4 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2678 i 3355).

Poseł Barbara Bartuś:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam przyjemność i zaszczyt wystąpić w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość odnośnie do sprawozdania komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, druk podstawowy nr 2678, sprawozdanie komisji - druk nr 3355.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest to duża nowelizacja Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego i z pewnością w ciągu 5 minut nie uda mi się odnieść do poszczególnych rozwiązań, które są proponowane w tej nowelizacji. Jednak chciałabym podkreślić, że jest to kolejna nowelizacja kodeksu.

    Natomiast często mieszkańcy mojej ziemi, ale nie tylko, Polacy zgłaszają mi jako posłowi postulat co do tworzenia prawa - że powinno być ono stabilne. I pamiętam też, że kiedy uczyłam się, studiowałam prawo, uczono mnie zasad. Stabilność prawa, niezbyt częste zmiany to była jedna z podstawowych zasad, którą należałoby się też kierować właśnie tutaj, w Sejmie. Niestety daleko od tego odeszliśmy.

    Rozpocznę od merytoryki tego projektu, ale - tak jak powiedziałam - gdy go analizowałam, głównie przyświecała mi zasada, że prawo powinno być stabilne.

    W naszej ocenie zapisy odnoszące się do proponowanej nowelizacji przepisów prawa materialnego są nie do zaakceptowania. Niezrozumiałe jest odnoszenie przepisów o oświadczeniach woli do innych oświadczeń, w tym wiedzy i uczuć. O ile bowiem oświadczenia woli wywołują oznaczone skutki prawne związane z powziętą czynnością prawną, o tyle z punktu widzenia przepisów prawa materialnego nie sposób doszukiwać się potencjalnych skutków przy składaniu innych oświadczeń.

    Zagadnieniem wątpliwym jest wprowadzenie formy dokumentowej czynności prawnej. Definicja jest lakoniczna. Zgodnie z projektem dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią, czyli jej odtworzenie, a do zachowania formy dokumentowej czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Poza umową pożyczki nie przewidziano formy dokumentowej dla żadnej czynności nazwanej. Stąd wątpliwy jest więc sens wprowadzania całkiem nowej instytucji w rzeczywistości w odniesieniu do jednego rodzaju czynności prawnej. Kluczowe jest to, że zgodnie z przedstawionym uzasadnieniem projektu treść dokumentu może zostać dowolnie ujawniona, na przykład znaki graficzne, dźwięk, obraz, a także utrwalona na dowolnym nośniku i za pomocą dowolnych środków. Podpis nie jest koniecznym elementem dokumentu.

    W związku ze wskazanymi powyżej okolicznościami należy zaznaczyć, że nadawanie szczególnego waloru prawnego czynności niepotwierdzonej zarówno podpisem odręcznym, jak i weryfikowanym podpisem elektronicznym jest całkowicie niezrozumiałe, w szczególności mając na uwadze procesowe skutki takiego rozwiązania. Dokument prywatny niesie ze sobą domniemanie, że osoba, która go sporządziła, złożyła oświadczenie w nim zawarte. Uznanie za dokument nośnika treści nieopatrzonej jakimkolwiek weryfikowalnym podpisem może prowadzić w szerokim zakresie sytuacji do konieczności dowodzenia, że przypisywane stronie oświadczenie mające znaczenie procesowe nie pochodzi od niej. Taki stan rzeczy ma miejsce w szczególności wobec niejednoznaczności proponowanego art. 243¹ K.p.c. w zakresie, w jakim nie precyzuje, w jaki sposób na podstawie dokumentu w formie innej niż pisemna miałby zostać ustalony jego wystawca.

    Jednocześnie, mając na uwadze rozwój techniki, bezspornie nie jest wykluczone, a nawet szczególnie skomplikowane sporządzenie bez wiedzy zainteresowanego oświadczenia woli spełniającego wszelkie wymogi art. 77³ Kodeksu cywilnego i realizującego zachowanie formy dokumentowej czynności prawnej. Samo badanie nośnika przez biegłego może pozostawać niewystarczające do ustalenia, w jaki sposób doszło do powstania treści zawartej na nośniku realizującym treść formy dokumentowej.

    Co do zmian proceduralnych w Kodeksie postępowania cywilnego w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na kolejne nowelizowanie przepisów, które zmieniły swoje brzmienie na przestrzeni ostatnich miesięcy. Działanie takie świadczy wyłącznie o braku po stronie ustawodawcy całościowej (Dzwonek) koncepcji brzmienia określonych przepisów i wynikających z nich zasad prowadzenia postępowania, co jednoznacznie podważa zaufanie do systemu prawnego, o czym mówiłam na początku, a jednocześnie powoduje istotne zagrożenie dla jakości, spójności i kompletności wprowadzanych zmian.

    W zakresie wprowadzenia systemu teleinformatycznego do doręczania pism w postępowaniu rozważyć należy, jaki ma być podstawowy cel nowelizacji - czy wyłącznie oszczędność Skarbu Państwa, czy usprawnienie postępowania, ale z zachowaniem gwarancji stron do sprawiedliwego procesu.

    Panie marszałku, Wysoka Izbo...

    Wicemarszałek Eugeniusz Tomasz Grzeszczak:

    Proszę o konkluzję, pani poseł.

    Poseł Barbara Bartuś:

    Właśnie przechodzę do konkluzji.

    Analizując projekt nowelizacji zawarty w druku nr 3355, należy zarekomendować jego odrzucenie w całości. Pomimo faktu, iż możliwe jest wyłonienie z niego kilku interesujących pomysłów, nowelizacja jako całość pozostaje niemożliwa do zaakceptowania. Dlatego mój klub będzie głosował przeciw.

    Kończąc, chciałabym jeszcze dodać, że niedługo przed nami nowa kadencja Sejmu. Rozpoczęła się nowa kadencja Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego i może faktycznie komisja przygotuje nowy projekt Kodeksu cywilnego, nowy projekt Kodeksu postępowania cywilnego, a nie róbmy ciągle wrzutek, tak jak to się ostatnio dzieje, ponieważ to tylko szkodzi naszemu prawu. Dziękuję. (Oklaski)