7 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 2656).

Poseł Tomasz Makowski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! W imieniu Klubu Poselskiego Twój Ruch chciałbym przedstawić stanowisko dotyczące zmiany ustawy o samorządzie gminnym oraz zmiany niektórych innych ustaw wraz z projektami aktów wykonawczych.

    Panie Marszałku! Do pana muszę to skierować, aczkolwiek jeszcze to powtórzę pani marszałek Sejmu, że nie fair pani marszałek się zachowała, wprowadzając 24 godziny przed posiedzeniem Sejmu ustawę, która ma 251 stron. To 251 stron, 45 zmian ustaw i około 30 projektów rozporządzeń, czyli dokumentów wykonawczych. Ale trudno, takie są prawa parlamentu, takie są uprawnienia pani marszałek. Stało się.

    Gdy jednak czytałem ten projekt ustawy, powiem wam szczerze, szanowni państwo, zbaraniałem jako samorządowiec, który dwie kadencje zasiadał w organach i wykonawczych, i uchwałodawczych. Pan minister, z całym szacunkiem, ale się nie przygotował do tego. Proszę, żeby pozdrowić panią minister Młochowską i żeby wracała do ministerstwa, bo nawet pan nie może merytorycznie tego obronić. A wie pan dlaczego? Dlatego że przedstawiam panu tutaj druk nr 1699 z 30 sierpnia 2013 r.: ustawa o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw - projekt prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczący funkcjonowania i wprowadzania tych zmian.

    Ba, powiem państwu więcej - państwo piszecie na wstępie uzasadnienia, że ta ustawa ma pomóc samorządowcom prowadzić proces łączenia gmin, łączenia powiatów, a co za tym idzie, pan minister podpowiedział właśnie, jest też procedowana ustawa o metropoliach powiatowych czy o powiatach metropolitalnych. Dlaczego siejecie taką obłudę w postaci zmian? Nawet nie skierowano informacji do prezydenta Rzeczypospolitej, który wprowadził też zapisy dotyczące zmian granic administracyjnych gmin, powiatów, województw, wprowadził zmiany dotyczące partnerstwa między powiatami, między gminami, między województwami w celu realizacji projektów ze środków unijnych na lata 2014-2020, żeby lepiej można było przeprowadzić inwestycje infrastrukturalne, między innymi wprowadzić, mam nadzieję, że z efektem, ZIT - zintegrowane inwestycje terytorialne.

    Co państwo piszecie na temat łączenia gmin? Że rada gminy, wójt gminy z właściwym prezydentem się dogadają, rada gminy klepnie to, że łączymy gminy? A prezydent RP w swoim projekcie ustawy pisze jasno i czytelnie: obszar gminy powinien zapewnić jednostce samorządu lokalnego, terytorialnego możliwą jednorodność ze względu na układ osadniczy. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy i dzieli gminy, powiaty i województwa. A tutaj jest spychotechnika - na kogo, na samorządowca? Przecież sami wiecie, że ani wójt, ani burmistrz, ani prezydent nie podejmie tego z uwagi na aspekty społeczne, bo nie ma konsultacji społecznych, bo nie ma zapisanej oddolnej inicjatywy społecznej - że mieszkańcy mają taką wolę i mogą łączyć się - tylko jest aspekt finansowy. Dla kogo jest ten aspekt finansowy? Dla wójta? Nieprawda, tutaj nie ma nawet zapisów dotyczących właśnie podstawowej zasady wynagradzania pracowników samorządowych - jeżeli już mówimy o szczegółach, chociaż było mało czasu na zapoznanie się ze szczegółami - bo nie ma wytycznych dotyczących rozporządzenia, wynagradzania pracowników samorządowych, nawet w części A i w części B dalej jest zapis o 1100 zł dla referenta, choć minimalna płaca w Polsce to 1670 zł. Nawet tam nie zerknęliście, tylko szybciutko, 24 lipca klepnięta ustawa, 12 sierpnia ukazała się na stronie, a 27 sierpnia, bo dzisiaj rozpoczynamy wielką akcję ˝wybory samorządowe˝, wprowadzamy to. Tylko zastanówcie się, szanowni państwo i cała Platformo Obywatelska, czy to jest dobry kierunek na kampanię samorządową, ten projekt ustawy. Ja się nie dziwię opozycji z Prawa i Sprawiedliwości, temu, że złożyli wniosek o odrzucenie, bo sam się wahałem, czy nie złożyć takiego wniosku, gdyż jest tu tyle zmian, tyle zawiłości - nawet ustawa o ochronie przyrody, ochronie środowiska.

    Mam pytanie do pana ministra jako urzędnika, który pisał za biurkiem ustawę. Jak urzędnik teraz sklasyfikuje tereny zielone, zadrzewienia, nawet jeżeli to będą miejsca publiczne, ponieważ wójt, burmistrz będzie urządzał tzw. punkt widokowy? Będzie on wycinał drzewa czy zadrzewienia, będzie likwidował tereny zielone? A więc nawet takie podstawowe rzeczy...

