17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Ewa Kołodziej:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! W ostatnich tygodniach na fali doniesień medialnych wywołanej ujawnieniem bulwersującego pokrzywdzenia rolnika spod Mławy przez asesora komorniczego do opinii publicznej w naszym kraju docierają kolejne informacje o przypadkach rażących naruszeń prawa i etyki zawodowej w trakcie czynności prowadzonych przez komorników oraz o osobach poszkodowanych na skutek nierzetelnych działań organów egzekucyjnych. Zjawisko to skłania do pochylenia się nad źródłami problemu oraz do poszukiwania możliwie skutecznego remedium.

    Za przekonujące należy uznać spostrzeżenie, iż poprawa sytuacji w tej dziedzinie nie może nastąpić bez rewizji systemu nadzoru nad komornikami. Aktualnie nadzór ten realizuje się w istocie na czterech niezależnych płaszczyznach. Poza tzw. nadzorem judykacyjnym, sprawowanym przez niezawisłe sądy w zakresie prawidłowości proceduralnej dokonywanych czynności egzekucyjnych, komornicy podlegają nadzorowi o charakterze administracyjnym, pełnionemu przez prezesa sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Ponadto funkcję kontrolną o charakterze wewnętrznym (korporacyjnym) sprawuje Krajowa Rada Komornicza. Istotny pozostaje fakt, iż w narzędzie nadzorcze nad działalnością komorników wyposażony został również minister sprawiedliwości, któremu ustawodawca powierzył nadzór zwierzchni nad działalnością komorników i samorządu komorniczego. Nadzór ten jednakże, z oczywistych względów, nie może ingerować w materię zastrzeżoną dla sądów.

    W związku z powyższym zwracam się do pana ministra z prośbą o wyjaśnienie, jak w praktyce realizowany jest nadzór ministerialny nad komornikami i samorządem komorniczym, zwłaszcza w aspekcie ilości postępowań nadzorczych względem komorników prowadzonych na przestrzeni ostatnich lat, ich charakterystyki oraz podejmowanych na ich podstawie decyzji. Dziękuję pięknie za uwagę. (Oklaski)

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jerzy Kozdroń:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak pani poseł słusznie zauważyła, nadzór nad działalnością komorników jest realizowany w trzech sferach podstawowych, czyli nadzór judykacyjny, administracyjny i samorządowy. Najistotniejszy w działalności nadzorczej, jeśli chodzi o komorników, jest nadzór judykacyjny. Sprowadza się on w istocie do tego, że sprawowany jest nadzór nad czynnościami komorniczymi w zakresie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czyli sprawdza się naruszenie wymogów procesowych przez komornika w zakresie egzekucji. Tutaj podstawową formą kontroli są skargi na czynności komornika i zasadność skarg wniesionych na czynności komornika, ponieważ mamy tam jeszcze takie instrumenty, że sąd może z urzędu sprawować nadzór judykacyjny, mamy również zarzuty do sądu na plan podziału sumy wyegzekwowanej, mamy również nadzór sądu nad licytacją nieruchomości, w istocie rzeczy licytacja nieruchomości prowadzona jest pod nadzorem sądu.

    Jeśli chodzi o rozpatrywanie skarg na czynności komorników, to w 2014 r. mieliśmy 79 tys. skarg na te czynności. Sądy, rozpatrując te skargi, w 12% je uwzględniły. Te uwzględnione skargi - i rodzaj tych skarg - wskazują częstokroć na popełnione uchybienia ze strony komorników i one są podstawą wszczynania postępowań dyscyplinarnych wobec komorników. Przy czym chciałbym tutaj uzupełnić. Pani poseł bardzo pięknie to wszystko powiedziała, wymieniła wszystko, ten nadzór administracyjny prezesów sądów, ale chciałbym powiedzieć, że poza nadzorem administracyjnym prezesów sądów, przy których działają komornicy, również minister sprawiedliwości sprawuje zwierzchni nadzór. Ten zwierzchni nadzór jest dwojaki. Zwierzchni nadzór jest sprawowany przez ministra sprawiedliwości poprzez prezesa sądu okręgowego i poprzez sędziów wizytatorów. Ten nadzór administracyjny w istocie rzeczy polega na tym, że my nie badamy naruszenia prawa w zakresie procedury wykonywanych czynności komorniczych. My badamy inny aspekt - sprawności, szybkości postępowania, przewlekłości postępowania egzekucyjnego, rzetelności, etyczności zachowania komornika. W zakresie nadzoru administracyjnego badamy również biurowość, jak i rachunkowość kancelarii komorniczych. Dlatego minister sprawiedliwości może poprzez osoby upoważnione - tak jak zresztą prezes sądu też może poprzez osoby upoważnione - wykonywać ten nadzór.

