1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o obligacjach (druki nr 2735 i 2882).

Poseł Sprawozdawca Krystyna Skowrońska:

    Dziękuję serdecznie.

    Panie Marszałku! Nie wiem, czy temat emisji obligacji, który ma tak duże znaczenie dla gospodarki, interesuje wszystkich państwa posłów, ale poprosiłabym o to, aby umożliwić mi przedstawienie tej sprawy. To jest pierwszy punkt, a tak się zdarza, że niestety jesteśmy wtedy mało skupieni.

    Myślę, że przedkładając w imieniu Komisji Finansów Publicznych sprawozdanie dotyczące rozpatrzenia poprawek zgłoszonych do rządowego projektu ustawy o obligacjach, warto przypomnieć Wysokiej Izbie, a za pośrednictwem tego wystąpienia - rynkowi, że najsłabiej rozwiniętym segmentem rynku kapitałowego jest segment długoterminowych papierów dłużnych, które emitowane są przez przedsiębiorstwa, w tym przez przedsiębiorstwa niefinansowe. Jeżeli chcemy poprawić rozwój gospodarki i na niego postawić, to powinniśmy stworzyć możliwości dotyczące różnorodności finansowania działalności.

    W rozwiniętych gospodarkach najważniejszymi źródłami finansowania przedsiębiorstw są emisje obligacji, kredyty bankowe oraz środki pochodzące z emisji obligacji. Ten projekt ustawy wprowadza rozwiązania, które umożliwiają emisję obligacji podporządkowanych oraz emisję obligacji wieczystych. Warto przypomnieć, że obligacje wieczyste to są takie obligacje, które nie podlegają wykupowi, a świadczenie emitenta polega na zapłacie odsetek w formie renty wieczystej. Obligacje podporządkowane zaś to papiery wartościowe, z których zobowiązania w przypadku upadłości lub likwidacji emitenta podlegają zaspokojeniu w kolejności wskazanej w warunkach emisji. Tego rodzaju obligacje wykorzystywane na rynkach finansowych nie mogły być źródłem kapitału w Polsce, gdyż nie można było ich wyemitować. Po prostu nie było odpowiednich przepisów krajowych. Uchwalenie tej ustawy da tę szansę gospodarce. A zatem, umożliwiając emisję obligacji podporządkowanych i obligacji wieczystych, ustawa wprowadza do polskiego systemu prawa instytucję zgromadzenia obligatariuszy, jest to wprowadzane fakultatywnie, ze specjalnym systemem ochronnym związanym ze stosowaniem restrykcyjnych wymagań dotyczących podejmowania uchwał w sprawie obligacji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzanych do alternatywnego systemu obrotu.

    Rozszerzamy również w tym projekcie ustawy, która po 1995 r. wprowadza szereg nowych rozwiązań dla rynku obligacji, podmiotowy zakres obowiązywania ustawy poprzez przyznanie zdolności emisyjnej podmiotom zagranicznym i spółkom celowym, a także określamy warunki emisji obligacji oraz obowiązek informacyjny o warunkach emisji. W projekcie ustawy uznano, że obowiązek publikacyjny dotyczący emisji obligacji jest spełniony, gdy dokumenty, informacja i oświadczenia związane z emisją obligacji zostaną opublikowane w formie elektronicznej na witrynie internetowej emitenta. W sposób znaczący ułatwi to dostęp do informacji związanych z emisją.

    Projekt szczegółowo określa nadzór oraz zawiera przepisy karne. Warto przypomnieć, że podczas procedowania nad tym projektem mieliśmy do czynienia z bardzo jasnym, rzetelnym przedstawieniem wszystkich problemów związanych z obligacjami. Na wszystkie pytania zostały udzielone odpowiedzi. W tym miejscu chciałabym podziękować pani minister Podedwornej-Tarnowskiej.

    Pracowaliśmy nad tym projektem w podkomisji, a potem przedstawiliśmy sprawozdanie komisyjne. Jednak w trakcie drugiego czytania zgłoszono cztery poprawki. Pierwsza poprawka jest związana z przywróceniem stanu prawnego dotyczącego podjęcia decyzji w sprawie określonych warunków emisji obligacji przez zgromadzenie obligatariuszy. W trakcie procedowania wprowadzono takie rozwiązanie, iż ma to być uchwała podjęta jednogłośnie. Jednak trudności w zastosowaniu takiego rozwiązania wydają się bardzo duże i powrócono do zapisu, który był w przedłożeniu rządowym, aby to była większość kwalifikowana 3/4. Ta poprawka zyskała pozytywną rekomendację.

    Wprowadzono także poprawkę dotyczącą ochrony praw nabytych koncesjonariuszy, którzy wyemitowali obligacje dochodowe. Poprawka zyskała rekomendację pozytywną.

    Zgłoszono także dwie poprawki dotyczące emisji obligacji wieczystych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Przy tym chciałabym się zatrzymać dłużej, bo ten problem wielokrotnie wraca, a przynajmniej wracał na posiedzeniach podkomisji i komisji. Chodzi tu o emisję obligacji wieczystych emitowanych przez SKOK-i, które byłyby skierowane do rynku albo do członków SKOK-ów.

    Poseł wnioskodawca, pan poseł Szmit wskazywał, że SKOK-i mają ograniczone możliwości działania, kapitały własne pochodzą z wpłat członków, są to udziały nieoprocentowane i nie ma zachęty do ich podwyższenia, a także uzyskana nadwyżka bilansowa, czyli zysk, przeznaczana jest w całości na podwyższenie funduszy własnych, jako że z mocy przepisów są to instytucje, które działają non profit. Warto przypomnieć, że w uzasadnieniu pan poseł również twierdził, że członkowie nie są zainteresowani uzyskiwaniem dobrych wyników przez SKOK-i.

