17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tomasz Głogowski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Pani Minister! Organy prowadzące placówki oświatowe mają obowiązek realizowania zadania z zakresu gromadzenia danych stanowiących podstawę do naliczania subwencji oświatowej. Dane te jednak opierają się w całości na gotowych bazach poszczególnych jednostek, które przetwarzają je w oparciu o swoje dokumenty.

    Ostatnio po przeprowadzonych w samorządach kontrolach organów skarbowych ujawniono szereg nieprawidłowości w sposobie naliczania subwencji oświatowej, zwłaszcza dla placówek niepublicznych, które podawały błędne dane, nieraz świadomie nieprawdziwe. Skutkiem tych kontroli są nakazy zwrotu często wysokich kwot subwencji oświatowej przez samorządy. Samorządy oczywiście mogą egzekwować zwrot tej kwoty od placówki oświatowej na drodze sądowej, jednak jest to proces długotrwały.

    Należy zaznaczyć, że samorządy nie mają wystarczających narzędzi do kontrolowania tych placówek. Dane stanowiące podstawę do naliczania subwencji przekazywane są przez placówki do scalenia w formie elektronicznej, bez możliwości ingerencji w nie przez organy prowadzące.

    Warto podkreślić, że samorządy, które są organem prowadzącym niepubliczne jednostki oświatowe, nie mają możliwości ingerencji w ich działania. W przypadku dostrzeżonych nieprawidłowości samorząd poza zobowiązaniem dyrektora niepublicznej placówki do stosowania się do obowiązujących przepisów nie posiada innych narzędzi dyscyplinujących.

    W związku z tym chciałbym zapytać panią minister: Czy nie uważa pani, że samorządy posiadają zbyt małe narzędzia do kontroli podległych im placówek oświatowych, szczególnie tych niepublicznych, przy jednocześnie bardzo dużej odpowiedzialności finansowej za przekazywaną subwencję oświatową? Czy nie uważa pani minister za zasadną zmiany dotychczas obowiązujących w tym zakresie przepisów? Dziękuję.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Joanna Berdzik:

    Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! Pierwsza sprawa, która została poruszona w tym pytaniu, związana jest z systemem informacji oświatowej. Chciałabym się odnieść do tego, w jakim trybie i w jaki sposób te informacje są przekazywane do systemu informacji oświatowej przez dyrektorów szkół. Mianowicie najpierw dyrektorzy szkół przekazują je organom prowadzącym, organy prowadzące mają dziewięć dni na zweryfikowanie tych danych, które są zawarte w SIO, i przekazują je kolejno do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jednak nie jest to jedyny moment, w którym następuje weryfikacja danych przekazywanych ze szkół do jednostek samorządu terytorialnego, dlatego że ten proces weryfikacji trwa de facto 3-4 miesiące. Kluczowe jest to, że w okolicach grudnia Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawia jednostkom samorządu terytorialnego te pierwsze dane, które są podstawą do przekazania określonej części subwencji oświatowej. To jest także moment, w którym jednostki samorządu terytorialnego mają czas na korektę danych, które zostały nam przedstawione i które stanowią podstawę do naliczania subwencji.

    W trakcie całego procesu weryfikacji organ prowadzący, jednostka samorządu terytorialnego dysponuje danymi historycznymi. Nagły wzrost o 100 liczby osób niepełnosprawnych, za które naliczana jest zdecydowanie większa waga, powinna jednak zainspirować organ prowadzący do wnikliwszej analizy. To samo dotyczy liczby dzieci, dlatego ona na poziomie gminy jest de facto constans i nagłe pojawienie się grupy dzieci powinno budzić niepokój. W takiej sytuacji, gdy jednostka samorządu terytorialnego ma podstawy do sądzenia, że dyrektor szkoły, niepublicznej lub publicznej, przedstawił nieprawdziwe dane, ma ona prawo, na podstawie art. 101 ustawy o systemie informacji oświatowej, wystąpić do dyrektora szkoły o skorygowanie tych danych. Dysponuje też ewentualnymi sankcjami w postaci grzywny.

