Panie Marszałku! Na podstawie art. 193 ust. 2 Regulaminu Sejmu przedkładam Panu Marszałkowi odpowiedź na interpelację posłanek pani Aleksandry Trybuś-Cieślar i pani Janiny Okrągły w sprawie podjęcia działań zmierzających do ograniczenia populacji kormorana czarnego, przekazaną przy piśmie z dnia 7 października 2014 r., znak: SPS-023-28899/14.
Chciałbym zaznaczyć, iż z racji posiadanych kompetencji w zakresie działu: Środowisko to minister środowiska odpowiada za sprawy dotyczące ochrony gatunków zwierząt, w tym za ochronę kormorana czarnego. Podjęte środki ochrony w stosunku do tego gatunku, które w dalszym ciągu obowiązują mimo skreślenia w 1997 r. z listy gatunków ptaków, zawartej w załączniku I dyrektywy ptasiej, które podlegają specjalnym środkom ochrony, spowodowały niewspółmierny wzrost populacji. Dodatkowym zagrożeniem jest fakt, że kormorany obecnie osiedlają się już daleko poza swoimi tradycyjnymi obszarami gniazdowania. Tak duża ich liczebność spowodowała bezpośrednie skutki dla lokalnych populacji ryb i rybołówstwa w wielu regionach Polski i Unii Europejskiej, przez co obecność kormoranów stała się ogólnoeuropejskim problemem. W związku z powyższym, mając na względzie znaczne szkody, jakie wyrządzają kormorany dla gospodarki rybackiej, w moim przekonaniu istnieje pilna potrzeba opracowania pakietu rozwiązań, które byłyby realizowane i współfinansowane z budżetu resortu środowiska. Dla zwierząt konfliktowych podlegających ochronie powinny być określane maksymalne wielkości populacji, których przekroczenie pociągałoby za sobą konkretne działania regulacyjne. Najważniejsze szkodniki rybackie powinny być docelowo utrzymywane i kontrolowane w określonym przedziale liczebności, zapewniającym trwałość ich populacji oraz akceptowalną presję na zasoby akwakultury. Poziom taki umożliwi stworzenie systemu odszkodowań, nieobciążającego nadmiernie krajowego budżetu, wspomaganego systemem ubezpieczeń funkcjonującym w sektorze rolnictwa. Obecnie za szkody wyrządzane przez kormorany nie odpowiada ani Skarb Państwa, ani żaden inny podmiot. Praktycznie cały ciężar utrzymywania ochrony gatunkowej kormorana ponoszą uprawnieni do rybactwa. Wydaje się, że przy braku jakiejkolwiek odpowiedzialności ze strony Skarbu Państwa za szkody wyrządzane przez kormorany trudno będzie się doczekać adekwatnych działań ze strony resortu środowiska, mających na celu zachowanie równowagi umożliwiającej zrównoważony rozwój gospodarstw rybackich i dostosowanie wielkości populacji tego ekspansywnego gatunku do wymogów środowiskowych, gospodarczych, społecznych i kulturowych, biorąc pod uwagę, iż kormorany pojawiają się na terenach, na których nigdy wcześniej nie występowały, i stwarzają problemy porównywalne do tych, które są powodowane przez najgroźniejsze inwazyjne gatunki obce (niektóre kraje europejskie próbują uznać kormorana za inwazyjny gatunek obcy).
W świetle powyższego minister środowiska powinien w najbliższym czasie doprowadzić do powstania i realizowania strategii gospodarowania populacją kormorana czarnego w Polsce, o co MRiRW postuluje od dawna. Niestety zagadnienie to nie znajduje się w zainteresowaniu ministra środowiska mimo umieszczenia tej problematyki w ˝Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz programie działań na lata 2007-2013˝ (uchwała Rady Ministrów nr 270/2007 z dnia 26 października 2007 r.). Zgodnie z tym dokumentem Ministerstwo Środowiska zostało zobowiązane do wypracowania i wprowadzenia w życie mechanizmów prawnych dotyczących metod gospodarowania populacjami gatunków zwierząt, w tym konfliktowych i inwazyjnych, zagrażających gatunkom rodzimym. W ramach tego zadania miała być opracowana i wdrożona strategia gospodarowania populacją kormorana czarnego (do 2011 r.1)). Pomimo braku rozwiązania problemu, w projekcie ˝Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz planu działań na lata 2014-2020˝2) pominięto przedmiotowe zagadnienie.
Należy jednocześnie zauważyć, że niewielkie dodatkowe odstępstwa od zakazów dotyczących gatunków poddanych ochronie gatunkowej, takich jak kormoran i czapla siwa, które MRiRW udało się wypracować w ramach uzgodnień międzyresortowych, są udogodnieniem dla hodowców ryb, jednak nie rozwiązują problemu. W ustawie o ochronie przyrody w art. 56a ust. 1 wprowadzono przepis, że regionalny dyrektor ochrony środowiska może zezwolić na obszarze swojego działania, na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, w stosunku do kormorana czarnego oraz czapli siwej znajdujących się na terenie stawów rybnych uznanych za obręby hodowlane na czynności podlegające zakazom, takie jak: umyślne zabijanie, chwytanie, umyślne niszczenia jaj i inne określone w art. 52 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Natomiast ostatnio wprowadzone odstępstwo w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (poz. 1348 z 2014 r.) polega na dopuszczeniu umyślnego płoszenia kormorana oraz czapli siwej w obrębach hodowlanych ustanowionych zgodnie z przepisami o rybactwie śródlądowym.
Sekretarz stanu
Kazimierz Plocke
Warszawa, dnia 23 października 2014 r.
1) Według śródokresowego raportu dotyczącego stanu realizacji "Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz programu działań na lata 2007-2013".
2) Kontynuacja "Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz programu działań na lata 2007-2013".