Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Grzegorza Tobiszowskiego z dnia 23 maja 2013 r. w sprawie zbadania akt spraw IV Cz 527/11 Sądu Okręgowego w Katowicach oraz I 2 C - upr 653/10/5 Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Stosownie do art. 192 ust. 1 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. M.P. z 2012 r. poz. 32, z późn. zm.) posłowi przysługuje prawo złożenia interpelacji w sprawach o zasadniczym charakterze i odnoszących się do problemów związanych z polityką państwa. Przedstawiona interpelacja tych wymogów nie spełnia. Dotyczy bowiem kontroli prawidłowości rozstrzygnięć wydanych w sprawach IV Cz 527/11 Sądu Okręgowego w Katowicach oraz I 2 C - upr 653/10/5 Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach.
W związku z zawartymi w interpelacji pytaniami należy zwrócić uwagę na charakter i istotę uprawnień nadzorczych ministra sprawiedliwości, które wyznaczają zakres działań podejmowanych przez ten organ.
Zgodnie z art. 9a § 1 i 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.), zwanej dalej u.s.p., ustanowione zostały dwa rodzaje nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów w zakresie zapewnienia właściwego toku wewnętrznego urzędowania sądów związanego bezpośrednio ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości oraz wykonywaniem innych zadań z zakresu ochrony prawnej, a mianowicie wewnętrzny nadzór administracyjny sprawowany przez prezesów sądów oraz zewnętrzny nadzór administracyjny pozostający w kompetencji ministra sprawiedliwości.
Zewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością administracyjną sądów obejmuje analizę i ocenę prawidłowości oraz skuteczności wykonywania przez prezesów sądów wewnętrznego nadzoru administracyjnego, ponadto wykonywanie czynności niezbędnych ze względu na wystąpienie uchybień w działalności administracyjnej sądów, a także czynności koniecznych do wykonywania zadań związanych z reprezentowaniem Rzeczypospolitej Polskiej przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w zakresie spraw dotyczących działalności sądów.
W ramach zewnętrznego nadzoru administracyjnego minister sprawiedliwości analizuje informacje roczne o działalności sądów, ustala ogólne kierunki wewnętrznego nadzoru administracyjnego wykonywanego przez prezesów sądów apelacyjnych, kontroluje wykonywanie obowiązków nadzorczych przez prezesów sądów apelacyjnych oraz wydaje stosowne zarządzenia. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności administracyjnej sądu lub niewykonania przez prezesa sądu apelacyjnego zarządzeń może zarządzić przeprowadzenie lustracji sądu lub wydziału sądu bądź przeprowadzenie lustracji działalności nadzorczej prezesa sądu.
Z racji nowego ukształtowania zasad nadzoru w aktualnym stanie prawnym wykonywanie przez ministra sprawiedliwości czynności nadzorczych w indywidualnych sprawach nie jest możliwe. Takie czynności mogą być natomiast podejmowane przez prezesów sądów i podległą im służbę nadzoru, wykonujących zadania z zakresu wewnętrznego nadzoru administracyjnego, który obejmuje m.in. takie czynności jak badanie toku i sprawności postępowania w poszczególnych sprawach. Osoby sprawujące wewnętrzny nadzór administracyjny mają prawo wglądu w czynności sądów, mogą żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień oraz być obecne na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności. Prezesi sądów są ponadto upoważnieni do uchylania czynności administracyjnych niezgodnych z prawem, naruszających sprawność postępowania sądowego lub z innych przyczyn niecelowych.
Należy przy tym wskazać, że zgodnie art. 9b u.s.p. czynności z zakresu nadzoru administracyjnego nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli. Natomiast skargi w zakresie dotyczącym działalności sądów, w dziedzinie, w której sędziowie są niezawiśli, nie podlegają rozpatrzeniu (art. 41a § 2 ww. ustawy). Zatem przedmiotem żadnego z wyżej wskazanych rodzajów nadzoru administracyjnego nie może być objęta działalność orzecznicza sądów.
Merytoryczna ocena orzeczeń sądowych dokonywana jest wyłącznie w trybie nadzoru judykacyjnego sprawowanego przez sądy wyższej instancji rozpoznające środki odwoławcze od orzeczeń sądów pierwszej instancji. Z treści interpelacji wynika, że przedmiotem zainteresowania pana posła jest postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach wydane w sprawie IV Cz 527/11.
Z uwagi na wskazany zakres uprawnień nadzorczych minister sprawiedliwości nie jest uprawniony do udzielenia odpowiedzi na pytania 1. i 2. interpelacji, które zmierzają do oceny wydanych w sprawie orzeczeń. Należy nadmienić, że motywy rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji przytaczane są w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia.
Odpowiadając na pytanie 3., uprzejmie informuję, że przytoczone w interpelacji okoliczności nie uzasadniają podejmowania w przedmiotowej sprawie czynności z zakresu nadzoru administracyjnego.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Wojciech Hajduk
Warszawa, dnia 25 czerwca 2013 r.