    Nadzór w naszej ocenie jest sprawowany prawidłowo. Owszem, zdarzają się głośne sprawy. To tak jak z przestępstwami, proszę państwa. Zdarzają się głośne przestępstwa, głośne afery. Jest tylko problem, czy państwo jest w stanie zareagować odpowiednio, szybko i realnie. Po tych sprawach związanych z nieprawidłowościami, z uchybieniem zasadom etycznym, z rażącym naruszeniem prawa, państwo zareagowało szybko. Minister sprawiedliwości wszczął postępowania dyscyplinarne, zawiesił asesora, który dokonał tej nieszczęsnej egzekucji ciągnika osoby trzeciej, która w ogóle nie była dłużnikiem. Również w innych głośnych sprawach - wiemy o tych głośnych, o których w mediach może nie ma publikacji - mamy wszczęte postępowania dyscyplinarne i zawieszone zostały osoby w pełnieniu swoich obowiązków. Ponieważ wpłynęły wnioski ze strony ministra sprawiedliwości o wydalenie z zawodu komorniczego, w związku z tym automatycznie zawiesiliśmy te osoby w czynnościach komorniczych.

    Chciałbym zwrócić państwu uwagę na jedną rzecz. O ile w 2000 r. mieliśmy ok. 900 tys. spraw skierowanych do egzekucji komorniczej, to w samym 2014 r. tych spraw już zostało skierowanych 5600 tys., czyli mamy lawinowy przyrost ilości spraw egzekucyjnych. Wiąże się to z taką oto sytuacją, że stosunki prawne i stosunki gospodarcze coraz bardziej się rozwijają, zwiększyła się ilość, dostępność kancelarii komorniczych, jak również jest jeszcze jedna sprawa, o której trzeba powiedzieć: ilość wyroków, które sądy załatwiają, jest z roku na rok coraz większa. W 2014 r. do sądów wpłynęło ponad 16 mln spraw. Z tych 16 mln spraw ponad 5 mln zostało skierowanych do egzekucji.

    W związku z tym zwiększyliśmy liczbę komorników o ponad 100%. Dzisiaj mamy (Dzwonek) już 1200 osób, kancelarii komorniczych, ale żeby opanować ten wpływ i zapewnić sprawność postępowania...

    Panie marszałku, czy pan pozwoli, że będę kontynuował?

    (Głos z sali: Nie.)

    ...potrzeba większej liczby komorników. Większa liczba komorników daje nam też pewną gwarancję, że będziemy w stanie bardziej panować nad prowadzonymi egzekucjami.

    Jak się wchodzi do kancelarii hurtownika - ja to tak nazywam - który ma kilkadziesiąt tysięcy spraw, mamy na przykład jednego, który dostał 560 tys. spraw w roku, to trudno jest, że tak powiem, dokładnie go skontrolować. Przeciętny komornik ma do 2 tys. spraw rocznie. Zwróćcie państwo uwagę, jakie są różnice.

    Dlatego w międzyczasie ten Sejm w tej kadencji uchwalił szereg usprawniających ustaw, przede wszystkim w zakresie likwidacji hurtowni komorniczych. Ten Sejm nie tak dawno to uchwalił. Wprowadziliśmy zapisy ograniczające możliwość przyjmowania pewnej liczby spraw przez komorników, ponieważ komornik, poza tym, że prowadzi działalność na własny rachunek, przede wszystkim jest funkcjonariuszem publicznym i jako funkcjonariusz publiczny musi się wywiązywać ze swoich obowiązków, zaś za jego działalność odpowiada niejako państwo. Dlatego też chodzi o to, żeby wykonywał czynności egzekucyjne w granicach prawa i zgodnie z prawem.

    Proszę państwa, chciałbym tylko podać takie dane statystyczne. O ile w 2010 r. w związku z wnioskami dyscyplinarnymi wobec komorników było ok. 30 spraw, o tyle w 2014 r. tych spraw było 79. Oczywiście najwięcej wniosków dyscyplinarnych złożył minister sprawiedliwości, który w ramach swojego nadzoru zwierzchniego nad działalnością komorników poprzez prezesów sądów jest w stanie na bieżąco sprawdzać, czy pojawiają się jakieś nieprawidłowości.

    Nie dość tego, do ministerstwa przychodzą skargi ze strony dłużników. Każda skarga jest wnikliwie, dokładnie sprawdzana na podstawie akt komorniczych za pośrednictwem prezesów sądów i sędziów wizytatorów. Nie dość tego, zauważam też pozytywną reakcję ze strony prezesów sądów rejonowych. Prezesi sądów rejonowych w początkowym okresie kierowali śladowe ilości wniosków, a przecież oni sprawują nadzór administracyjny nad komornikami, są tam, gdzie najczęściej występują przypadki uchybień i zaniedbań, gdzie jest sygnalizacja ze strony sądów rozpatrujących skargi na czynności komornika. Nie mieliśmy ze strony prezesów sądów rejonowych wniosków o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Obecnie z roku na rok znacząco rośnie liczba wniosków składanych przez prezesów sądów rejonowych.

