2 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3386 i 3537).

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rzeczywiście, prace nad projektem ustawy trwały ponad 1,5 roku. Inicjatywa ta wypłynęła z Rady Działalności Pożytku Publicznego, a przecież to jest właśnie ciało dialogu społecznego. Są organizacje pozarządowe, jest strona samorządowa, jest strona rządowa. A więc odpowiadając na pytania dotyczące przebiegu konsultacji, chcę powiedzieć, że konsultacje miały miejsce już na samym początku narodzin tego projektu, a następnie w trakcie prac podkomisji. Każdy, kto zadzwonił do podkomisji i zadeklarował, że chce brać udział w jej pracach, miał taką możliwość na każdym kolejnym etapie. Ponadto korzystaliśmy również z opinii przesyłanych drogą e-mailową zarówno do komisji, jak i do podkomisji. W związku z tym jest zauważalna ewolucja określonych zapisów, które były omawiane na etapie wstępnych prac nad projektem ustawy w podkomisji, i mam nadzieję, że przyjmiemy te rozwiązania, które rozpatrujemy dzisiaj.

    Przedłożona w projekcie ustawa podwyższa rangę dialogu obywatelskiego, krótko mówiąc, daje możliwość lepszego zainteresowania się sprawami publicznymi przez sektor pozarządowy. Po pierwsze - o czym mówił pan minister - chodzi o stworzenie możliwości powoływania rad działalności pożytku publicznego, na wniosek przynajmniej 5 organizacji, w gminach i powiatach. Po drugie, Wysoki Sejmie, chodzi o wprowadzenie obowiązku przyjmowania rocznych lub wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi przez ministerstwa i wojewodów. Stąd mamy dla wojewódzkich rad działalności pożytku publicznego kolejnych 16 partnerów jako przedstawicieli rządu, z którymi będzie prowadzony dialog przy przyjmowaniu rocznych lub wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. Po trzecie, chodzi o stworzenie nowego mechanizmu, czyli funduszu wspierania organizacji pozarządowych, jako państwowego funduszu celowego. Fundusz ten będą zasilać środki niewykorzystane przez organizacje, które straciły status OPP, lub środki wykorzystane niezgodnie z prawem.

    Pan minister mówił o idei dotyczącej 1%, o tym, aby to, czego nie przekażą obywatele, a co składa się na 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, trafiało do FIO. Myślę, że to jest dobra idea, ale w tym momencie rośnie konkurent, mianowicie fundusz wspierania organizacji pozarządowych, który jest związany z ideą 1% i będzie zasilany na początku. To minister określi jego główne cele, więc będzie współgospodarzem.

    Omawiana ustawa trafi do Senatu, ale bardzo istotną kwestią będzie to, jak szybko minister właściwy uruchomi akty wykonawcze. Chodzi o 5 aktów wykonawczych, w tym 3 istotne, które wprowadzają nowe mechanizmy, dlatego ważne jest, aby prace rozpoczęły się, jako że to nie jest - przypomnę - projekt rządowy, ponieważ do projektu rządowego są dołączane projekty aktów wykonawczych, a w tym wypadku ich nie ma, związku z tym zapewne potrzeba będzie na to trochę czasu, biorąc pod uwagę kalendarz polityczny, aby również i te rozwiązania prawne zostały przyjęte.

    Druga sprawa, która budziła wiele emocji w czasie prac i która dotyczy owego 1%. Chcę uspokoić wszystkich tych, którzy mieli wątpliwości albo podejrzenia co do możliwości podejmowania decyzji przez podatników, czyli krótko mówiąc, wskazywania w deklaracji podatkowej celu szczegółowego. W tej sprawie niniejszy projekt niczego nie zmienia. Podatnik nadal będzie miał możliwość, przekazując 1% podatku, wskazać cel szczegółowy. To jest o tyle ważne - takie stwierdzenie pojawiało się również w e-mailach kierowanych do komisji - że to nie organizacje zebrały te 504 mln przekazane przez podatników - część podatników wskazywało na to wyraźnie - tylko my, rodzice, podatnicy, ponad 200 mln przekazaliśmy na cel szczegółowy. Sądzę, że to upodmiotowienie podatnika mocno wrosło w świadomość społeczną i teraz wszystkie zmiany muszą się odbywać w ramach szerokiej konsultacji z tą grupą osób, która przypisuje sobie prawo nie tylko przekazania, ale również i wskazania celu szczegółowego.

    Jeśli chodzi o przyjęty mechanizm, to można powiedzieć, że organizacje pozarządowe nie wskazują jednego sposobu zmiany tego mechanizmu. Część stwierdza wyraźnie, że ten mechanizm powinien służyć realizacji celów związanych z działalnością pożytku publicznego, natomiast nie powinien prowadzić do zastępowania państwa na przykład w zakresie leczenia, rehabilitacji, dostępu do specjalistycznych usług. Natomiast cześć organizacji uważa, że aktywizacja obywateli nastąpiła właśnie poprzez wprowadzenie możliwości wskazania celu szczegółowego w zeznaniu podatkowym. Dlatego też w tym zakresie komisja nie wypracowała żadnych zmian, uznając, że potrzebne są ewentualnie zmiany systemowe, a to zadanie - tak jak powiedział jeden z posłów - raczej zostawiamy przyszłemu rządowi. Po przeprowadzeniu monitoringu tej ustawy, bo przypomnę, że zgodnie z prawem ministerstwo, rząd, składa co 2 lata informację o realizacji tej ustawy, wpłynęło kolejne sprawozdanie, będziemy tym się zajmować w tej czy w przyszłej kadencji i wówczas będzie szansa na bardziej systemowe wnioski.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Serdecznie dziękuję wszystkim za pracę nad tym projektem ustawy, poczynając od sektora obywatelskiego, samorządowego. Padło też pytanie właśnie o sektor samorządowy. Tak jak wspominałem, na każdym etapie prac byli zapraszani przedstawiciele poszczególnych korporacji samorządowych. Ostatnio wypowiadali się oni również na posiedzeniu podkomisji, stawiając problem terminu powołania gminnej, powiatowej rady działalności pożytku publicznego. Wniosek ten został uwzględniony. Zmieniliśmy termin 30-dniowy na termin 2-miesięczny, zgodnie z tym, jak ten mechanizm funkcjonuje w przypadku powoływania wojewódzkiej rady działalności pożytku publicznego. Dziękuję jeszcze raz stronie rządowej, na czele z panem ministrem Jarosławem Dudą. Dziękuję uprzejmie. (Oklaski)