    Tak więc w mechanizm SIO są wpisane pewne mechanizmy kontrolne, z których organy prowadzące czasami korzystały, a czasami nie. Jednocześnie Ministerstwo Edukacji Narodowej zgadza się z tezą postawioną przez panów posłów, że być może te mechanizmy kontrolne nie były opisane zbyt dokładnie. W ustawie o systemie oświaty, która obowiązuje od 31 marca 2015 r., wprowadzono nowe przepisy do art. 90, są to ust. 3e i 3g.

    Organy prowadzące generalnie skarżyły się na to, że o ile mają prawo do kontrolowania wydatkowania środków, o tyle nie mogą ingerować w to, o jakie kwoty szkoły występują, i w pobieranie tej dotacji. Przepis ust. 3e w art. 90 mówi jasno, że organy prowadzące mogą sprawdzać sposób, w jaki pobierana jest dotacja przez szkoły niepubliczne, a ust. 3g daje organom prowadzącym prawo do przetwarzania danych osobowych uczniów na potrzeby tego działania, co było do tej pory mocno kontrowersyjne. Tak więc mimo to, że twierdzimy, iż są pewne mechanizmy kontrolne, to jednak zgadzamy się z tym, że należało to doprecyzować, co nastąpiło w przyjętej nowelizacji ustawy o systemie oświaty. Wydaje mi się, że to wszystko. Dziękuję, panie marszałku.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Andrzej Kania:

    Tak, panie marszałku. Dziękuję bardzo.

    Szanowna Pani Minister! Zwracaliśmy uwagę na to, że duża część nieprawidłowości dotyczy szkół niepublicznych. Między ministerstwem a niepubliczną szkołą jest jeszcze starostwo. Sygnalizujemy taki problem, że starostwo jednak ma za mało narzędzi, żeby kontrolować szkoły niepubliczne, bo tak naprawdę niepubliczna szkoła ze swoim organem prowadzącym jest trochę oderwana od całości, jeśli chodzi o gminę czy miasto. I czy państwo jako ministerstwo i pani, pani minister, nie uważacie, że należałoby wzmocnić organ prowadzący, wyposażyć w silniejsze narzędzia prawne, kontrolne, szczególnie w zakresie przyznawania subwencji, ze szczególnym uwzględnieniem szkół niepublicznych? Dziękuję bardzo.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Joanna Berdzik:

    Absolutnie tak. Dlatego właśnie w związku z postulatami samorządowymi w tym zakresie zmieniliśmy art. 90 i dodaliśmy te dwa ustępy. One diametralnie zmieniają sytuację. Samorząd oczywiście przekazuje dotacje szkołom niepublicznym w zależności od uchwał, które zostały przyjęte, albo na podstawie składanych przez szkołę niepubliczną formularzy raz w miesiącu czy raz na kwartał, to jest kwestia indywidualna w poszczególnych samorządach, ale przepisy, które wstawiliśmy do ustawy o systemie oświaty, wzmacniają mechanizmy kontrolne, zwiększają uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego - pan pytał o powiaty, więc odpowiadam, że także powiatów - w zakresie kontrolowania, w jaki sposób szkoła niepubliczna pobiera dotacje. Do tych celów jednostka samorządu terytorialnego może przetwarzać nawet dane uczniów, łącznie z listami obecności. Do tej pory jednostka samorządu terytorialnego miała większe uprawnienia, jeśli chodzi o kontrolę sposobu wydatkowania dotacji, a teraz wprowadziliśmy mechanizm kontroli jej pobierania, czy ewentualnie nie opiera się na nieprawdziwych danych. Jeśli jednostka samorządu terytorialnego ma przekonanie, że szkoła niepubliczna występuje o dotację z zawyżonymi danymi, może w tym momencie wejść do szkoły, i dostała uprawnienia do przetwarzania danych osobowych uczniów, w tym nawet tej części wrażliwej, aby sprawdzić, czy wystąpienie o dotację zostało oparte o właściwe przesłanki. Tak że w naszym przekonaniu te przepisy, które teraz zostały wpisane do ustawy o systemie oświaty, idą tutaj naprzeciw żądaniom jednostek samorządu terytorialnego i jakby też pana pytaniu. Dziękuję bardzo.