1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (druki nr 288 i 333).

Poseł Sprawozdawca Barbara Bartuś:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawarte w druku sejmowym nr 333.

    Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego wydanego w dniu 18 listopada 2010 r. stwierdzającego niezgodność norm prawnych z art. 218 § 1 Kodeksu karnego i przepisów z art. 24 i 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i umowami międzynarodowymi. Wymienione przepisy, przy braku normy kolizyjnej, która w razie wymierzenia opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stałaby na przeszkodzie pociągnięciu danej osoby do odpowiedzialności karnej albo do odpowiedzialności za czyn określony w art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych lub odwrotnie, w przypadku wymierzenia kary przewidzianej w przepisach prawa karnego uniemożliwiałaby wydanie decyzji w sprawie wymierzenia dodatkowej opłaty, naruszają zasadę ne bis in idem.

    Trybunał przypomniał, że zasada ne bis in idem należy do fundamentalnych zasad prawa karnego i wyraża ona zakaz podwójnego, wielokrotnego karania -stosowania środka represyjnego - tej samej osoby fizycznej za popełnienie tego samego czynu zabronionego.

    Mając na uwadze konieczność wykonania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Senat Rzeczypospolitej Polskiej przedłożył projekt nowelizacji zarówno przepisów Kodeksu karnego, jak i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Projekt ten wpłynął do Sejmu dnia 28 marca br., a 25 kwietnia na posiedzeniu Sejmu odbyło się pierwsze czytanie, po czym marszałek Sejmu skierowała go do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. W tym samym dniu odbyło się też posiedzenie komisji.

    Tempo można uznać za ekspresowe, ale wynika to z faktu, że co prawda trybunał w swoim orzeczeniu z 2010 r. odroczył utratę mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów o 18 miesięcy od dnia ogłoszenia, jednak termin ten upływa już w dniu 31 maja br.

    Podczas prac komisji przyjęto poprawki w art. 2 ust. 1 projektu doprecyzowujące art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W przypadku przyjęcia przedłożenia senackiego następowałoby bowiem wyeliminowanie wymierzania opłaty dodatkowej w stosunku do płatników składek, którzy są osobami fizycznymi. Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że samodzielnie każda z tych sankcji może osobno funkcjonować, a jedynie ich kumulacja jest niedopuszczalna. Dlatego też komisja postanowiła wprowadzić poprawki i uchylić ust. 1 w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w jego miejsce przyjąć ust. 1a w dotychczasowym brzmieniu oraz wprowadzić ust. 1b, 1c i 1d, które mówią, że w stosunku do płatnika składek będącego osobą fizyczną, skazanego prawomocnym wyrokiem za nieopłacenie składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości, dodatkowej opłaty za ten sam czyn nie wymierza się. W razie wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub o wykroczenie dotyczące nieopłacenia składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości, postępowania o wymierzenie dodatkowej opłaty płatnikowi składek będącemu osobą fizyczną za ten sam czyn nie wszczyna się, a wszczęte - zawiesza się do dnia zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie. W razie prawomocnego skazania płatnika będącego osobą fizyczną za przestępstwo lub wykroczenie polegające na nieopłaceniu składek lub opłaceniu ich w zaniżonej wysokości, wszczęte postępowanie o wymierzenie dodatkowej opłaty za ten sam czyn umarza się z urzędu, a w przypadku wcześniejszego wymierzenia opłaty decyzję o wymierzeniu dodatkowej opłaty za ten sam czyn uchyla się z urzędu, a pobraną opłatę zwraca się w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za przestępstwo lub wykroczenie. Ponadto jeżeli dodatkowa opłata nie zostanie zwrócona w terminie, podlega ona oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych od dnia uprawomocnienia się wyroku.

    Tak więc proponowane zmiany, w stosunku do propozycji senackiej, nie tylko konsumują wskazania trybunału, ale są na tyle precyzyjne, że wydaje się, iż nie powinno być problemów z ich wykładnią, a zarazem stosowaniem.

    Chociaż na posiedzeniu komisji pojawiły się pewne wątpliwości, dotyczyły one takiej sytuacji, że gdy płatnik zostaje ukarany na przykład z art. 218 § 1a i w dalszym ciągu nie opłaca składek, to czy można mu wymierzyć opłatę dodatkową za następny okres nieopłacenia składek. Ministerstwo wyjaśniło jednak, że jeżeli będzie to dotyczyło różnych okresów, to będzie to ˝taki sam czyn˝, a nie ˝ten sam czyn˝ i nie dojdzie do podwójnego karania, a więc można wymierzyć opłatę dodatkową.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reasumując, Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach po rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 25 kwietnia br. wnosi, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić załączony w sprawozdaniu projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dziękuję. (Oklaski)