Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do pisma z dnia 23 stycznia 2013 r. dotyczącego interpelacji posła na Sejm RP pana Tadeusza Arkita w sprawie wysokich stawek opłat za korzystanie z usług telekomunikacyjnych w roamingu między Polską a krajami spoza Unii Europejskich, w szczególności z Ukrainą i Białorusią (SPS-023-13368/13) przedstawiam, co następuje.
Na wstępie należy zauważyć, iż stawki roamingu były przedmiotem intensywnych prac w Unii Europejskiej. Dzięki inicjatywie Komisji Europejskiej oraz wysiłkom podejmowanym m.in. przez polską prezydencję w Radzie UE w 2011 r. stawki roamingu wewnątrz UE zostały uregulowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 531/2012 z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii (Dz. Urz. UE nr L172/10 z 30 czerwca 2012 r.). Jednak kwestia kosztów roamingu pozaunijnego, w tym cen połączeń z Ukrainą i Białorusią, pozostaje wciąż istotnym obciążeniem dla polskich konsumentów i biznesu.
Jednocześnie należy wyjaśnić, że wyłączną kompetencję w zakresie ustalania wysokości stawek w roamingu pozaunijnym mają operatorzy sieci mobilnych, którzy określają je poprzez wzajemne negocjacje i porozumienia handlowe z partnerami z innych krajów. Oznacza to, że w Polsce i w innych krajach UE resorty odpowiedzialne za kwestie łączności i regulatorzy rynków telekomunikacyjnych nie dysponują mechanizmem prawnym pozwalającym regulować wysokość stawek w roamingu poza UE.
Z uwagi na brak możliwości bezpośredniego wpływania na stawki połączeń poza UE rząd polski podejmuje inne kroki mające na celu obniżenie zbyt wysokich dla użytkowników stawek. MAC aktywnie uczestniczy w uzgadnianiu i zawieraniu porozumień w sprawie obniżania hurtowych stawek pomiędzy operatorami działającymi w Polsce i krajach pozaunijnych tzw. memorandów dotyczących obniżenia stawek roamingu międzynarodowego dla usług telekomunikacyjnych.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że z uwagi na ograniczoną rolę i możliwości administracji w zakresie działań na rzecz obniżenia cen roamingu pozaunijnego, memorandum tego rodzaju jest regulacją miękką. Z zasady nie może zawierać żadnego katalogu sankcji dla operatorów, którzy z różnych względów nie wynegocjują na jego podstawie bardziej atrakcyjnych cen hurtowych z operatorami z innych krajów.
W sprawie wysokości opłat za międzynarodowe połączenia telefoniczne MAC zwróciło się do prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej prezesem UKE, pismem z dnia 25 stycznia 2013 r. (DT-WUST-0701-2/2013/MN), z prośbą o przekazanie danych niezbędnych do udzielenia odpowiedzi. Prezes UKE pismem z dnia 30 stycznia 2013 r. [(DDRT-WUD-070-3/13(2)] przekazał poniższe informacje.
Prezes UKE wyjaśnił, iż w odniesieniu do świadczenia międzynarodowych połączeń telefonicznych ustalił odpowiednimi decyzjami dwa rynki, na których nie występuje skuteczna konkurencja. Są to:
- krajowy rynek świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów,
- krajowy rynek świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów.
Na powyższych rynkach jako przedsiębiorca zajmujący znaczącą pozycję rynkową została wyznaczona Telekomunikacja Polska SA i zostały nałożone na nią następujące obowiązki regulacyjne:
1) obowiązek polegający na nieustalaniu zawyżonych cen;
2) obowiązek polegający na nieutrudnianiu innym przedsiębiorcom wejścia na rynek;
3) obowiązek polegający na nieograniczaniu konkurencji poprzez ustalanie zaniżonych cen usług;
4) obowiązek polegający na niestosowaniu nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ustawie z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.);
5) obowiązek polegający na niezobowiązywaniu użytkownika końcowego do korzystania z usług, które są dla niego zbędne;
6) obowiązek polegający na:
a) prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej, zgodnie z zatwierdzoną przez prezesa UKE instrukcją,
b) prowadzeniu kalkulacji kosztów usług poprzez zastosowanie metody opartej na zorientowanym przyszłościowo w pełni alokowanym koszcie, zgodnie z zatwierdzonym przez prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów,
7) obowiązek polegający na przedstawianiu do zatwierdzenia przez prezesa UKE cenników i regulaminów świadczenia usług.
Należy jednocześnie wskazać, że usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w sieciach komórkowych świadczone na rynkach detalicznych nie podlegają regulacji przez prezesa UKE.
