9 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2963).

Poseł Jerzy Żyżyński:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! To jest niewątpliwie bardzo ważna ustawa. Jako dziedzina nauki statystyka jest to nauka o badaniu zjawisk masowych, czyli w zbiorowościach, a w pierwotnym znaczeniu statystyka to wiedza o stanie państwa, od słowa: status - państwo, statystyczny to inaczej też: polityczny, dotyczący polityki.

    Warto przypomnieć, że statystyka publiczna to system zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania i opracowywania, a wreszcie ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań po to, by dostarczyć społeczeństwu, w tym naukowcom, politykom i każdemu, kto chce wiedzieć, co się dzieje ze społeczeństwem, koniecznych informacji.

    Otrzymaliśmy przygotowaną przez rząd ustawę o zmianie ustawy o statystyce publicznej. Jest w niej poruszonych wiele spraw - na ponad 100 stronach z załącznikami.

    Jest tu wiele spraw dyskusyjnych i chyba wiele niepotrzebnych, na przykład już na początku definicja danych statystycznych; są sprawy, które nie wiem, czy powinna określać ustawa, a nie po prostu rozporządzenie prezesa GUS.

    Jest tu słuszne skądinąd stwierdzenie takie na przykład, że takie instytucje jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Narodowy Fundusz Zdrowia, Komisja Nadzoru Finansowego, a także inne państwowe lub samorządowe osoby prawne przekazują lub udostępniają nieodpłatnie służbom statystyki publicznej dane administracyjne w szczegółowym zakresie itd. Jak dotąd na przykład w roczniku trudno było doszukać się danych o NFZ. To jest ważna instytucja publiczna, a nie było w roczniku statystycznym informacji o NFZ, bilansu itd. Dlaczego? Dlatego że nie przewidywała tego ustawa i mieliśmy w publicznej statystyce swego rodzaju czarną dziurę informacyjną.

    Jest problem porównywalności szeregów czasowych, ciągle nierozwiązany, aktualizacji danych, dostępu w Internecie do informacji, które są dobrem publicznym.

    Nie wiem, czy ustawa ma statystyków prowadzić za rękę, gdy mówi na przykład, że: ˝Na etapie przygotowywania projektu programu badań statystycznych statystyki publicznej dokonuje się wyboru źródeł danych, biorąc pod uwagę jakość danych, w szczególności ich aktualność i obciążenia podnoszone przez respondentów˝. Statystycy takie rzeczy naprawdę wiedzą, wiedzą, jak prowadzi się badania statystyczne. Wydaje mi się, że nie wszystko musi być tak dokładnie powiedziane w ustawie, wystarczą często rozporządzenia prezesa. Albo że: ˝Prowadzący badanie statystyczne ustala szczegółowy format przekazywanych danych (...)˝. Nie wiem, czy takie rzeczy właśnie musi określać akurat ustawa.

    Słuszne jest, że są tutaj określone zasady współpracy prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i prezesa Narodowego Banku Polskiego. Jest to niewątpliwie bardzo ważna sprawa.

    Cieszy przepis, że prezes Głównego Urzędu Statystycznego, wykonując zadania określone w ustawie, kieruje się zasadami niezależności zawodowej, bezstronności, rzetelności i odpowiedzialności za wysoką jakość statystyk krajowych i międzynarodowych, zgodnie z Europejskim Kodeksem Praktyk Statystycznych. Dobrze by jednak było, by jednocześnie zagwarantować mu niezależność od nacisków politycznych. Pamiętamy naciski na prezesa profesora Józefa Oleńskiego, który został pod silną presją premiera Tuska zwolniony, bo nie chciał słuchać rozkazów, tak można w skrócie powiedzieć. Ustawa musi gwarantować niezależność urzędu statystycznego od wpływów politycznych, czyli niezbędna jest nieobalalna kadencyjność, trwałość urzędu i zapewnienie środków do funkcjonowania.

    Czy ustawa musi być tak szczegółowa, by stwierdzać na przykład, że ankieterem statystycznym może być osoba pełnoletnia, która posiada co najmniej wykształcenie średnie, niekarana, korzystająca z pełni praw publicznych? Ja jako student byłem ankieterem spisu powszechnego i nie rozumiem, dlaczego jako ankieterzy nie mogliby dorabiać na przykład uczniowie liceum albo innych szkół czy studenci pierwszego roku, którzy czasami nawet nie są pełnoletni, bo niekiedy młodzi ludzie wcześnie zaczynają studia. Tak że wydaje mi się, że pewne sprawy są, można by powiedzieć, przedobrzone, przegadane w tym projekcie.

    Dobrze, że reguluje się koszty, czyli zasady funkcjonowania badań, że reguluje się dostęp do statystyki publicznej, do danych osobowych, że daje się gwarancję nieodpłatnego i terminowego dostępu służb statystyki publicznej do administracyjnych źródeł danych i że redukuje się do niezbędnego minimum obciążenia respondentów. Ale nie ma regulacji dostępu społeczeństwa do informacji, które powstały za pieniądze podatników. (Dzwonek) Ciągle nie ma w Internecie bazy statystycznej. Nie ma na przykład połączenia starych roczników z nowymi, żebyśmy mogli sięgnąć w Internecie do ważnych danych.

    Chwileczkę, przepraszam bardzo, panie marszałku, już kończę.

    Projekt ustawy może budzić pewne wątpliwości, jeśli chodzi o pewne elementy, ale generalnie uporządkowanie prawa o statystyce jest potrzebne. Ten projekt ustawy zawiera wiele ważnych elementów, które po prostu wymagają dyskusji i pracy.

    W imieniu klubu Prawa i Sprawiedliwości stwierdzam, że poprzemy skierowanie projektu ustawy do dalszych prac, jak pan powiedział, w Komisji Administracji i Cyfryzacji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)