4 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa (druk nr 3338).

Poseł Stanisława Prządka:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pragnę w imieniu mojego klubu, Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej, zaprezentować stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa, druk nr 3338.

    Projekt ustawy jest długo oczekiwaną propozycją rozwiązania bardzo ważnego, pilnego, narastającego problemu zapewnienia bezpłatnego dostępu niezamożnym obywatelom do porad prawnych na poziomie lokalnym.

    Chcę podziękować panu ministrowi Grabarczykowi, który z determinacją słuchał naszych w tym zakresie wniosków, uwag i oczekiwań, które zgłaszaliśmy przy każdej okazji, ponieważ problem ten wymagał i wymaga pilnego rozwiązania.

    Dobrze, że rozpoczynamy pracę nad tym projektem. Mam nadzieję, że propozycje, które znalazły się w projekcie, a także podkreślone w uzasadnieniu do tego projektu, zostaną w pełni zrealizowane, bowiem ten projekt zakłada zniesienie, zlikwidowanie bariery finansowej, która dziś uniemożliwia wielu osobom - pan minister mówił, że szacuje się, iż jest to w Polsce 5 mln osób - korzystanie z pomocy prawnej. Osoby, których nie stać na zapewnienie sobie odpowiedniej pomocy prawnej, w sieci punktów, którą proponuje projekt, będzie ich ponad 1520 w skali kraju, dokładnie chyba 1524 czy 1528. Taka sieć punktów na początek być może okaże się wystarczająca. Sądzę, że wdrażanie tego projektu, praktyka będzie to pokazywała, czy i gdzie zrobiliśmy dobrze albo czy nie do końca było to precyzyjne rozwiązanie. Jeśli dobrze pamiętam z uzasadnienia, przyjęta średnia liczba obywateli przypadających na jeden punkt to 25 tys. osób. Praktyka pokaże.

    Ta nieodpłatna pomoc będzie świadczona, tak jak tu już była mowa, w zorganizowanej formie, ale chcę też podkreślić, że taka pomoc nadal będzie świadczona przez organizacje pozarządowe oraz będzie świadczona, tak jak dotychczas, jak sądzę, przez większość albo przez wszystkich państwa posłów w swoich biurach poselskich, bo dzisiaj jest to już bardzo utrwalona i bardzo powszechna praktyka.

    Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę, ze względu na czas, bo projekt jest obszerny, na kilka kwestii. Ta pomoc nie będzie udzielana między innymi w sprawach celnych, dewizowych, handlowych i gospodarczych, z wyjątkiem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Sporządzanie pism wszczynających postępowanie sądowe lub sądowoadministracyjne i pism o zwolnienie z kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu będzie praktyką stosowaną przez biura, przez te utworzone jednostki, oprócz wskazywania sposobu rozwiązywania prawnego problemu i pomocy w sprawach, z którymi dane osoby będą zwracały się do prawnika, bo regułą jest, że nieodpłatną pomoc świadczyć będą profesjonaliści, będą to adwokaci i radcy prawni. Każdy przypadek porady ma być odnotowany w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej.

    Trzeba też podkreślić istotną sprawę, która wymaga wyjaśnień, ponieważ wzbudziła kontrowersje w licznych opiniach, które zostały zgłoszone do tego projektu. Chodzi o to, że powiaty będą mogły w 50% udzielanie nieodpłatnej pomocy powierzyć osobom, które ukończyły wyższe studia prawnicze lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce, oczywiście przy spełnieniu wymogu posiadania trzyletniego doświadczenia w tej dziedzinie. Uwagi dotyczą takiej kwestii, czy ten zapis nie będzie powodował włączenia do tych często skomplikowanych, często trudnych spraw, bo w projekcie ustawy nie rozróżnia się, w jakich sprawach będą udzielane porady prawne, osób, które nie mają doświadczenia, nie mają aplikacji, poza tym trzyletnim okresem. Czy te osoby poradzą sobie z problemem, będą w stanie pomóc w tych trudnych sprawach? Zagadnienia, z którymi przychodzą obywatele, są na bardzo zróżnicowanym poziomie, mają różny stopień złożoności. Te kwestie budzą wątpliwości. Mam nadzieję, że w trakcie dalszych prac, procedowania nad tym projektem, będziemy mogli te kwestie w sposób precyzyjny dopracowywać.

    Pytanie do pana ministra. Czy rzeczywiście osoby niemające zawodowych uprawnień, świadczące pomoc, będą nadzorowane? Czy ich opinie, czy ich praca będzie przez kogoś kontrolowana, żeby obywatele, którzy przyjdą po poradę, nie doznali jakiegokolwiek uszczerbku i by byli do końca dobrze pokierowani, dobrze i profesjonalnie obsłużeni?

    Ze względu na brak czasu nie będę mówiła o ważnej roli edukacyjnej, bo wszyscy zdajemy sobie sprawę, jaka funkcja jest tu do spełnienia. Jesteśmy za tym, żeby ta rola, ta funkcja były podkreślane, były stosowane, tak jak to jest zapisane w projekcie, przez organizacje, ale także przez urzędy do tego zobowiązane.

    Chciałabym na zakończenie, pani marszałek, Wysoka Izbo, panie ministrze, powiedzieć, że ten projekt jest niezwykle ważny i potrzebny. Oczywiście będzie wymagał dopracowania w wielu zakresach, o których wspominałam, i w innych, o których ze względu na brak czasu nie wspomnę.

    Mam pewną obawę, jest to dla mnie pewne zagrożenie. Dzisiaj musimy zrobić wszystko, żeby zmierzyć się z czasem. Nie mamy wiele czasu. Niestety kadencja nieubłaganie się kończy, w związku z tym przed całą Izbą stoi zadanie, bo rozumiem, że ten projekt będziemy chcieli traktować jako projekt ponad politycznymi podziałami. Powinien to być projekt, w którym znajdziemy najlepsze rozwiązania dla obywateli, najlepsze rozwiązania dla tych, którzy czekają na tę pomoc i którzy liczą, że wreszcie ta pomoc będzie im przyznana. Dlaczego akcentuję, że wreszcie? Od bardzo wielu lat oczekujemy na rozwiązanie, na przyjęcie przez Sejm takiej regulacji. Ta obawa o czas jest uzasadniona (Dzwonek), nie wiem, jakie będzie stanowisko, jaka będzie decyzja Prezydium Sejmu, gdyż ten projekt powinien być jak najszybciej poddany dalszym pracom i powinien być procedowany, żebyśmy zdążyli go uchwalić i żeby mógł wejść w życie jak najprędzej.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada się za skierowaniem tego projektu ustawy do dalszych prac w komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)