17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Stanisław Szwed:

    Dziękuję, panie marszałku.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od wielu lat utrzymuje się wysokie bezrobocie, na przestrzeni ostatnich lat na poziomie 12% i więcej. Prawie 2 mln osób jest bez pracy, w tym długotrwałych bezrobotnych, czyli powyżej 12 miesięcy jest ponad 1,1 mln. Bezrobocie wśród ludzi młodych, czyli do 30. roku życia, wynosi ponad 32%. Ponad 600 tys. młodych ludzi jest bez pracy. Płace są niskie. Osoby są zatrudniane przez agencje pracy tymczasowej. Stosuje się umowy cywilnoprawne, tzw. śmieciówki, i najniższe wynagrodzenie. Praca na czarno - szacuje się, że w ubiegłym roku po części lub wyłącznie na czarno pracowało do 40% ludzi. Dzisiaj płaca minimalna wynosi niespełna 1300 zł netto. Brak perspektyw na własne mieszkanie. Poszerzająca się skala ubóstwa i biedy - szacuje się, że w Polsce 6,5 mln ludzi żyje w biedzie, a 2,8 mln w skrajnym ubóstwie, czyli poniżej progu egzystencji. I wreszcie utrzymująca się wysoka skala emigracji zarobkowej. To wszystko powoduje, że sytuacja ludzi młodych jest dramatyczna. Trudno się więc dziwić, że prawie 2,5 mln Polaków wyjechało z Polski i znaczna ich część nie zamierza powrócić do kraju, bo nie widzą oni szans na godne życie. Większość z tych, którzy opuścili nasz kraj, to ludzie młodzi. Tam zakładają oni rodziny, tam się rodzą polskie dzieci. Tylko w ciągu ostatnich pięciu lat w Wielkiej Brytanii urodziło się ponad 150 tys. polskich dzieci. Z ostatnich badań Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości przeprowadzonych wśród młodzieży szkół średnich, zawodowych i liceów wynika, że ponad 30% z nich deklaruje wyjazd za granicę po skończeniu szkoły, np. w zawodach budowlanych ten odsetek wynosi prawie 50%. To pokazuje, że młodzież nie widzi perspektyw we własnym kraju i już myśli o wyjeździe.

    Dlatego kieruję do pana ministra następujące pytania. Co zrobił rząd, aby zatrzymać emigrację naszych rodaków, oraz jakie podjął działania, aby zachęcić Polaków do powrotu, o czym zapewniał w swoim exposé ówczesny premier Donald Tusk? Jakie działania podjął rząd, aby skutecznie wyeliminować (Dzwonek) patologię dotyczącą zatrudniania? Dlaczego rząd jest przeciwny obywatelskiemu projektowi dotyczącemu płacy minimalnej, który zakłada doprowadzenie płacy minimalnej do poziomu 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej? Co zrobił rząd, aby ograniczyć narastający poziom biedy i ubóstwa wśród polskich rodzin? Dziękuję.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jacek Męcina:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję za to pytanie, bo ono podkreśla rolę i znaczenie polityk publicznych, które wspierają rozwiązywanie jednego z najważniejszych problemów w kontekście polityki społecznej i polityki gospodarczej, czyli pełnego wykorzystania kapitału ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi. Chciałbym podkreślić, że stała poprawa sytuacji gospodarczej, w tym poprawa sytuacji na rynku pracy, w sposób radykalny zmienia także sposób postrzegania bezrobocia wśród osób młodych. Otóż na koniec 2014 r., czyli rok do roku, bezrobocie wśród osób młodych zmniejszyło się o prawie 25%. Spadło ono z 401 tys. na początku 2014 r. do 302 tys. na koniec 2014 r. Skala poprawy jest znaczna. Taka dynamika jest zachowana także od początku 2015 r. Co najważniejsze, widać, że te wskaźniki także poprawiają się w skali europejskiej. Przypomnę ostatnie badania Eurostatu. Bezrobocie w Polsce już należy do grupy najniższych poziomów bezrobocia - 7,8% - a bezrobocie wśród osób młodych zmniejszyło się najbardziej dynamicznie w Unii Europejskiej. Jesteśmy drugim krajem w Unii, w którym o prawie 5% zmniejszyło się bezrobocie wśród osób młodych i jest ono, uwaga, poniżej średniej europejskiej. To bardzo ważne, ponieważ nie tak dawno temu, 10 lat temu, w momencie akcesji, w momencie wstępowania Polski do Unii Europejskiej bezrobocie w Polsce wśród osób młodych szacowano na 40%. A więc poprawa, która następuje, pokazuje, że umiemy wykorzystać koniunkturę gospodarczą i, co najważniejsze, podejmujemy cały szereg działań, które mają skutecznie pomagać młodym ludziom powrócić na rynek pracy.

