Stan faktyczny. W ramach opracowań przedprojektowych przygotowywanych dla projektów instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych (TPOK), a także w procedurach administracyjnych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla tych przedsięwzięć przewiduje się zastosowanie tzw. stabilizowania i zestalania produktów reakcji z procesu oczyszczania spalin. Według tych rozwiązań zaleca się, by produkty reakcji z procesu oczyszczania spalin traktowane jako odpady niebezpieczne (np. odpady o kodach 19 01 07*, 19 01 10*, 19 01 13* i 19 01 15*) poddawać procesom fizykochemicznym w celu przetworzenia ich do postaci odpadu (-ów) o kodzie 19 03 05, z przeznaczeniem do składowania na powierzchni ziemi, na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Dotychczasowa praktyka wskazuje również, że taki sposób postępowania forsowany jest w specyfikacjach przetargowych, gdzie przenoszone są - można powiedzieć, że nieświadomie lub niefrasobliwie - zapisy z wcześniejszych opracowań. Nasza interpelacja miałaby więc być próbą zwrócenia uwagi na ten bardzo istotny problem, istotny przede wszystkim z dwóch powodów:

   - braku odpowiednio rygorystycznych uregulowań prawnych dotyczących procedur badania odpadów po procesie stabilizowania i zestalania i oceny jakości tego procesu,

   - przewidywanego w najbliższej przyszłości znaczącego zwiększenia się strumienia takich odpadów, po zbudowaniu i uruchomieniu projektów instalacji TPOK przygotowywanych w ramach Programu Operacyjnego ˝Infrastruktura i środowisko˝.

   Obserwowanie doświadczeń w innych krajach, gdzie taki sposób postępowania z tymi odpadami stosowano (tzn. stabilizowanie i zestalanie), skłania do wniosku, żeby ten sposób postępowania traktować z najwyższą ostrożnością. Praktycznie nie są bowiem dostępne ekonomicznie znośne oraz jakościowo dobre i eksploatacyjnie sprawdzone rozwiązania technologiczne, które gwarantowałyby odpowiednie ekologiczne bezpieczeństwo takiego sposobu postępowania w przypadku deponowania ˝produktów˝ stabilizowania i zestalania na powierzchni ziemi. Chodzi tu szczególnie o ekologiczne bezpieczeństwo w dłuższym okresie po zdeponowaniu takich odpadów. Obowiązujące w Polsce dość ˝słabe˝ regulacje prawne w kwestii procedur badania skuteczności rozwiązań technologicznych wdrażanych ewentualnie w tej dziedzinie potęgują jeszcze obawy o bezpieczeństwo ekologiczne deponowania produktów stabilizowania i zestalania produktów oczyszczania spalin z instalacji TPOK.

   W tej chwili problem ten nie jest jeszcze u nas w Polsce uświadomiony i trudno go zaszczepić u gospodarzy planowanych projektów i operatorów przyszłych instalacji TPOK, gdyż właściwe rozwiązania nie są jeszcze odpowiednio umocowane instytucjonalnie i prawnie. Przykładowo w Niemczech po dość trudnych i przykrych doświadczeniach w tej dziedzinie na terenie wschodnich landów, gdzie sposób ten był na razie w niektórych przypadkach dopuszczany i praktykowany, bardzo mocno zaostrza się obecnie prawne wymogi dotyczące przede wszystkim procedur badania jakości procesów stabilizowania, a następnie deponowania na składowiskach naziemnych tak przetworzonych produktów oczyszczania spalin. Można więc założyć, że przy dostępnym stanie technologii i techniki w tej dziedzinie postępowanie takie będzie już w praktyce wykluczane. Wskazują na to jednoznacznie regulacje zapisane w znowelizowanym rozporządzeniu o składowiskach i miejscach długotrwałego magazynowania.

   Dobrze byłoby w naszych polskich rozwiązaniach prawnych, które mają być uchwalone w przygotowywanej i bardzo już oczekiwanej nowelizacji polskiego prawa odpadowego (ustawa o odpadach i wynikające z niej rozporządzenia), skorzystać z tych wzorców i stworzyć odpowiednio wysoką i szczelną barierę prawnych wymagań w celu zablokowania możliwości wdrażania w naszych polskich spalarniach odpadów komunalnych rozwiązań jakościowo nieodpowiednich pod względem bezpieczeństwa ekologicznego.

   Trzeba również podkreślić, że rozwiązanie planowane do wdrożenia (stabilizowanie i zestalanie produktów oczyszczania spalin, a następnie ich deponowanie na składowiskach naziemnych) jest:

   - działaniem niezgodnym z systemowymi rozwiązaniami w dziedzinie gospodarki odpadami (hierarchia postępowania z odpadami, która zapisana jest w dyrektywie ˝ramowej˝ o odpadach - 2008/98/WE z 19.11.2008 r. - i musi być implementowana do polskiego prawa),

   - mniej bezpieczne ekologicznie,

   - droższe inwestycyjnie,

   - droższe eksploatacyjnie

   w porównaniu do technicznych rozwiązań, jakie obecnie stosuje się niemal powszechnie w Europie, tj. wykorzystania produktów oczyszczania spalin jako materiału podsadzkowego do wypełniania geologicznych pustek w kopalniach soli.

   Propozycja zapisów w projektach rozporządzeń stanowiących pakiet materiałów uzupełniających do przygotowanego i przyjętego przez rząd projektu ustawy o odpadach, która została skierowana do Sejmu, nie zawiera jednak wystarczająco dobrych regulacji, aby ten ważny problem ekologiczny dobrze i bezpiecznie rozwiązać. Rzeczą, która wymaga najpilniejszego uregulowania, jest więc opracowanie i wdrożenie odpowiednio rygorystycznych uregulowań prawnych w zakresie procedur badania i oceny jakościowej stabilizowania i zestalania produktów oczyszczania spalin, bo procedury badania i oceny, aktualnie obowiązujące, są dla takich przypadków zdecydowanie niewystarczające. I o przygotowanie oraz wdrożenie takich rozwiązań apelujemy w tej interpelacji, sugerując jednocześnie, by jako odpowiednie wzorce do naszych regulacji prawnych wykorzystać obecnie najbardziej pod tym względem bezpieczne rozwiązania z prawa o składowiskach w Niemczech.

   Pytanie: Czy w związku z tym Ministerstwo Środowiska planuje, aby w projektowanych rozporządzeniach doprecyzować wymagania i zapisać odpowiednio rygorystyczne procedury badania stabilizowanych i zestalanych produktów oczyszczania spalin (z instalacji TPOK) przed ich ewentualnym skierowaniem do składowania na składowiskach naziemnych?

   Z wyrazami szacunku

   Posłowie Tadeusz Arkit i Krystyna Poślednia

   Warszawa, dnia 30 sierpnia 2012 r.