29 punkt porządku dziennego:

Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2013 roku (druk nr 2347) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej (druk nr 2574).

Poseł Józef Zych:

    Pani Marszałek! Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego! Panie i Panowie! Pan poseł Piotrowicz pozwoli, że rozpocznę od nawiązania do jego wystąpienia. Otóż, panie pośle, Trybunał Konstytucyjny nie ma obowiązku składania sprawozdań, ale informuje Sejm o swojej działalności i podstawowych problemach, a to jest jednak zasadnicza różnica.

    (Poseł Stanisław Piotrowicz: Tak, tak, oczywiście.)

    Przepraszam, mówię to w dobrej wierze.

    Panie i Panowie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, po zapoznaniu się z informacją pana prezesa Trybunału Konstytucyjnego, odnosi się do działalności trybunału, a szczególnie do jego orzecznictwa, z najwyższym uznaniem. Przede wszystkim analizowaliśmy to sprawozdanie pod kątem wpływu orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na życie państwowe, a także na orzecznictwo sądów. Przywołam wypowiedź pana posła Piotrowicza, tym razem w sensie pozytywnym, bo w pewnym momencie powiedział, że bardzo istotnym elementem działalności trybunału, który jest dostrzegany w orzecznictwie, jest branie pod uwagę tego, co dotyczy ludzi najbiedniejszych, czyli tych elementów dotyczących działalności socjalnej.

    Zapewne obecny tu pan minister Graniecki pamięta jeszcze, jak Sejm rozpatrywał orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, kiedy je zatwierdzaliśmy. Zastanawialiśmy się wtedy nad jedną rzeczą: czy trybunał ma badać tylko problemy z punktu widzenia formalnoprawnego, czy też uwzględniać elementy i gospodarcze, i społeczne, i ekonomiczne. Okazało się w czasie rozpatrywania tej ustawy, mówiąc ogólnie, o ubezpieczeniu społecznym, gdzie chodziło o problem podwyższenia wieku, że właśnie na te elementy trybunał zwraca uwagę.

    Jednym z bardzo istotnych zagadnień, gdzie orzecznictwo trybunału ma wpływ na prawo cywilne i prawa obywatelskie, jest zagadnienie dotyczące ochrony dóbr osobistych, a więc tych podstawowych ludzkich i obywatelskich wartości, poprzez art. 448 Kodeksu cywilnego w związku z art. 24 i art. 23 tego kodeksu. Otóż te orzeczenia trybunału, bardzo trafne, mają ogromny wpływ, szczególnie w związku z przywróceniem 20-letniego terminu przedawnienia przy dochodzeniu odszkodowań i zadośćuczynień z tytułu tzw. czynów niedozwolonych. Tam właśnie z reguły bada się problem naruszenia dóbr osobistych. To jest bardzo istotna sprawa. Pan prezes był uprzejmy, mówiąc o orzecznictwie zarówno sądów administracyjnych, jak i cywilnych, wspomnieć o problemie bardzo istotnym, rozstrzygniętym, dotyczącym terminu wymagalności roszczeń podatkowych.

    Otóż chciałbym zwrócić uwagę, że w sądownictwie powszechnym jest inny bardzo ważny problem, a mianowicie kwestia liczenia początkowego terminu odsetek za zwłokę - art. 442. Mimo że mamy trzy orzeczenia Sądu Najwyższego, każde inaczej wskazuje, to analiza orzeczeń sądów apelacyjnych wykazuje, że mamy już co najmniej 10 różnego rodzaju poglądów dotyczących liczenia terminu początkowego. To jest zjawisko, które wymaga w tej chwili niewątpliwie stanowiska Sądu Najwyższego. Nie wiem, może niezbędna byłaby w tym przypadku uchwała.

    W ostatnim czasie w Sejmie wysłuchaliśmy informacji pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, sprawozdania rzecznika praw obywatelskich, a dziś informacji pana prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Wszyscy wskazują na jeden zasadniczy problem, którym jest legislacja. Najostrzej o błędach popełnianych w Sejmie w ramach procesu legislacyjnego mówiła rzecznik praw obywatelskich. Stwierdziła, że błędy popełniane przy tworzeniu prawa przekroczyły Rubikon, granicę bezpieczeństwa. Oczywiście jest wiele problemów związanych z tworzeniem prawa przez Sejm. Okazuje się, że w wielu przypadkach - mimo że mówi się dziesiątki razy w czasie posiedzenia Sejmu, że ustawa powinna być zgodna z konstytucją, przedstawia zarzuty, że jest niezgodna - Sejm stawia się w dziwnej sytuacji. Na przykład na ostatnim posiedzeniu zapadała decyzja, która z komisji ma rozpocząć pracę nad zmianą konstytucji. Pomijam już kwestie związane z procedurą, która zawarta jest w samej konstytucji, ale ze względu na szacunek do konstytucji wypadałoby podchodzić do tego zagadnienia z pewnym zrozumieniem i powołać odpowiednią komisję.

    Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie, które powinno być niewątpliwie znane, porusza bardzo istotne zagadnienie - mówił o tym pan poseł Chmielewski - odnoszenia się do bardzo istotnego dzisiaj prawa, do prawa międzynarodowego, relacji między tym prawem a naszą konstytucją, stosowania konstytucji. Pojawiają się w związku z tym problemy dotyczące pierwszeństwa danego aktu w konkretnym przypadku: czy mają je przepisy naszej konstytucji, czy prawa unijnego. Sądzę, że sprawą podstawową jest poważne traktowanie tego orzecznictwa. W informacji czytamy, że Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, podejmuje czynności w szerokim zakresie związane z popularyzacją orzecznictwa.

    Wspomnę, że nasza komisja z kolegą przewodniczącym Pahlem na czele organizowała w Sejmie wspólnie z Ministerstwem Sprawiedliwości, Sądem Najwyższym, panem prezesem trybunału konferencję na bardzo ważny temat zadośćuczynienia. Widzieliśmy, że jest tu potrzebne współdziałanie, ale przede wszystkim spojrzenie na to z różnych stron, przedstawienie podejścia do tego zarówno trybunału, jak i Sądu Najwyższego. Okazuje się, że dzisiaj we wszystkich sądach w całym kraju jest ogromne zapotrzebowanie na te materiały. Pokazaliśmy, gdzie jest istota oraz że rzeczywiście komisje sejmowe mogą poruszać problemy społeczne istotne nie tylko dla samej legislacji, ale także dla prawidłowego stosowania prawa.

    Panie i Panowie! Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrażam najwyższy szacunek dla Trybunału Konstytucyjnego. Jako człowiek, który uczestniczył w tworzeniu trybunału w ramach Zrzeszenia Prawników Polskich, a potem w Sejmie, chciałbym powiedzieć, że mam osobistą satysfakcję, że wtedy, kiedy Sejm zaufał Trybunałowi Konstytucyjnemu i poszedł tą drogą, nasze oczekiwania spełniły się w 100%. Dziękuję bardzo. (Oklaski)