    Otóż byliśmy krajem, który jako pierwszy w ramach europejskiego programu gwarancji dla młodych opracował oryginalny, bo wieloaspektowy, program planu wdrażania gwarancji dla ludzi młodych w Polsce. To cztery duże filary. Oprócz publicznych służb zatrudnienia, Ochotniczych Hufców Pracy, Banku Gospodarstwa Krajowego, z którym uruchomiliśmy specjalny program najniżej oprocentowanych pożyczek na rozwój przedsiębiorczości w Polsce, uruchamiamy także programy regionalne, które z pozycji marszałków województwa, wojewódzkich urzędów pracy będą wspierać działania podejmowane przez publiczne służby zatrudnienia. Idea gwarancji zawiera w sobie standard, w ramach którego zagwarantujemy każdemu młodemu człowiekowi, że w przypadku braku pracy, szkolenia czy innej oferty w ciągu 4 miesięcy uzyska wsparcie. Chcę powiedzieć, że Polska była jednym z niewielu krajów, które zdecydowały się zainwestować w te gwarancje spore środki. Prawie 1700 mln przeznaczyliśmy na młodych. To pozwala nam powiedzieć, że ten standard udało nam się zrealizować w 60%, choć są oczywiście województwa, w których jest mniejsze bezrobocie wśród młodych, w których ten standard jest lepszy, np. w podlaskim prawie 91% młodych ludzi otrzymało to wsparcie.

    Co ważne, pierwsze sygnały - jak państwo posłowie doskonale wiecie - wiązały się z wdrażaniem od połowy 2014 r. reformy instytucjonalnej rynku pracy, radykalnej zmiany funkcjonowania urzędów pracy, nowych instrumentów, które zadziałały. W ciągu 6 miesięcy funkcjonowania ustawy uruchomiono ponad 20 tys. nowych instrumentów dla młodych. Okazało się, że bon stażowy czy bon zatrudnieniowy jako promesa zapłaty, którą młody człowiek dostaje do ręki, jest świetnym rozwiązaniem, sposobem na jego aktywność. Mało tego, unikamy tu błędu pośrednictwa, który mógł się zdarzyć, gdy pracownik urzędu pracy kierował osobę bezrobotną na określone stanowisko pracy lub na staż, ale nie było to wymarzone miejsce. W związku z tym bardzo często dochodziło do porzucenia pracy bądź do nieprzedłużania tej umowy. Dziś jest zapewniona znacznie większa efektywność dzięki temu, że pracodawca spotyka się bezpośrednio z młodym człowiekiem, który otrzymuje z urzędu taką promesę zapłaty.

    Także od początku roku obserwujemy program pożyczkowy. Tutaj pierwsza dobra wiadomość. Okazało się, że w ciągu zaledwie kilku miesięcy funkcjonowania programu pożyczkowego, który po raz pierwszy skierowaliśmy nie tylko do absolwentów, ale też do studentów ostatnich lat, wszystkie środki, które uruchomiliśmy przez BGK, zostały zakontraktowane, o czym chcę z przyjemnością poinformować Ponad tysiąc biznesów w kilka miesięcy, każdy biznes innowacyjny. Wielokrotnie rozmawiałem z tymi młodymi ludźmi, którzy zdecydowali się na ten biznes. A chcę podkreślić, że po raz pierwszy nie tylko wspieramy samozatrudnienie (Dzwonek), ale dajemy też możliwość stworzenia pierwszego miejsca pracy. Te biznesy to bardzo często pomysł na to, aby młodzi ludzie nie wyjeżdżali za granicę, ale zostali w kraju.

    Bardzo ważnym elementem są także działania na rzecz jakości pracy. Ustawa o ozusowaniu zbiegów umów-zleceń, w tej chwili procedowana ustawa ograniczająca stosowanie umów na czas określony to realne działania na rzecz poprawy jakości pracy.

    Chcę powiedzieć, że migracja jest oczywiście postrzegana w kategoriach problemu. Wszyscy widzimy to zjawisko. Rozpoczęła się z momentem akcesji Polski do Unii Europejskiej. Najnowsze badania pokazują, że o wyjeździe za granicę nie decyduje brak pracy, ale przede wszystkim wynagrodzenia. Dlatego działania, które musimy podjąć - przy tym musimy także nadrobić lukę cywilizacyjną - muszą sprawić, że wynagrodzenia będą porównywalne. Doskonale wiemy, że nie załatwimy tego z dnia na dzień, tak jak nie udało się tego załatwić od początku akcesji. Potrzeba pokory i wspólnej pracy na rzecz tego, aby jakość pracy w Polsce się poprawiała. My staramy się na rzecz tego działać.

    Partnerstwa zawierane przez młodych ludzi, których włączamy w ramach gwarancji dla młodych w konsultacje dotyczące tych programów, pokazują, że oddziaływanie na środowisko młodych i angażowanie młodych ludzi w popularyzację tych programów także przynosi efekty. Dzięki temu coraz popularniejsze są programy wspierania przedsiębiorczości, a także programy aktywizacji dla młodzieży.

    Chcę też podkreślić, że pierwsze efekty przynosi także odważna decyzja o wydłużeniu urlopów macierzyńskich i rodzicielskich, bo zmienia się statystyka demograficzna. Po raz pierwszy można powiedzieć, że Główny Urząd Statystyczny się pomylił, oczywiście w cudzysłowie, po prostu okazało się, że o 20 tys. zwiększyła się dzietność. Zatem widać wyraźnie, że są pierwsze efekty tych działań. Jestem przekonany, że poprawa koniunktury i wzrost gospodarczy także będą sprzyjać poprawie sytuacji młodych. Dziękuję bardzo.

