14 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2609).

Poseł Zbyszek Zaborowski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze Prezydencki! Szanowny Panie Ministrze Rządowy! Dzisiaj omawiamy zmianę ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w ramach której prezydent podjął próbę uregulowania systemu kierowania Siłami Zbrojnymi i obrony państwa w czasie wojny. Pan poseł Kamiński wspomniał dzisiaj, że już poprzednia nowelizacja, która zmieniła system dowodzenia w czasie pokoju, budziła kontrowersje natury konstytucyjnej.

    Ta nowelizacja również budzi wątpliwości. Z jednej strony podjęto próbę doprecyzowania kompetencji prezydenta, Rady Ministrów, ministra obrony narodowej, naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych w trakcie wojny. Z drugiej strony skomplikowano system kierowania obroną i dowodzenia Siłami Zbrojnymi w czasie wojny. W tym przypadku pan minister przedstawił nam w zasadzie również nowe pojęcie prawne. Obok stanu wojny, który już był wyraźnie zdefiniowany w dotychczasowym ustawodawstwie, i stanu wojennego próbuje dookreślić pojęcie czasu wojny, ale nie zgadzam się, że ono zostało ściśle zdefiniowane. Projekt wprowadza możliwość określenia przez prezydenta początku i de facto końca działań wojennych, ale nie definiuje tego okresu.

    Czas wojny jest potrzebny, jak rozumiem, do uruchomienia procesu decyzyjnego w celu powołania naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych. Ta osoba ma być przygotowana do swojej roli. W kwestii sposobu przygotowania kandydata na naczelnego dowódcę projekt odsyła jednak do rozporządzenia Rady Ministrów i nie decyduje o tym w ustawie. To jest dosyć poważna wątpliwość, bo nie tylko nie mamy stanowiska rządu - notabene prosimy, panie ministrze, o przedstawienie stanowiska rządu w sprawie tego projektu - ale nie mamy również projektów rozporządzeń wykonawczych.

    W przeciwieństwie do pana posła Rozenka mam wątpliwości, czy w tym projekcie faktycznie dobrze określono istotę systemu dowodzenia na wypadek wojny. Obawiam się, że mogą powstać pewne problemy. Ten system, który został tutaj naszkicowany, będzie działał dobrze wtedy, kiedy będzie bardzo dobra współpraca między instytucjami rządowymi i panem prezydentem, między poszczególnymi dowódcami, i ta współpraca będzie układała się bez zgrzytów. Gorzej będzie, jeżeli działania wojenne i obrona państwa - nie mam na myśli lokalnego konfliktu, ale obronę wszystkimi siłami państwa polskiego - będą zależały od tempa podejmowania decyzji przez ministra obrony narodowej o wydzielaniu kolejnych sił przygotowywanych na potrzeby operacji wojennych. W dotychczasowym systemie być może te kompetencje nie były ściśle określone, ale zasada jednolitości dowodzenia była szanowana. Nie było wątpliwości, kto w trakcie wojny dowodzi i przed kim odpowiada. W tym wypadku pan minister przedstawił nam w projekcie ustawy system, który odpowiada na wyzwania czasu i na różne możliwe sytuacje wojskowe i wojenne i zakłada elastyczność reagowania władz państwa, ale z drugiej strony pozostawia wątpliwość, czy taki system w obliczu prawdziwej wojny na pełną skalę będzie sprawnie funkcjonował. Wydaje się, że wspólnie z reprezentantem pana prezydenta i z rządem Komisję Obrony Narodowej czeka jeszcze głęboka analiza tego projektu ustawy, aby precyzując system dowodzenia w przypadku wojny, nie zepsuć tego, co do tej pory z ustaw wynika. Dziękuję za uwagę.