Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację poseł Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej oraz grupy posłów, przekazaną pismem z dnia 25 marca br. przez pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, znak: SPS-023-25461/14, w sprawie funkcjonowania systemu zwrotu i ponownego wykorzystania butelek szklanych i innych opakowań, uprzejmie przedstawiam poniższe wyjaśnienia.
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) zobowiązuje gminy do tworzenia systemu selektywnego odbierania odpadów komunalnych. Gminy w uchwalanych regulaminach utrzymania czystości i porządku w gminach ustanawiają zasady selektywnego gromadzenia przez mieszkańców odpadów komunalnych, w ramach których bardzo często odpady opakowaniowe ze szkła powinny być gromadzone oddzielnie (przykładem jest np. Warszawa).
Właściwe zasady gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi reguluje w prawie polskim ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. poz. 888), która weszła w życie z początkiem tego roku.
Przepisy powyższej ustawy nie przewidują obowiązku tworzenia systemu zwrotu na opakowania wielokrotnego użytku. Wynika to z faktu, iż na etapie prac nad projektem ww. ustawy pomysł ten nie uzyskał aprobaty ze strony przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach i prowadzących jednostki handlowe. Było to spowodowane m.in. rozbieżnymi interesami wprowadzających produkty w opakowaniach a firmami zajmującymi się recyklingiem opakowań, a także możliwym sposobem finansowania takiego systemu.
Jak pokazuje przykład Niemiec, utworzenie w tym kraju funkcjonującego od 2006 r. obowiązkowego jednolitego systemu kaucyjnego kosztowało ok. 800 mln euro, a jego utrzymanie i administrowanie pociąga za sobą corocznie wydatki w wysokości ok. 700 mln euro.
Należy również zauważyć, że wprowadzenie obowiązkowego systemu kaucji może tworzyć bariery dla wolnego przepływu towarów wewnątrz UE, przed czym przestrzegała już Komisja Europejska w komunikacie z dnia 9 maja 2009 r.: Opakowania na napoje, systemy kaucji i swobodny przepływ towarów (2009/C 107/01).
Jednakże przepisy ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi umożliwiają dobrowolne tworzenie systemu zwrotnego na jakiekolwiek rodzaje opakowań.
W art. 26 ww. ustawy przewidziano więc możliwość zawierania przez ministra środowiska porozumień z:
1) przedsiębiorcami wprowadzającymi produkty w opakowaniach w zakresie utworzenia i utrzymania systemu zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych lub
2) przedsiębiorcami wprowadzającymi produkty w opakowaniach jednostkowych wielokrotnego użytku w zakresie utworzenia i utrzymania systemu obrotu opakowaniami jednostkowymi wielokrotnego użytku.
Powyższe porozumienia miałyby określać cele, terminy realizacji oraz sposób finansowania (w tym finansowania odbierania opakowań w jednostkach handlu detalicznego) tych porozumień.
Zatem przedsiębiorcy mogą tworzyć takie systemy we własnym zakresie lub we współpracy z innymi podmiotami działającymi na tym rynku, biorąc na siebie koszty funkcjonowania takich systemów.
Natomiast wobec oczekiwań społecznych, jak i mając na względzie możliwości pozyskiwania dobrej jakości surowców wtórnych, a tym samym skutecznego wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z prawa UE, w Ministerstwie Środowiska planuje się przeprowadzenie dokładnej analizy, szczególnie pod kątem kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców i konsumentów w zakresie tworzenia i funkcjonowania systemów depozytowych dla wybranych rodzajów opakowań.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Janusz Ostapiuk
Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r.