38 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Łączności z Polakami za Granicą oraz Komisji Spraw Zagranicznych o poselskim projekcie uchwały w sprawie sytuacji polskich szkół na Litwie (druki nr 3501 i 3784).

Poseł Michał Dworczyk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo mi przykro, że moje pierwsze wystąpienie w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej poświęcone jest sprawie sytuacji oświaty polskiej na Litwie. To jest przykre, dlatego że Polska i Litwa, tak jak powiedzieli moi przedmówcy, są naturalnymi partnerami. Mówimy często, że jesteśmy partnerami strategicznymi, a mimo to sytuacja mniejszości polskiej na Litwie, w szczególności oświaty polskiej na Litwie, jest taka, że nie możemy przejść obok niej w sposób obojętny. Trudno o tym mówić, ale fakty są takie, że praktycznie od lat 90. sytuacja mniejszości polskiej na Litwie - mówię o sytuacji prawnej - powoli, ale konsekwentnie ulega pogorszeniu. Jest to paradoks, ponieważ w tym czasie Republika Litewska, podobnie jak Polska, weszła do Unii Europejskiej, która jest szczególnie czuła na sprawy przestrzegania praw mniejszości, a mimo to zamiast poprawy obserwujemy pogorszenie sytuacji naszych rodaków na Wileńszczyźnie i szerzej na Litwie.

    Szczególnie trudną sytuację mamy w oświacie. Tam w 2012 r. nastąpiła zasadnicza zmiana, ponieważ okazało się, że do tej pory nauka w języku polskim, która była obecna we wszystkich szkołach z polskim językiem nauczania, została ograniczona. Litwini wprowadzili w polskich szkołach naukę dwóch przedmiotów w języku litewskim. Co gorsza politycy litewscy podkreślili, że to jest dopiero początek drogi, że modelem, który chcą osiągnąć na Litwie, jest model łotewski, gdzie w języku ojczystym mniejszości narodowej, w tym wypadku w języku polskim, będą nauczane tylko dwa, maksimum trzy przedmioty. Natomiast wszystkie pozostałe przedmioty będą nauczane w języku państwowym, czyli w języku litewskim. To jest pewien paradoks, ponieważ w czasach sowieckich nawet młodzi Polacy na Litwie mogli uczyć się w języku polskim od przedszkola aż do matury. Dlatego ta uchwała jest tak istotna. Ale też trzeba powiedzieć, że niezależnie od skandalicznego postępowania władz litewskich musimy też krytycznie popatrzeć na to, co my jako państwo polskie robimy w tej sprawie, ponieważ to nie jest tak, że sytuacja oświaty polskiej na Litwie zawsze była taka zła. Przypomnę lata 2005-2007. W tym czasie dotacja ze strony władz litewskich, co podkreślam, dla szkół z polskim językiem nauczania wzrosła o 15%. W latach 2005-2007 powstał Uniwersytet Polski w Wilnie. Wydaje mi się, że trzeba (Dzwonek) uczciwie powiedzieć, że przez ostatnie kilka lat, kiedy polityka państwa polskiego wobec Litwy znalazła się w defensywie, kiedy nasze bilateralne stosunki się pogorszyły ...

    (Poseł Domicela Kopaczewska: Władze się zmieniły na Litwie.)

    ...sytuacja mniejszości polskiej zaczęła się również gwałtownie pogarszać, co oczywiście nie jest usprawiedliwieniem dla skandalicznych działań rządu litewskiego w sprawie oświaty polskiej. I dlatego właśnie klub Prawa i Sprawiedliwości poprze zaproponowaną uchwałę. Bardzo dziękuję. (Oklaski)