Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Platformy Obywatelskiej wobec rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, druk nr 3193.
Instytucja wspólnot gruntowych regulowana jest obecnie w ustawie z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Rozwiązania przyjęte w tej ustawie dostosowane są jednak do prowadzonej w okresie lat 60. XX w. polityki rolnej.
Aktualnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje ponad 5100 wspólnot gruntowych o łącznej powierzchni około 107 tys. ha. Jednak prawie 3500 z nich nie ma uregulowanego stanu prawnego. Ponadto udziałowcy jedynie 1080 istniejących wspólnot utworzyli spółki sprawujące zarząd nad tymi wspólnotami. Po ponad 50 latach od wejścia w życie ustawy istnieją trudności w ustaleniu pochodzenia gruntów użytkowanych wspólnie. Bardzo utrudnione, a niejednokrotnie niewykonalne, stało się ustalenie kręgu osób uprawnionych do udziału we wspólnotach gruntowych. Większość wspólnot gruntowych nie ma uporządkowanego stanu prawnego.
Taka sytuacja stwarza poważne niedogodności dla samorządu gminnego z powodu trudności związanych z opodatkowaniem tych gruntów. Nie jest ona również korzystna dla rolników, zwłaszcza przy ubieganiu się o płatności bezpośrednie do posiadanych gruntów, gdyż obowiązujące przepisy ustawy zabraniają podziału gruntów wspólnych na odrębne działki dla poszczególnych rolników. Ponadto istniejące wspólnoty gruntowe, które powołały spółki do sprawowania zarządu nad wspólnotą, mają ograniczone możliwości w dysponowaniu nieruchomościami stanowiącymi wspólnotę gruntową, natomiast poszczególni członkowie spółki mają ograniczony wpływ na jej funkcjonowanie, przykładowo nie mają możliwości zaskarżenia do sądu uchwał podejmowanych przez spółkę co do ich zgodności z prawem.
W ciągu przeszło 50 lat obowiązywania ustawy miały miejsce w Polsce istotne zmiany ustrojowe, społeczne i gospodarcze. Konieczne są zatem nowelizacja przepisów ustawy i dostosowanie jej do współczesnych realiów i obowiązującego ustawodawstwa.
Projektowana nowelizacja nie zakłada zniesienia istniejących wspólnot gruntowych powstałych zgodnie z przepisami i zarządzanych przez uprawnionych. Istniejące wspólnoty gruntowe będą mogły funkcjonować nadal w dotychczasowej formie organizacyjnej i gospodarować na dotychczasowych zasadach, jeżeli taka będzie wola samych uprawnionych. Ponadto projektowane zmiany w ustawie nie zmieniają obowiązujących przepisów dotyczących mienia gromadzkiego.
Nowelizacja spowoduje za to uregulowanie stanu prawnego wszystkich nieruchomości stanowiących wspólnoty gruntowe, co do których nie została wydana decyzja ustalająca. Członkom wspólnot umożliwione zostanie przekształcenie wspólnoty gruntowej we współwłasności w rozumieniu ustawy Kodeks cywilny, również w częściach ułamkowych. Ustalone zostaną wykazy uprawnionych do udziału we wspólnocie oraz wykazy obszarów gospodarstw rolnych przez nich posiadanych. Na wniosek uprawnionego do udziału we wspólnocie będzie możliwe ustalenie wielkości przysługującego mu udziału.
Uregulowane zostaną także przepisy dotyczące spółek powołanych do sprawowania zarządu nad wspólnotą, szczególnie w zakresie prawa członków wspólnoty do zaskarżenia do sądu uchwał podejmowanych przez spółkę co do ich zgodności z prawem. Jeżeli nie będzie możliwe ustalenie uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej, gmina będzie mogła wejść w posiadanie nieruchomości wchodzących w jej skład. W przypadku gdy gmina nie wejdzie w posiadanie nieruchomości stanowiących wspólnoty gruntowe, prawo własności przejdzie - jak powiedział pan przewodniczący - na Skarb Państwa.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z powyższym Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie opiniuje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, druk nr 3193. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Posiedzenie Sejmu RP nr 97 Sprawozdanie Komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych