14 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3321).

Poseł Józef Zych:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, po zapoznaniu się z rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, uważa, że projekt ten zasługuje na uwagę, w wielu przypadkach precyzuje przepisy, głównie związane z problemami dotyczącymi zawierania i rozwiązywania umów o pracę. Jeżeli jednak wolno, pozwolę sobie rozpocząć od odniesienia się do pańskiego wystąpienia na temat Państwowej Inspekcji Pracy i możliwości kontrolowania. Otóż w czasie jednej z debat powiedziałem w imieniu klubu PSL, że tak długo Państwowa Inspekcja Pracy nie będzie mogła walczyć skutecznie, jak długo nie wprowadzimy zasady, że pracownika dopuszcza się do pracy po zawarciu umowy o pracę, a tu mieliśmy dyskusję na temat tego, że po siedmiu dniach, po dwóch dniach itd. Bardzo często wychodzimy z bardzo teoretycznych założeń dotyczących dobrej woli itd., a praktyka jest trochę inna.

    Jest kilka kwestii, do których chciałem się odnieść. Po pierwsze, był tu poruszony m.in. problem rezygnacji z umowy na czas wykonywania określonej pracy, i to jest założenie słuszne. Pamiętam teoretyczne wywody, dyskusje naukowe na temat różnicy pomiędzy umową na czas określony i umową na czas wykonywania określonej pracy. I ta, i ta umowa jest umową na czas określony, z tym że istotą tamtej umowy było to, że z góry było wiadomo, o jaką pracę chodzi, jedynie często nie było wiadomo, nieokreślone było to, w jakim terminie będzie ona wykonana. Drugi problem poruszony został również przez kolegę z Platformy Obywatelskiej, który wspomniał o tym, że w czasie konsultacji mówiono także o możliwości przywrócenia umów cywilnoprawnych. Otóż czy tego chcemy, czy nie, gdyby dziś to zbadać, to wiemy doskonale, ile jest takich przypadków, kiedy pod umową zlecenia kryje się typowa umowa o pracę, podporządkowanie, czas pracy, wykonywanie określonych obowiązków, i chodzi tu również o umowy o dzieło. Przecież Państwowa Inspekcja Pracy w informacji składanej Sejmowi wykazywała, ile jest pod tym względem nieprawidłowości.

    Oczywiście to nie jest akurat miejsce, żeby to uregulować w Kodeksie pracy, ale trzeba na to zwrócić uwagę i trzeba by było również doprowadzić właśnie do jednolitej postawy i kontroli w stosunku do tych pracodawców, którzy się na to decydują.

    Pan minister był uprzejmy powiedzieć, że w przypadku przewidywanym przez ten projekt, a mianowicie zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy do końca okresu wypowiedzenia, stosuje to jeden z resortów. Otóż, panie ministrze, to jest prawie nagminna praktyka, to jest nagminna praktyka w stosunku do osób na stanowisku kierowniczym: został odwołany, wypowiedziano mu, jest niezbędny w zakładzie pracy, wobec tego najlepiej, żeby on się w zakładzie pracy nie pokazywał. A więc jest to przy okazji problem tak samo ważny jak problem stosunku kontraktu do umowy o pracę.

    Jeżeli popatrzymy na praktykę dnia dzisiejszego, chociażby w szpitalach, to mamy lekarzy na umowie o pracę i na kontraktach. To samo dzieje się, jeżeli chodzi o spółki z udziałem Skarbu Państwa czy wyłącznie Skarbu Państwa i przedsiębiorstwa, w których kadra kierownicza jest na kontrakcie, a pozostali są na umowach o pracę. Oczywiście wiemy, skąd to się wzięło, ale trzeba się zastanowić, czy to jest zgodne z przepisami, czy tak powinno być. Oczywiście kontrakt umożliwia zupełnie inne zasady odchodzenia, uprawnień itd., ale jest to jeden z problemów naszego szeroko pojętego prawa pracy, aby do niego można było odpowiednio podchodzić.

    Oczywiście Sąd Najwyższy wielokrotnie rozpatrywał problemy umów o pracę na czas określony. Z reguły była stosowana zasada, że były dwie umowy, a trzecia przekształcała się w umowę na czas nieokreślony. Tu jest to wyjście o wiele dalej, ale generalnie rzecz biorąc, jest to porządkowanie i doprecyzowanie w wielu przypadkach, natomiast cała wiara w tym, czy to będzie po 33 miesiącach, czy po 24 miesiącach, czy po 48 miesiącach. Będą takie przypadki, że te umowy przekształcą się tylko na skutek tego, że prawo tak stanowi, a zakłady pracy nie stosują się.

    Proszę państwa, to jest troszeczkę naiwna wiara, bo taki pracodawca, który zatrudnia raz, drugi, trzeci, wie, co go czeka, doskonale wie, co ma zrobić, jeżeli będzie zbliżał się ten termin 33-miesięczny. Ale trzeba prawnie uregulować zagadnienie, i to jest słuszne. Problem sprowadza się teraz tylko do jednej rzeczy: Jak to kontrolować i jak doprowadzić do tego, żeby te przepisy rzeczywiście były stosowane?

    Natomiast w okresie obowiązywania obecnego Kodeksu pracy nigdy nie było żadnej wątpliwości, że podstawową umową, która gwarantuje przede wszystkim bezpieczeństwo pracownikowi i jego rodzinie, jest umowa o pracę. A więc wszystkie wywody w wyrokach bardzo pięknie brzmią, że proszę bardzo, to jest tak i demokratycznie, i w interesie pracownika, itd. To jest zwykła zasada i nam nie trzeba tego przypominać aż przez Unię Europejską, przez Sąd Najwyższy, bo każdy człowiek, który żyje, pracuje, wie, z czego się utrzymuje i na czym powinno polegać bezpieczeństwo.

    I dobrze, że jest ta równowaga, bo uczestniczyliśmy w wielu posiedzeniach komisji, wtedy kiedy były próby różnego rodzaju ingerowania w czas pracy, godziny nadliczbowe itd. Pracodawcy nie zawsze podchodzą do tego obiektywnie i biorą pod uwagę interes pracownika. Zapominają również o tym, że stroną słabszą ekonomicznie jest zawsze pracownik.

    A zatem odnosimy się pozytywnie do tego projektu. Dziękuję. (Oklaski)