4 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 120 i 357).

Poseł Stanisław Szwed:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość przedstawić stanowisko wobec projektu ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

    Projekt tej ustawy wynika bezpośrednio z dyrektywy Parlamentu Europejskiego z 2009 r. przewidującej minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie obywateli krajów trzecich.

    Co do zasady dyrektywa wiąże państwo członkowskie, co do rezultatu pozostawia natomiast państwom członkowskim swobodę wyboru formy i środków wprowadzenia jej do krajowego porządku prawnego. Co do zasady jest zgoda, że, po pierwsze, nielegalne zatrudnienie powoduje straty dla budżetu państwa i powinno nam zależeć na tym, aby ograniczać zakres tzw. szarej strefy w gospodarce. Po drugie, nieuczciwi pracodawcy mają możliwość oszukiwania imigrantów, czy to poprzez obniżanie płacy, pozbawianie opieki zdrowotnej, czy stosowanie różnych szykan, wiedzą bowiem, że nielegalnie przebywający obywatele nie będą się skarżyć w obawie przed wydaleniem ich do kraju pochodzenia. Wreszcie największy problem to niewypłacanie wynagrodzenia za pracę. Stąd zarówno dyrektywa, jak i projekt ustawy przewidują kary dla pracodawców zatrudniających nielegalnie obywateli państw trzecich oraz umożliwiają dochodzenie roszczeń w zakresie zaległych wynagrodzeń przez nielegalnie zatrudnionych.

    W związku z projektem ustawy pojawił się problem, jakie sankcje i środki karne powinny być zastosowane. Wątpliwości zgłosiło Biuro Analiz Sejmowych, Biuro Legislacyjne, jak również w swojej opinii Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach, która zaproponowała wykreślenie spornych punktów dotyczących zmian w Kodeksie karnym i w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Poważne wątpliwości powstały również w przypadku sankcji dla nieuczciwych pracodawców, którzy korzystają ze środków pomocowych. Dotyczy to również rolnictwa. Dlatego też szukano takich rozwiązań, ażeby rodzaj kar czy sankcji był adekwatny do popełnionego przestępstwa czy wykroczenia. Oczywiście nie może być przyzwolenia ani zgody na niewypłacanie wynagrodzeń dla pracujących, jak i dla imigrantów, którzy nielegalnie pracują w naszym kraju, a pracodawca świadomie i z premedytacją zatrudnia ich i oszukuje.

    Rodzi się pytanie, jak szerokie jest zjawisko nielegalnego zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Z danych Państwowej Inspekcji Pracy za 2010 r. wynika, że z 12 354 cudzoziemców objętych kontrolą nielegalnie pracowało 1011 osób, natomiast tylko 104 z nich nie posiadały odpowiedniej podstawy pobytowej. Trzeba tu nadmienić, że inaczej definiuje się nielegalnie zatrudnionego cudzoziemca w ustawie o promocji zatrudnienia w instytucjach rynku pracy, a inaczej w dyrektywie. Jak widać, tylko niewielka część zatrudnionych cudzoziemców przebywa w Polsce nielegalnie. Trzeba tu podkreślić, że w ostatnich latach liczba legalnie zatrudnionych w Rzeczypospolitej Polskiej stale rośnie. Trzeba jednak mieć również świadomość, że kontrole dotykają niewielkiej liczby pracodawców, stąd nie mamy pełnej wiedzy, jak naprawdę wygląda szara strefa, jeśli chodzi o osoby nielegalnie pracujące w naszym kraju. Zgodnie z dyrektywą w 2014 r. mają być przygotowane sprawozdania dotyczące środków zastosowanych przez poszczególne państwa członkowskie i wtedy może będziemy dysponować większą wiedzą co do skali nielegalnego zatrudnienia.

    Projekt ustawy daje też możliwość dochodzenia zaległego wynagrodzenia przez nielegalnie pracujących cudzoziemców wobec zatrudniających ich pracodawców i to zarówno w przypadku umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych, tzw. umów śmieciowych. W tym przypadku jako domniemane wynagrodzenie przyjmuje się wysokość trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia.

    Ustawa jest mocno skomplikowana, niestety, napisana językiem dyrektywy, stąd trudność w jej interpretacji, którą mieliśmy również w pracach podkomisji i komisji. Wynikała ona z tego, że jest to ustawa, która wkomponowuje dyrektywę do naszego porządku prawnego.

    Ustawa dokonuje szeregu zmian w innych ustawach, w tym o Straży Granicznej, o systemie ubezpieczeń społecznych, o cudzoziemcach, o Państwowej Inspekcji Pracy czy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Na efekty działania ustawy musimy poczekać, aż wszystkie instytucje państwa będą wspólnie działać, aby w Polsce było jak najmniej nielegalnie pracujących obywateli państw trzecich, a nieuczciwym pracodawcom nie opłacało się ich zatrudnianie.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Prawo i Sprawiedliwość poprze przyjęte rozwiązanie, wypracowane w komisji, która ten projekt rozpatrywała. Dziękuję bardzo. (Oklaski)