Poseł Krzysztof Lipiec - Wystąpienie z dnia 24 czerwca 2015 roku.

Poseł Krzysztof Lipiec:

Bardzo dziękuję.

Panie Marszałku! Pani Profesor Rzecznik Praw Obywatelskich! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt, aby w imieniu mojego klubu - klubu, który na swoich sztandarach ma wypisane hasła zgodne z misją pani profesor jako rzecznika praw obywatelskich - podzielić się refleksją na temat przedłożonej informacji i stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w naszej ojczyźnie.

Każdego roku dzieje się tak - najczęściej w czerwcu, a więc w miesiącu, w którym obchodzimy dzień wolności i praw człowieka - że debatujemy tutaj o stanie naszej wolności i o stanie przestrzegania podstawowych praw obywateli naszej ojczyzny. Proszę państwa, zastanawiam się, czy te nasze debaty wnoszą coś dobrego, aby rzeczywiście można było powiedzieć, że chociażby z roku na rok ten stan się poprawia? W ubiegłym roku też miałem przyjemność dokonywać tej oceny. To był rok, kiedy świętowano 25-lecie odzyskania wolności, patrzyliśmy na ten czas przemian ustrojowych z perspektywy ćwierćwiecza i wtedy też padały płonne deklaracje.

Co dzisiaj z tego mamy? Chodzi o okres od czerwca minionego roku po dzień dzisiejszy. Tak jak w PRL-u bez mała, w dniu odzyskania niepodległości ulicami Warszawy nie mogła spokojnie przejść manifestacja. Ludzie nie mogą skutecznie upominać się o swoje prawa, chciałoby się rzec: podobnie jak w PRL-u. Tym razem to nie milicjanci, a policjanci wyszli i spałowali robotników. Dzisiaj jest również i tak, że w tych ważkich sprawach, które decydują o naszym życiu, ludzie muszą borykać się z wieloma problemami. Weźmy wspomniany świat pracy, wspomniane przez panią profesor umowy śmieciowe, z tym się nie możemy przebić, weźmy też służbę zdrowia. Czy rzeczywiście ten konstytucyjny obowiązek nałożony na państwo jest w naszym państwie przestrzegany? A to też jest sfera wolności obywateli. Z cała pewnością tak nie jest. Chociażby ostatnie wybory samorządowe...

(Głos z sali: No nie.)

Gdzie w tym przypadku mieliśmy do czynienia z wolnością, kiedy tak naprawdę państwowe organy wyborcze odnotowały inną wolę wyborców niż ta, którą wyborcy okazali, oddając swoje głosy przy urnach wyborczych?

Proszę państwa, mówię o tym po to, aby uświadomić, że w naszym państwie mamy jeszcze wiele do zrobienia. I z całą pewnością jest tak, że za te sprawy, które kładą się cieniem na wizerunku naszego demokratycznego państwa, nie bierze odpowiedzialności rzecznik praw obywatelskich. Rzecznikowi praw obywatelskich można dzisiaj wyrazić wdzięczność za to, że interweniował w wielu sprawach, ale były to interwencje nie zawsze skuteczne, bo przecież te generalne wystąpienia, uwagi czynione najczęściej pod adresem konstytucyjnych ministrów nie przyniosły żadnego pozytywnego efektu. Dzisiaj Polacy nadal borykają się z problemem mieszkaniowym, z trudnym rynkiem pracy, wyjeżdżają za granicę. Nie jest tak, pani profesor, że wystarczy z tej trybuny zaapelować do polskiego Sejmu i on się skrzyknie, i od razu, jak za dotknięciem różdżki, uwolni nas od tych wszystkich problemów. Nie, tak z pewnością nie będzie. Pamiętam taki apel z lat wcześniejszych i tak się nie stało. Ale jak się mogło stać, jak w międzyczasie, przypominam to sobie, został odrzucony projekt o Narodowym Programie Zatrudnienia zgłoszony przez mój klub parlamentarny?

