Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Katarzyny Matusik-Lipiec z dnia 18 czerwca 2012 r., przekazaną przy piśmie (sygn. SPS-023-5995/12) z dnia 28 czerwca 2012 r., w sprawie rozważenia możliwości pełnej refundacji leków dla określonej kategorii osób poddanych pomiędzy 1949 a 1989 r. pracy przymusowej w ramach wojskowej służby zastępczej, niniejszym informuję, co następuje.

   W przedmiotowej sprawie Senat RP podjął inicjatywę legislacyjną mającą na celu nowelizację ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) poprzez objęcie dyspozycją art. 46 zmienianej ustawy (określającego kategorie osób, którym przysługuje uprawnienie szczególne - kod uprawnienia dodatkowego IB) osób, które przymusowo były wcielane przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do pracy, w ramach zastępczej służby wojskowej, w kopalniach, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania rud uranu, batalionach budowlanych etc. (dalej zwanych żołnierzami górnikami).

   W kontekście ww. inicjatywy ustawodawczej należy podnieść, iż przepisy prawa krajowego ustanawiają szereg kategorii uprawnień szczególnych do bezpłatnego zaopatrzenia świadczeniobiorców w produkty lecznicze lub wyroby medyczne, w tym 8 ukonstytuowanych w samej tylko ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków. Należy mieć na uwadze, iż niezależnie od treści art. 19 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym: ˝Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych˝, każde z tych uprawnień podmiotowych stanowi wyłom w generalnej zasadzie ustanowionej w art. 68 ustawy zasadniczej, tj. zasady równego dostępu wszystkich obywateli do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a zatem musi być uzasadnione także aspektem medycznym. W ocenie ministra zdrowia rozszerzenie kręgu uprawnionych do bezpłatnego zaopatrzenia w przedmiot preskrypcji nie może mieć charakteru uznaniowego, a musi mieć oparcie w wyodrębnieniu tej grupy z ogółu świadczeniobiorców ze względu na ich sytuację zdrowotną. Bezsprzecznie tę przesłankę spełniają grupy pacjentów takie jak kobiety w ciąży, osoby posiadające tytuł ˝zasłużonych dawców przeszczepu˝, osoby, które były zatrudniane w zakładach stosujących azbest czy inwalidzi wojenni.

   W interpelacji pani poseł Matusik-Lipiec w sposób nieprzekonujący odniesiono się natomiast do aspektów zdrowotnych, jakie miałyby przesądzać o konieczności objęcia żołnierzy górników omawianą nowelizacją, a zatem należałoby uznać inicjatywę rekompensowania omawianym kategoriom krzywd doznanych ze strony PRL, za nieadekwatną do przedmiotu i celu normowania w ustawie z dnia 27 stycznia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

   W tym kontekście należy mieć na uwadze, że na mocy ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 622, z późn. zm.), żołnierzom górnikom zatrudnianym przymusowo w ramach wojskowej służby zastępczej w zakładach pozyskiwania rud uranu przyznano jednorazowe odszkodowanie w wysokości od 9150 zł do 22 200 zł w zależności od orzeczonego naówczas stopnia inwalidztwa.

   Z kolei osobom zatrudnianym w ww. zakładach pozyskiwania/wzbogacania uranu, jak również w kopalniach, kamieniołomach, batalionach budowlanych przyznano zryczałtowane świadczenie pieniężne za każdy pełny miesiąc trwania pracy, nie więcej jednak łącznie niż za 20 miesięcy, oraz ryczałt energetyczny. W przypadku zbiegu uprawnień z uprawnieniem do dodatku kombatanckiego albo dodatku za tajne nauczanie osoba uprawniona jest do pobierania świadczeń z jednego z ww. tytułów (wyższego albo wybranego przez siebie).

   Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z przywołaną powyżej ustawą osobom, które zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z zatrudnieniem w ww. miejscach pracy przymusowej, przysługują świadczenia przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Innymi słowy, jeżeli zgodnie z tym, co napisano w interpelacji pani poseł Matusik-Lipiec, rzeczone osoby faktycznie posiadają status inwalidy wojennego, wówczas przysługują im świadczenia takie jak chociażby renta inwalidy, dodatek pielęgnacyjny, zniżki komunikacyjne czy zwolnienia z opłat abonamentowych.

   Liczba wypłat świadczeń w I kwartale 2012 r. związanych z ww. rodzajami represji dokonanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz wojskowe biura emerytalne oscylowała w granicach 25 tys. wypłat. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że suma wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia związanych z finansowaniem leków osobom korzystającym z uprawnienia szczególnego IB osiągnęła 280 mln zł w skali roku.

   W ocenie ministra zdrowia ustanawianie kolejnych uprawnień szczególnych dla żołnierzy górników, a co się z tym wiąże - dalsze zwiększanie ww. kwoty, jest nieuzasadnione chociażby ze względu na fakt, że jak wskazano wcześniej, żołnierzom górnikom przysługują już świadczenia pieniężne z innych tytułów, a zatem osoby te nie są pozbawione pomocy finansowej ze strony państwa.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Aleksander Sopliński

   Warszawa, dnia 23 lipca 2012 r.