    Wracając jeszcze do kwestii referendum, zmiany ustawy o referendum. Przecież tutaj prezydent został przedstawiony mocno negatywnie, jeżeli chodzi o referenda, a wy też w bardzo małym zakresie wprowadzacie zmiany. Czy nie lepiej byłoby połączyć te dwie ustawy?

    Nie wiem, Wysoka Izbo - jeżeli podejmiemy decyzję, że wprowadzamy to pod obrady połączonych komisji samorządu terytorialnego, ochrony środowiska, finansów publicznych, mamy tu 45 projektów ustaw. Prokuratura - co ma prokuratura do samorządu? Czemu mamy oświadczenia majątkowe prokuratora w ustawie o samorządzie gminnym? Dalej idąc, dlaczego nie ma tutaj konsultacji społecznych? Dlaczego, panie ministrze, nie zaproponował pan wysłuchania publicznego, zanim to weszło pod obrady Wysokiej Izby? Chciałbym zaznaczyć, że ustawa prezydencka była przedmiotem wysłuchania publicznego, były tam uwagi i będą uwagi, bo podkomisja rozpoczęła pracę miesiąc temu, przed wakacjami, a będą kolejne prace. Ale nie wiem - czy ta podkomisja, która będzie się zajmowała ustawą o współdziałaniu w samorządzie, będzie pracowała oddzielnie, a druga podkomisja powołana do ustawy o samorządzie gminnym też oddzielnie?

    Dzisiaj cały dzień rozmawiamy. Mieliśmy exposé premiera, połączone wątki finansów i bezpieczeństwa, a tutaj połączone wątki czego? Administracji i współdziałania lokalnego? Żaden wójt, burmistrz, prezydent nie skorzysta z takich zapisów ustawy, ponieważ wybierają go wyborcy, mieszkańcy i on będzie dbał o lokalną społeczność, o rozwój infrastruktury. Nigdy nie podejmie takiej inicjatywy. Inicjatywa musi wyjść z rządu, od prezesa Rady Ministrów. A wiecie państwo, dlaczego? Nie wiem, czy konsultowaliście to. Śp. Michał Kulesza, 1,5 roku temu, rozmawiałem z nim nieraz na temat współdziałania w samorządach lokalnych, funkcjonowania i zmian legislacyjnych, co zrobił w pierwszej reformie samorządowej? Dokonał analizy funkcjonowania wszystkich samorządów i dopiero wtedy podjął rękawicę odnośnie do tej reformy, pierwszej reformy samorządowej w Polsce. Później była druga. Nie wiem, to mamy nazwać trzecią reformą samorządową? Powiedzcie jednoznacznie: Jeżeli idziemy w trzecią reformę samorządową, to czy jest dzisiaj sens funkcjonowania powiatów? Skoro mamy iść w kierunku waszego projektu ustawy, łączenia gmin i powiatów, i jeżeli idziemy w to łączenie powiatów, to z waszego kierunku działania wynika, że - powiedzmy - za 5-10 lat powiaty tak się połączą, że powstaną powiaty metropolitarne. A więc będziemy mieli cztery szczeble, nie trzy, a cztery, czyli większą biurokrację, większy rozrost. Należy zastanowić się, czy wzmocnić powiaty i dać im pieniądze, czyli subwencję na wzmocnienie, żeby nie zmieniały dróg powiatowych na drogi gminne, bo teraz co chwila to się dzieje i są zmiany na posiedzeniach rad powiatów, czy pójść w kierunku likwidacji powiatów i powiedzieć: tak, likwidujemy powiaty. Będą mocne, silne gminy, wesprzemy je finansowo, i będą metropolie, a dookoła będą właśnie województwa, czyli sejmiki województw będą wspierały całą infrastrukturę lokalną czy regionalną.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dużo jeszcze można by było o tym rozmawiać. Powiem państwu szczerze, że nie wiem, jaka jest reakcja 158 par jednostek samorządu terytorialnego, par gmina miasto i gmina wiejska - obwarzankowa. Jaka jest ich decyzja? Negatywna. Już to przerabialiśmy. Sam w 2007 r. i w 2008 r. (Dzwonek) przerabiałem poszerzenie granic. Stanęło to na posiedzeniu prezesa Rady Ministrów, na którym wycofał się z poszerzania granic, bo to nie jest metoda. To nie jest metoda, że odetniemy się i powiemy: róbta, co chceta. Nie ma czegoś takiego. Albo robimy to administracyjnie i przeprowadzamy trzecią reformę samorządową, albo po prostu, szanowni państwo, wycofajcie się z tego projektu ustawy, ewentualnie wprowadzimy zmiany do prezydenckiego projektu ustawy. Trudno, stało się, jak stało, decyzja pani marszałkini jest taka, że dzisiaj musimy podjąć decyzję.

    Klub Twojego Ruchu jest za skierowaniem tego projektu ustawy do komisji. Tylko bardzo proszę Wysoką Izbę o zastanowienie się, czy nie połączyć tych dwóch projektów ustaw. Wiem, że jeden jest rządowy, drugi - prezydencki, ale mówię w imieniu samorządów. Jak sama nazwa mówi, sam się rządzi. Oni mają być wzmocnieni, a tu nie ma tego wzmocnienia. Dziękuję bardzo. (Oklaski)