4 i 5 punkt porządku dziennego:

  4. Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w latach 2011-2012 (druk nr 1843) wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 2127).
  5. Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w 2013 r. (druk nr 2849) wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 3021).

Poseł Ewa Kołodziej:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko odnośnie do sprawozdań Rady Ministrów dotyczących realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w latach 2011-2012 oraz w roku 2013, zawartych w drukach nr 1843 i 2849.

    Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 stanowi w Polsce podstawę prawną do zapewnienia należytej opieki nad małoletnimi przy jednoczesnym odciążeniu rodziców. W sprawozdaniach rządowych zostały szeroko omówione zadania i działania podmiotów odpowiedzialnych za realizację wyżej wymienionej ustawy. Dotyczą one prowadzenia, organizowania i finansowania instytucji i miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w formie żłobka, klubu dziecięcego, dziennego opiekuna czy niani. Obecnie jednym z najbardziej oczekiwanych społecznie zadań należących do gminy jest organizowanie i finansowanie instytucji odpowiedzialnych za sprawowanie opieki nad najmłodszymi. Z roku na rok rośnie ilość środków finansowych przeznaczanych na ten cel, ponieważ zrozumiałe jest, iż zapotrzebowanie na tego rodzaju usługi będzie stale rosnąć. Aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom rodziców małoletnich do 3. roku życia, konieczne było zorganizowanie alternatywnych form opieki w porównaniu do stanu sprzed wejścia w życie niniejszej ustawy. Na przestrzeni kilku lat funkcjonowania ustawy ponad 3-krotnie zwiększyła się liczba instytucji i miejsc opieki nad dzieckiem do 3. roku życia.

    W omawianych sprawozdaniach podkreślono dynamiczny wzrost liczby instytucji i miejsc opieki nad małymi dziećmi. Niewątpliwą zaletą tak szybkiego wzrostu liczby instytucji i miejsc opieki jest obecnie wysoka jakość świadczonych usług. Dzisiaj przepisy zakładają, że na jednego opiekuna w żłobku czy klubie dziecięcym przypadać może maksymalnie ośmioro dzieci, zaś z danych statystycznych wynika, że w 2013 r. tych dzieci było jedynie sześcioro. Jestem przekonana, iż ten wysoki standard opieki zostanie zachowany niezależnie od dalszego ciągłego wzrostu liczby instytucji i miejsc opieki nad małymi dziećmi. Z kolei w przypadku dziennego opiekuna liczba dzieci, które mogą znaleźć się pod jego opieką, wynosi pięcioro, chyba że wśród nich znajduje się dziecko z niepełnosprawnością, wówczas dzienny opiekun może sprawować opiekę jedynie nad trojgiem dzieci.

    Dokonana w tym czasie nowelizacja przedmiotowej ustawy z dnia 10 maja 2013 r. skutkowała stworzeniem jeszcze dogodniejszych niż poprzednio warunków rozwoju zróżnicowanych form opieki nad dziećmi do lat 3. Ważnym osiągnięciem ustawy jest zwiększana rokrocznie ilość środków przekazywanych z budżetu państwa samorządom w celu zapewnienia realizacji zadań gminy związanych z prowadzeniem, organizacją i finansowaniem instytucji i miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Przykładowo każdego roku za pośrednictwem środków ujętych w rezerwie celowej budżet państwa dofinansowuje samorządy w celu realizacji powyższych zadań. W roku wejścia w życie ustawy była to kwota 40 mln zł, w 2013 r. i 2014 r. przekroczona została kwota 101 mln zł, a w 2015 r. będzie to kwota wyższa o kolejne 50 mln zł i przekroczy kwotę 151 mln zł.

    Równolegle należy podkreślić stale rosnące wysokie łączne kwoty wydatkowane na realizację całej ustawy: łączne środki własne gmin plus środki z budżetu państwa. W 2012 r. kwota ta wynosiła ponad 508 mln zł. W 2013 r. była to kwota ponad 565 mln zł, zaś w 2013 r. i w 2014 r. kwoty te przekroczyły 600 mln zł. W ostatnich latach należy do tej kwoty jeszcze doliczyć ok. 50 mln, które są wydatkowane z budżetu państwa na dofinansowanie niań. Dofinansowanie to obejmuje opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne. Są to ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenia zdrowotne.