    Zgłoszono dwa rodzaje poprawek dotyczących emisji obligacji wieczystych dla środków pochodzących z rynku i dla środków objętych przez członków spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych. Pan poseł wskazywał również, że takie rozwiązanie było w pierwotnym projekcie. Wskazywał też, że SKOK-i przechodzą trudny okres restrukturyzacji w związku z wprowadzoną ustawą i rozporządzeniem wydanym przez ministra finansów. Są to nowe warunki funkcjonowania spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Emisja tych obligacji wieczystych dałaby szansę na umocnienie pozycji SKOK-ów oraz poprawę bezpieczeństwa na rynku.

    Pewno z tym wszystkim można by się zgodzić, gdyby to była prawda, gdyby te argumenty... Niemniej jednak na tak postawione warunki w uzasadnieniu, na wszystkie argumenty związane z uzasadnieniem tych poprawek odpowiadali przedstawiciele Ministerstwa Finansów, pani minister Podedworna-Tarnowska i przedstawiciel Komisji Nadzoru Finansowego. Przez resort finansów poprawki zostały ocenione negatywnie. Klasyfikacja obligacji, ich zaliczenie do funduszy własnych według dyrektywy CRD, tak jak w bankach, nie jest możliwe, a propozycja taka znalazła się jedynie na wcześniejszym etapie prac nad projektem ustawy i była tematem rozmów w komisji uzgodnieniowej. Ostatecznie projekt ten w formie przedłożenia, które zaakceptowała Rada Ministrów i które zostało złożone w parlamencie, w Sejmie, nie ma takiego rozwiązania. A zatem był to tylko rozważany temat, temat dyskusji, tak jak to się dzieje na każdym etapie uzgodnień, w czasie konferencji uzgodnieniowych przy projektach ustaw.

    W wyniku uwag, które złożyła Komisja Nadzoru Finansowego, tak jak mówiła pani minister, dokonano zmian w pierwotnym roboczym projekcie i przedstawiono ten projekt w wersji bez takiego rozwiązania.

    Jakie uwagi do tych poprawek miała Komisja Nadzoru Finansowego? Po pierwsze, zwróciła uwagę na to, iż ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych wskazuje podmioty, którym spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe mogą oferować swoje produkty, a emisja obligacji wieczystych skierowanych do rynku po prostu stoi w sprzeczności z tymi przepisami. Po drugie, obligacje wieczyste nie byłyby funduszami własnymi, gdyż nie dają one możliwości pokrywania strat. Pamiętamy o tym, że instytucja finansowa, gdzie zalicza się fundusze własne i liczy, że będą one podstawą jej działania, musi ponosić ryzyko pokrywania strat, a obligacje wieczyste nie pokrywałyby takiego ryzyka.

    Przedstawiciel Komisji Nadzoru Finansowego wskazywał również na obniżenie poziomu bezpieczeństwa. Spójrzmy na oferowanie obligacji członkom SKOK w przypadku kłopotu kasy, np. upadłości. Sposób ochrony obligacji wieczystych jest taki sam jak w przypadku depozytów, zajmuje się tym Bankowy Fundusz Gwarancyjny, a zatem w żadnym przypadku nie byłby to instrument, który zwiększa bezpieczeństwo funkcjonowania kas, o co nam wszystkim chodzi, i jest to sprzeczne z art. 52 unijnego rozporządzenia w sprawie zaliczania funduszy własnych.

    Ponadto przedstawiciel KNF wskazywał, że wyemitowanie obligacji wieczystych powodowałoby całkowite pozbawienie kontroli nad użyciem tego instrumentu i zaliczeniem go do funduszy własnych. W przypadku banków jest taka kontrola, banki na emisję obligacji muszą uzyskać zgodę, a w tym przypadku nie byłoby takiego instrumentu. Zgoda jest wydawana, gdy Komisja Nadzoru Finansowego stwierdzi, że wszystko jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a emisja obligacji faktycznie służy obniżeniu ryzyka. O tym powinniśmy pamiętać, jaki jest standing firmy, która emituje obligacje banku, bo to wszystko jest ważne dla tych, którzy obejmują akcje. I w przypadku SKOK-u byłoby, jak wskazał przedstawiciel Komisji Nadzoru Finansowego, inaczej, ryzyko rosłoby, gdyby emisje obligacji wieczystych były dokonywane, i nie przyczyniłoby się to do zmniejszenia ryzyka związanego z funkcjonowaniem tych instytucji, a dawałoby tym, którzy obejmą obligacje wieczyste, możliwość otrzymywania stałego zysku w wypadku braku budowania funduszy własnych, dlatego że część wypracowanego zysku musiałaby zostać na to przeznaczona.

    Starałam się bardzo precyzyjnie przedstawić przynajmniej ten argument, a myślę, że jest to rzecz niezwykle ważna, bo podnoszone są różne uwagi na ten temat i w całym procesie legislacyjnym tego rodzaju poprawki się pojawiały. Starałam się precyzyjnie przedstawić, jak przebiegała praca na ostatnim etapie, po zgłoszeniu poprawek w drugim czytaniu.

    Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Jako przewodnicząca Komisji Finansów Publicznych, poseł sprawozdawca tego projektu, chciałabym zarekomendować głosowanie w taki sposób, jaki przedstawiła komisja, jak i wynikający z decyzji dotyczących rekomendacji poprawek przedłożonych w trakcie drugiego czytania. Dziękuję. (Oklaski)