życie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw to 1 czerwca 2015 r.
Pozostaję w przekonaniu, że przedmiotowa odpowiedź na interpelację pań posłanek Janiny Okrągły i Barbary Czaplickiej zostanie przyjęta.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Igor Radziewicz-Winnicki
Warszawa, dnia 22 grudnia 2014 r.