Natomiast odnosząc się do kwestii przejrzystości cenników, będącej również przedmiotem interpelacji, należy wskazać, że zgodnie art. 61 Prawa telekomunikacyjnego dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych podaje cennik do publicznej wiadomości oraz dostarcza go abonentowi, który udostępnił swoje dane, nieodpłatnie wraz z warunkami umowy lub umową, jeżeli strony zawarły umowę w formie pisemnej, a także na każde jego żądanie. Ponadto dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych doręcza na piśmie abonentowi, który udostępnił swoje dane, oraz podaje do publicznej wiadomości treść każdej proponowanej zmiany w cenniku, z wyprzedzeniem co najmniej jednego miesiąca przed wprowadzeniem tych zmian w życie1). Jednocześnie abonent powinien zostać poinformowany o prawie wypowiedzenia umowy przypadku braku akceptacji zmiany w cenniku, przy czym termin na realizację tego prawa nie może być krótszy niż do dnia wejścia tej zmiany w życie. Następnie należy podnieść, że na żądanie abonenta, który udostępnił swoje dane, dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych dostarcza treść każdej proponowanej zmiany w cenniku drogą elektroniczną na wskazany przez abonenta w tym celu adres poczty elektronicznej lub za pomocą podobnego środka porozumiewania się na odległość.
Oprócz powyższych obowiązków dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych jest jeszcze obowiązany do przedłożenia cennika prezesowi UKE, na każde jego żądanie, w terminie przez niego określonym. Po doręczeniu cennika dostawca usług jest obowiązany doręczać prezesowi UKE każdą jego zmianę, niezwłocznie po jej dokonaniu.
W nawiązaniu do pytania dotyczącego szans negocjacji między Polską a Białorusią i Ukrainą informuję, że w maju 2011 r. oraz w grudniu 2012 r. porozumienia w tym zakresie podpisano z właściwymi ministrami Federacji Rosyjskiej i Izraela oraz operatorami prowadzącymi działalność na terenie tych państw. Na ich podstawie operatorzy sieci mobilnych negocjują nowe, niższe stawki hurtowe, które przekładają się na atrakcyjniejsze ceny usług głosowych, SMS i transmisji danych między Polską a danym krajem.
Podpisane między ministrem infrastruktury (do dnia 18 listopada 2011 r. ministrem właściwym ds. łączności) a ministrem telekomunikacji i komunikacji masowej Federacji Rosyjskiej porozumienie w sprawie obniżenia stawek hurtowych w rozliczeniach międzyoperatorskich między Rzeczpospolitą Polską a Federacją Rosyjską było pierwszym porozumieniem tego typu zawartym przez polską administrację. Do porozumienia ze strony polskiej przystąpili: Polska Telefonia Cyfrowa SA (zwana dalej PTC), P4 sp. z o.o. (zwana dalej P4), Polkomtel SA (zwana dalej Polkomtel)2), Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. (zwana dalej PTK Centertel) oraz firmy: MTS3), VimpelCom, Megafon i Rostelecom ze strony rosyjskiej.
Bezpośrednim efektem porozumienia była obniżka cen detalicznych dla usług w roamingu na 2012 r. dla klientów jednego z wyżej wymienionych operatorów. Dla większości operatorów porozumienie nie przyniosło jednak spodziewanych rezultatów.
Obecnie resort podejmuje rozmowy z ministrami właściwymi ds. telekomunikacji Ukrainy i Białorusi. Ze strony operatorów sieci mobilnych działających na terenie Polski wstępne zainteresowanie przystąpieniem do porozumień wyrazili do tej pory: P4 sp. z o.o. (operator sieci Play) oraz PTK Centertel sp. z o.o. (operator sieci Orange).
Resort podjął także działania zmierzające do wprowadzenia zagadnienia stawek w roamingu do agendy szczytu Ukraina - UE w lutym 2013 r. oraz Partnerstwa Wschodniego pod koniec roku. Z uwagi na relatywnie wysoki wpływ administracji Ukrainy i Białorusi na działania uczestników rynku podobne inicjatywy wymagają głównie wsparcia politycznego, które powinno w przyszłości przełożyć się na umowy handlowe między operatorami.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Małgorzata Olszewska
Warszawa, dnia 7 marca 2013 r.
1) Okres ten może być krótszy, jeśli publikacja aktu prawnego, z którego wynika konieczność wprowadzenia zmian, następuje z wyprzedzeniem krótszym niż miesiąc przed jego wejściem w życie lub okres taki wynika z decyzji prezesa UKE.
2) 7 maja 2012 r. nastąpiła zmiana formy prawnej spółki ze spółki akcyjnej na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
3) Mobilnyje TeleSistemy.