25 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności Sądu Najwyższego w roku 2014 (druk nr 3389) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 3538).

Poseł Marek Poręba:

    Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Pani Prezes! Wysoka Izbo! Ze sprawozdaniem z działalności Sądu Najwyższego w 2014 r. zapoznali się członkowie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka 23 czerwca br. Mówiła o tym już moja szanowna przedmówczyni. Dzisiaj pani prezes zaprezentowała Wysokiej Izbie informację, kładąc szczególny nacisk na najbardziej istotne dla obywateli i organów władzy państwa orzeczenia.

    Głównym zadaniem Sądu Najwyższego winna być troska o jednolitość orzecznictwa. Prawo musi być przede wszystkim spójne i zrozumiałe, a ze sprawozdania dowiadujemy się, że do Sądu Najwyższego wciąż wpływa bardzo wiele spraw związanych z utrudnioną wykładnią prawa, błędami proceduralnymi w trybie procesowym itp.

    Różnorodność zagadnień, z jakimi musi się on zmierzyć, jest ogromna. Przeważają, jak zwróciła uwagę pani prezes, skargi kasacyjne i kasacje, ale też zażalenia o różnym charakterze, a także kwestie prawne do rozstrzygnięcia. Zmniejszyła się liczba zagadnień prawnych, których w ubiegłym roku wpłynęło 166, podczas gdy w 2013 r. było ich 194. Działalność orzecznicza Sądu Najwyższego dotyczyła bardzo zróżnicowanej i złożonej grupy zagadnień. Nie tylko oddziaływały one na praktykę sądów powszechnych, lecz również wywierały wpływ na działalność organów ścigania oraz czynności adwokatów i radców prawnych.

    Należy też zauważyć, że Sąd Najwyższy, dokonując wykładni obowiązującego prawa, wielokrotnie odwoływał się, jak już tu wspomniano, do prawa międzynarodowego i europejskiego, jak i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sąd Najwyższy wyjaśniał wiele problemów procesowych związanych z jurysdykcją krajową w międzynarodowym obrocie gospodarczym, a także zagadnieniami z dziedziny prawa rodzinnego i procesowego czy zatrudnienia polskich pracowników w Unii Europejskiej.

    W mnogości zagadnień należałoby wskazać na rozstrzygnięcie natury ustrojowej, o czym wspominała już pani prezes, jakim zajął się Sąd Najwyższy. Pełny skład Sądu Najwyższego stwierdził, że przypadku wydania decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe minister sprawiedliwości nie może być zastąpiony przez sekretarza ani podsekretarza stanu. Co ważne, o czym też pani prezes już wspomniała, zastrzeżono jednocześnie, że wykładnia dokonana w uchwale wiąże od chwili jej podjęcia.

    Uchwały podejmowane w ramach Izby Cywilnej charakteryzowała różnorodność zagadnień prawnych i niezmiennie od lat przeważała w tym zakresie problematyka procesowa. Jak wynika z dotychczasowej działalności Sądu Najwyższego, owa różnorodność pozwala każdemu z naszych obywateli, który czuje się pokrzywdzony, nie zgadza się ze sposobem procedowania lub krzywdzącym wyrokiem sądowym, zwrócić się z problemem do najwyższej instancji sądowej. Jak się dowiadujemy, w 2014 r. istotnymi kwestiami, które były przedmiotem wielu spraw toczących się w niższych instancjach, były kwestie dotyczące służebności przesyłu. Od wielu lat widać, szczególnie jeśli chodzi o Izbę Cywilną, iż pojawiające się sprawy, które są następstwem pewnej tendencji wśród społeczeństwa do skorzystania z litery prawa, powodują oczekiwanie na wykładnię Sądu Najwyższego i stają się precedensem. To buduje poczucie wagi i bezpieczeństwa prawnego decyzji Sądu Najwyższego w naszym ustroju i prawodawstwie.