Myślę, że w tej debacie, w tej pogłębionej refleksji, nie czytając żadnych wspomnień, powinniśmy dotknąć wielu spraw. Nie wiem, szkoda, że z ust pani rzecznik nie popłynęły żadne postulaty de lege ferenda, co zrobić, aby bardziej umocować instytucję rzecznika praw obywatelskich w naszym systemie. Nie wiem, czy być może nie przydałaby się inicjatywa ustawodawcza po stronie rzecznika praw obywatelskich. Jeśli nie - bo tu konstytucjonaliści mogą toczyć przeróżne spory - to może opłacałoby się zastanowić, czy w przypadku ważkich spraw, ważnych debat politycznych, które toczą się w polskim Sejmie, nie byłoby warto, aby rzecznik praw obywatelskich bądź jego wysoko umocowany przedstawiciel uczestniczyli w procesie legislacyjnym, bo wyczytałem w informacjach, które pani rzecznik przedstawiła w kontekście dobrej legislacji, że największe problemy są właśnie z rządem. To rząd nie reaguje na postulaty rzecznika praw obywatelskich. I jak ma być dobrze?

Jedynym instrumentem, którym dysponuje rzecznik praw obywatelskich, są środki prawne. Ale jest też tak, że przede wszystkim - czas się kończy - bardzo gorąco pragnę podziękować za przyłączenie się rzecznika praw obywatelskich do skargi konstytucyjnej maturzystów z Ostrowca Świętokrzyskiego, z mojego regionu. Bardzo dziękuję. Doceniam też właśnie i zauważam to, na co pani profesor zwróciła uwagę, że było 5 zdań odrębnych. Temu zagadnieniu trzeba się naprawdę dobrze przyjrzeć, bo rzeczywiście nie może być tak, że w trybie administracyjnym, bo to był raczej tryb administracyjny, w którym komisja o tym zadecydowała, ludzie zostali skazani przez państwo, praktycznie większość z nich, na jakiś niebyt czasowy. To jest rzecz pierwszorzędna, nad którą trzeba się dobrze pochylić.

W kontekście korzystania ze środków prawnych przez rzecznika praw obywatelskich jest też problem związany z wymiarem sprawiedliwości, bo tak naprawdę rzecznik praw obywatelskich sięga do tej samej władzy, która jest dzisiaj chyba najbardziej znienawidzona przez polskich obywateli. My parlamentarzyści wiemy, ile wpływa do nas skarg na wymiar sprawiedliwości, często nazywany bezdusznym wymiarem sprawiedliwości. To jest rzecz, którą też trzeba w naszym państwie uporządkować, bo przez taki sposób funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości nasi obywatele tracą poczucie przynależności do państwa, a już z całą pewnością jest tak, że tracą do państwa zaufanie i nie może być nic gorszego. Ważne jest to, abyśmy mogli wspólnie w oparciu o procedury demokratyczne coś dobrego w naszym państwie stworzyć.

Dzieje się tak, że sędzia jest panem wtedy, kiedy decyduje o procesie, wyrokuje, decyduje, jak będzie traktował podsądnych. To są rzeczy, które poruszamy też w naszych debatach w przypadku sprawozdania Krajowej Rady Sądownictwa. Ale myślę, że jeśli nie uporządkujemy tych rzeczy w naszym państwie, to żeby nie wiem, jaki był rzecznik praw obywatelskich, temu wszystkiemu nie zaradzi.

Chętnie bym jeszcze dzisiaj usłyszał właśnie od pani profesor, jeśli pani profesor dysponuje taką refleksją, takim rozpoznaniem, co trzeba by było zrobić przede wszystkim w zwykłym ustawodawstwie, aby umocnić pozycję rzecznika praw obywatelskich.

Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że mój Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość przyjmuje sprawozdanie pani rzecznik. Zauważamy również, że to dzisiejsze sprawozdanie jest takim sprawozdaniem, które jednocześnie podsumowuje całą kadencję pani profesor na tym ważnym konstytucyjnym stanowisku. Dziękuję za tę misję i jestem przekonany, że w polskim Sejmie powinniśmy pracować nad tym, aby wzmacniać w naszym państwie poczucie wolności (Dzwonek) i poczucie tego, że prawa naszych obywateli są w naszej ojczyźnie przestrzegane. Bardzo dziękuję. (Oklaski)