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Elżbieta Rafalska:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Jeżeli jest tak dobrze, to dlaczego tak chętnie, a nawet coraz chętniej Polacy wyjeżdżają. Oni wyjeżdżają w celu poszukiwania pracy, z powodów zarobkowych. Najnowsze badania wykazują, że co piąty aktywny lub potencjalny uczestnik polskiego rynku pracy rozważa możliwość wyjazdu w celu zarobkowym w perspektywie najbliższych 12 miesięcy. Aż 75% osób mających taki plan to osoby poniżej 35. roku życia. Główne kierunki to Niemcy, Wielka Brytania i Holandia. Wśród badanych poniżej 35. roku życia aż 63% myśli o pracy w innym kraju, 29% to studenci. 78% zainteresowanych uważa, że w innym kraju będą zarabiali lepiej niż w Polsce. To jest główna przyczyna wyjazdu. Zatem mówienie o tym, że nastąpiła radykalna zmiana sposobu postrzegania (Dzwonek) bezrobocia w Polsce, to jest też trochę mijanie się z prawdą, bo państwo w swoich statystykach nie uwzględniacie narastającej emigracji.

    Proszę pamiętać, że w 2004 r. przeciętny roczny dochód Polaków, wyrażony w cenach stałych i przy uwzględnieniu kursu wymiany dolara z 2013 r., wynosił ok. 12 tys. dolarów, a 10 lat później - 13,6 tys., czyli tylko o 1,6 tys. więcej. Oznacza to, że przez ostatnią dekadę płace praktycznie stały w miejscu. Na Węgrzech w tym czasie wzrosły o 3 tys., w Czechach - ponad 4, Estonii - 6, a w Szwecji - o 10 tys. dolarów. Jeżeli zarobki w Polsce będą się tak kształtowały, a minimalne wynagrodzenie będzie tak odległe od chociażby 50% przeciętnego wynagrodzenia - a państwo w dodatku ciągle utrzymujecie anachroniczny, dyskryminacyjny zapis art. 6 ust. 2, że w pierwszym roku zatrudnienia można nawet płacić Polakom 80%...

    Wicemarszałek Marek Kuchciński:

    Pani poseł, proszę kończyć zadawanie pytania.

    Poseł Elżbieta Rafalska:

    ...to ta emigracja zarobkowa ludzi młodych będzie ciągle narastała. Czy w tym zakresie resort zamierza podejmować jakieś radykalne działania? Bo statystyką mówiącą o tym, jak radykalnie zmienia nam się ta sytuacja...

17 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jacek Męcina:

    Bardzo dziękuję za tę sympatię, bo to jest wyraz zaufania, tyle pytań. Postaram się odpowiedzieć jak najrzetelniej i też bardzo konkretnie. Otóż chcę powiedzieć, że w ramach gwarancji dla młodych planujemy, że tak jak w ciągu ostatnich 7 lat uruchomiliśmy ponad 10 mld środków dla młodych, to w najbliższej perspektywie, do roku 2020, tych środków przewidzianych w ramach gwarancji z Funduszu Pracy będzie 10 mld, plus ok. 8 mld ze środków inicjatywy...

    (Poseł Anna Zalewska: To komisja...)

    Fundusz Pracy - 10 mld, a 8 mld to środki europejskie. Jesteśmy w Unii Europejskiej i decydujemy wspólnie.

    Chcę też podkreślić, że proces migracji jest, proszę państwa, bardzo ważnym problemem, ale ten proces nie zaczął się teraz i to nie narasta w tej chwili. On rozpoczął się wraz z akcesją. Badania, które pani poseł przywołuje, pokazują, że młodzi ludzie coraz częściej deklarują chęć poszukiwania pracy, robienia kariery także za granicą. Tak było też w roku 2005, 2006 i 2007, sam prowadziłem ze Szkołą Główną Handlową badania, z których wynikało, że znacznie większy odsetek deklarował wtedy chęć pracy za granicą. Ale chcę powiedzieć, że jedyną szansą jest poprawa jakości pracy, i te działania, o których mówiłem, temu sprzyjają.

    To nieprawda, że płace realne się nie zwiększyły. W latach 2005-2014 płace realne wzrosły o ponad 30%, mówię z głowy, możemy też przedstawić dokładne wyliczenia. Jeśli chodzi o płacę minimalną, to odnotowujemy jedną z najwyższych dynamik, ale oczywiście jeżeli różnica między Polską a Luksemburgiem pod względem produktywności jest radykalna, to my z dnia na dzień nie zmniejszymy luki cywilizacyjnej. Natomiast jeśli chodzi o współczynnik Kaitza, bardzo ważny dla określenia ponad 41% stosunku płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia, to osiągnęliśmy to już w roku 2012 i w tej chwili ten wskaźnik wynosi ok. 43%.