    W Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych znajdują swoje miejsce sprawy związane z zagadnieniami szczególnymi dla naszych obywateli, czyli sprawy pracy i ubezpieczeń społecznych. Powszechność takich dokumentów jak umowy o pracę, mnogość decyzji i innych spraw związanych z tą ważną dziedziną życia są powodem składania odwołań, kasacji, gdyż ich waga i odsetek są znaczne, chociaż większą część spraw, jak się dowiadujemy, stanowią zagadnienia z dziedziny ubezpieczeń społecznych, a nie zagadnienia z zakresu prawa pracy.

    Z kolei w orzecznictwie uchwałodawczym Izby Karnej Sądu Najwyższego dominowały sprawy z zakresu prawa materialnego i procesowego. Pozostałe zagadnienia związane były z kwestiami ustrojowymi, prawem karnym skarbowym oraz z wykonaniem orzeczeń w sprawach karnych. Istotną materią w zakresie powyższego orzecznictwa są sprawy m.in. dotyczące opłat za czynności adwokackie dokonywane poza siedzibą lub miejscem zamieszkania obrońcy czy też dotyczące tego, że straży gminnej przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego w określonym przepisami zakresie.

    Z uwagi na ustrojową pozycję Sądu Najwyższego szczególnie istotna jest kwestia upubliczniania jego orzeczeń. Sąd Najwyższy prowadził szeroką kampanię informacyjną dotyczącą orzecznictwa poprzez stałe uaktualnianie strony internetowej, wydawanie urzędowych zbiorów orzeczeń przygotowywanych przez kolegia redakcyjne poszczególnych izb, utworzono także nowe serie wydawnicze z inicjatywy pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Tak jak w latach poprzednich odbywały się coroczne konferencje sędziów Sądu Najwyższego, na których zapoznawano się z problematyką zagadnień dotyczących m.in. roszczeń o zadośćuczynienie za krzywdę doznaną na skutek śmierci pokrzywdzonego oraz skutków naruszenia formy ad solemnitatem czy też nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z września 2013 r., orzecznictwa strasburskiego i luksemburskiego w sprawach karnych, bezpośredniego stosowania konstytucji, niezawisłości sędziów oraz relacji między umową o pracę a przepisami prawa pracy. Mnogość zagadnień służyła zapoznaniu się z zakresami obszarów prawnych, badaniu skutków, jak również analizie przyszłego możliwego orzecznictwa w ww. sprawach.

    Należy też zwrócić uwagę na zwiększającą się liczbę skarg kasacyjnych, których Sąd Najwyższy nie przyjął do rozpoznania lub które uznał za oczywiście bezzasadne w sprawach karnych. Wiele skarg kasacyjnych jest wadliwie uzasadnionych lub sformułowanych i zawiera wady formalne. Takie skargi zabierają czas sędziom, a także są powodem niepotrzebnych kosztów postępowania. Należałoby temu zaradzić. Odnotowany w 2014 r. wzrost liczby spraw, zwłaszcza skarg kasacyjnych, nie spowodował jednak wydłużenia się okresu ich rozpoznania, o czym już tu słyszeliśmy. Natomiast bardzo mocne zaangażowanie w tę pracę sędziów Sądu Najwyższego oraz ich dbałość o zapewnienie obywatelom możliwie najskuteczniejszej ochrony sądowej wpływają niewątpliwie na sprawność działania Sądu Najwyższego.

    Panie Marszałku! Pani Prezes! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie ocenia przedstawione sprawozdanie. Na koniec pragnę złożyć podziękowania za twórczą pracę i wkład w pełnienie swoich funkcji wszystkim sędziom i pracownikom Sądu Najwyższego, a pani prezes spełnienia zawodowego w dalszej realizacji misji działania na rzecz ochrony prawnej i sądowej naszych obywateli, tak jak zaczęła to pani w 2014 r. Dziękuję. (Oklaski)