    Również prezesi sądów okręgowych i sądów apelacyjnych składają takie wnioski. Może się wydawać, że za mało wniosków mamy ze strony sędziów wizytatorów i komorników wizytatorów, ponieważ już organy samorządu komorniczego z roku na rok kierują tych wniosków coraz więcej, podczas gdy w minionych latach były to śladowe ilości. I tak w 2014 r. Rada Izby Komorniczej, czyli ta regionalna, pośrednia instytucja, skierowała 16 wniosków dyscyplinarnych, zaś Krajowa Rada Komornicza pięć. Dla przykładu powiem państwu, że w 2010 r. Rada Izby Komorniczej złożyła jeden wniosek, a Krajowa Rada Komornicza dwa. Tak że z roku na rok...

    Wicemarszałek Marek Kuchciński:

    Panie ministrze, może by pan dokończył, odpowiadając na dodatkowe pytanie.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jerzy Kozdroń:

    Uzupełniające, dobrze.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Katarzyna Stachowicz:

    Panie ministrze, proszę o przedstawienie koncepcji, która ma na celu maksymalizację skuteczności nadzoru nad komornikami oraz ograniczenie patologicznych zjawisk na etapie wykonywania wyroków sądowych.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jerzy Kozdroń:

    Tak jak to wynika z tego, co wydawałoby się, że w sposób dosyć jasny i klarowny państwu przedstawiłem, uważamy, że trzy rodzaje nadzoru, bo jest jeszcze nadzór samorządowy, organów samorządu komorniczego, są wystarczające. Nie widzimy tutaj potrzeby przemodelowania całego systemu nadzoru nad komornikami, natomiast wychodzimy z założenia, że potrzebne są zmiany w zakresie ustawy o komornikach i egzekucji.

    W tej chwili Ministerstwo Sprawiedliwości wydało pozytywną opinię na temat poselskiego projektu, który usprawnia postępowanie dyscyplinarne wobec komorników, ponieważ często bywało tak, że postępowania dyscyplinarne, tak jak w przypadku adwokatów i radców prawnych, toczyły się latami i trudno było je zakończyć. W tym zakresie chcemy to zmienić i chcemy usprawnić te postępowania dyscyplinarne na wzór postępowań wobec adwokatów i radców prawnych.

    Druga rzecz, chcemy zwiększyć surowość wymierzanych kar dyscyplinarnych. Są kary pieniężne. Poza karą nagany, upomnienia za najłagodniejsze delikty dyscyplinarne mamy karę dyscyplinarną pieniężną. Chcemy ją podnieść do poziomu trzydziestokrotności średniego wynagrodzenia.

    Minister sprawiedliwości w sposób pryncypialny występuje dzisiaj w wielu sprawach o wydalenie z zawodu komorniczego. Mamy takie sytuacje. Mamy takich komorników, którzy nie powinni być komornikami, którzy się do tego zawodu po prostu nie nadają. Oni mogą być windykatorami w firmach prywatnych, ale nigdy komornikami. Jeszcze raz podkreślam, że komornik to nie tylko biznesmen, to nie tylko prowadzący działalność gospodarczą, ale przede wszystkim funkcjonariusz publiczny. To wynika z ustawy o komornikach sądowych.

    Problem dotyczący hurtowni komorniczych, o których wcześniej mówiłem, już załatwiliśmy. Jeżeli chodzi o kolejną sprawę, usprawniliśmy sposób wydalania tych ludzi z zawodu komorniczego. Do tej pory w ustawie było tak, że gdy sąd dyscyplinarny rozpatrzył odwołanie i utrzymał w mocy orzeczenie o wydaleniu komornika z zawodu komorniczego, minister sprawiedliwości podejmował decyzję o tym, że przestaje on z określonym dniem pełnić funkcje komornicze, czyli odwoływał go jeszcze decyzją administracyjną, na którą przysługiwało zaskarżenie do sądu administracyjnego, i to trwało. Zmieniliśmy tę ustawę. Chodzi o jedną z nowelizacji, która została już w Sejmie przyjęta. Orzeczenie sądu dyscyplinarnego o wydaleniu z zawodu jest skuteczne i nie musi być opatrywane jakąkolwiek decyzją administracyjną ministra czy sądu. (Dzwonek) To wszystko. (Oklaski)