    Kolejnym znaczącym czynnikiem, jeśli chodzi o zapewnienie prawidłowego funkcjonowania ustawy zgodnie z wolą prawodawcy, było zwiększenie w drodze nowelizacji w 2013 r. przyznawanych dotacji z 50% do 80% dla gmin, osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej chcących prowadzić instytucję opieki nad dzieckiem do lat 3. Od 2013 r. rozszerzono katalog podmiotów mogących ubiegać się o dotacje z budżetu państwa, obniżając wkład własny z 50% do 20%, skutkiem czego jest stale rosnąca liczba instytucji i miejsc opieki nad najmłodszymi.

    Do wejścia w życie ustawy takich instytucji było raptem 500 z 30 tys. miejsc opieki, zaś już po wejściu w życie nowelizacji ustawy pod koniec 2013 r. było takich instytucji 1500 z 56 tys. miejsc opieki. Natomiast na koniec 2014 r. było już ponad 2300 instytucji opieki, co dało nam łącznie ponad 70 tys. miejsc opieki. Zahaczam o 2014 r., bo to jest powód do dumy, do satysfakcji, więc pozwalam sobie jeszcze o tym 2014 r. wspomnieć.

    Liczby te doskonale obrazują sukces tej ustawy. Niemniej nie można zapomnieć o fakcie, że przedstawione przed momentem liczby w dalszym ciągu nie zaspokajają całkowitych potrzeb. Obecnie ponad 7% dzieci do lat 3 jest objętych opieką żłobkową. Przyczynami tak niskiego odsetka dzieci, którym zapewniona jest opieka żłobkowa, są przede wszystkim zróżnicowanie terytorialne oraz zwyczaje panujące na terenach wiejskich. Instytucje powołane do opieki nad dziećmi do lat 3 powstają głównie na obszarach rozwijających się dynamicznie, dlatego zasadne wydaje się, aby kolejne sprawozdania uwzględniały w zestawieniu liczbę instytucji sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3 z podziałem na miasta, powiaty oraz gminy, w szczególności gminy wiejskie.

    Z zaprezentowanych przed momentem danych wynika, że ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3 odnosi skutek w postaci stałego wzrostu liczb instytucji i miejsc opieki nad dziećmi, co przedkłada się wprost na wzrost liczby miejsc zapewnianych dzieciom w żłobkach, klubach dziecięcych, u dziennych opiekunów oraz niań. Przykładowo w 2011 r. były 523 żłobki, a w 2013 r. ich liczba wzrosła do 1243. Natomiast w 2011 r. było tylko 48 klubów dziecięcych, a w 2013 r. było ich już 212. W roku wejścia w życia ustawy najmniej znaną i wypromowaną formą opieki był dzienny opiekun. Przez ostatnie lata odnotowaliśmy najmniejszy wzrost liczby dziennych opiekunów, niemniej jednak nowelizacja ustawy i dalsze starania w tym zakresie spowodowały, iż w 2014 r. również odnotowaliśmy znaczny wzrost tej formy opieki i na koniec ubiegłego roku zarejestrowaliśmy już 398 dziennych opiekunów w różnych lokalizacjach, którzy sprawują opiekę nad ponad 1 tys. dzieci.

    Przedstawione dane wskazują, iż pozostałe, alternatywne w stosunku do żłobków, formy opieki także odnotowują wzrost - rośnie liczba nowo powstających miejsc opieki, aczkolwiek wymagają one zdecydowanie większej promocji i wsparcia, zwłaszcza w mniejszych miastach i gminach wiejskich. Konieczne jest zatem lepsze współdziałanie z samorządami dla pełniejszego realizowania ustawowych zadań przez gminy.

    Kolejnym sukcesem ustawy jest umożliwienie sprawowania opieki nad dziećmi osobom pracującym w charakterze niań, z jednoczesnym opłaceniem z budżetu państwa składek ubezpieczenia społecznego, podczas gdy przed wprowadzeniem tej ustawy osoby te pracowały głównie w szarej strefie. Też już wspomniano, że daliśmy po nowelizacji możliwość korzystania z usług niań osobom prowadzącym działalność rolniczą. Obecnie z budżetu państwa opłacane są składki ubezpieczenia społecznego dla ponad 9,5 tys. niań.

    Podsumowując, pragnę podkreślić, iż ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3, obok ustawy o rocznym urlopie rodzicielskim, stanowi poprawę warunków rodzicielskich w Polsce, co przekłada się na widoczny znaczny wzrost liczby urodzeń w naszym kraju.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska RP po rozpatrzeniu sprawozdań Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wielu do lat 3 w latach 2011-2012 i w 2013 r. wnosi o przyjęcie przez Wysoki Sejm wyżej wymienionych sprawozdań, zawartych w drukach nr 1843 i 2849. Pięknie dziękuję za uwagę. (Oklaski)