8 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2013 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka (druk nr 2300) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 2451).

Poseł Artur Ostrowski:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Pan minister Marek Michalak przedstawił bardzo obszerne sprawozdanie, informację, która była przedmiotem obrad, prac dwóch połączonych komisji. Przedstawił nam też swoją działalność dotyczącą roku 2013. Na dzisiejszym posiedzeniu plenarnym padło wiele istotnych informacji, jak również przedstawiona została przez pana ministra statystyka. Ta najważniejsza dotyczy tego, że w 2013 r. do Biura Rzecznika Praw Dziecka wpłynęło łącznie ponad 48,5 tys. spraw. Pan rzecznik podkreślił dosyć istotny fakt, że to jest ponad 4,5-krotnie więcej niż w roku 2008. Z jednej strony świadczy to najprawdopodobniej o tym, że jest większa świadomość co do pańskiej działalności, działalności pańskiego biura, jak również większy dostęp do pańskich współpracowników. Zgłoszeń, tak jak pan powiedział w swoim wystąpieniu, jest zdecydowanie więcej z roku na rok. Z drugiej strony to jest też dla nas informacja o tym, że wcześniej najprawdopodobniej przypadków łamania praw dziecka było równie wiele, chyba że można też postawić tezę, że tych przypadków z roku na rok jest więcej, a to już jest dosyć smutna statystyka.

    Myślę, że trzeba poddać analizie wszystkie sprawy, które trafiły do pana ministra, i to, czy tych spraw przybywa z uwagi na to, że świadomość dzieci, rodziców, opiekunów z roku na rok wzrasta, czy też po prostu przypadków łamania praw dziecka w Polsce jest więcej. I o to chciałbym pana ministra zapytać, jakie pan ma zdanie na ten temat, ponieważ ta statystyka może być dwuznaczna, jako że pan powiedział, że było ponad 3 tys. spraw związanych z prawem do życia i ochrony zdrowia, ponad 24 tys. spraw związanych z prawem dziecka do wychowania w rodzinie, ponad 9 tys. spraw dotyczyło przemocy wobec dzieci, więc to jest dosyć porażająca skala. Trzeba gruntownie przyjrzeć się, gdzie jest to źródło, ale też temu, czy stan przestrzegania praw dziecka w Polsce się poprawia, czy też mamy do czynienia tylko z pewną ciągłością, jeśli chodzi o przestrzeganie tychże praw.

    Oczywiście to sprawozdanie, informacje pana ministra dotyczą roku 2013, ale nawiążę też do pewnych faktów, które zaistniały w roku 2014, tzn. mamy do czynienia z protestami w obronie praw dzieci. Mieliśmy tutaj kilka tygodni temu akcję w obronie praw dzieci niepełnosprawnych, doskonale wszyscy pamiętamy tę sytuację. Oczywiście tego pan minister w swoim sprawozdaniu nie zawarł, bo nie dotyczy ono bieżącego roku, ale chciałbym zapytać pana ministra, jakie podejmował pan minister w czasie tego protestu działania, jakie pan miał kontakty z tymi rodzicami, bo w pewnym momencie można było zaobserwować, że nikt nie stoi z urzędu za rodzicami, którzy protestują w obronie praw swoich dzieci, dzieci niepełnosprawnych. Mamy też protest przedstawicieli stowarzyszeń obrony praw ojców, którzy protestują pod budynkiem Sejmu. Mówiłem o tym już w ubiegłym roku przy okazji sprawozdania z działalności rzecznika praw dziecka za rok 2012, bo już wtedy były sygnały dotyczące kontaktów między panem rzecznikiem a przedstawicielami stowarzyszeń obrony praw ojców. Jaki jest postęp, panie ministrze, w tej sprawie? Czy utrzymuje pan kontakty z tymi stowarzyszeniami? Czy udało się rozwiązać te problemy, o których mówiliśmy w poprzednim roku?

    Przechodząc do stanu przestrzegania praw dziecka - myślę, że to jest też właściwy moment, by powiedzieć o tym, że niestety nadal polska bieda ma twarz polskiego dziecka. To jest chyba największy problem, na pewno największy problem zdaniem Sojuszu Lewicy Demokratycznej spośród tych, które dostrzegamy - kwestia ubóstwa wśród dzieci. Tutaj mamy dane statystyczne, które są alarmujące, publikowane przez Główny Urząd Statystyczny. Okazuje się, że w Polsce rodzice blisko pół miliona dzieci są zbyt biedni, aby zapewnić im odpowiedni posiłek. To jest oczywiście zadanie, wyzwanie dla wszystkich, też dla przed parlamentu. Dużą rolę, myślę, ma tu do odegrania rzecznik praw dziecka, bo to jest, panie ministrze, podstawowe prawo - prawo każdego polskiego dziecka do godnego życia, zapewnienia mu godnego życia. Myślimy, że właśnie to jest najistotniejsze, jeśli chodzi o te problemy, które nurtują, dotykają polską rodzinę i przede wszystkim odbijają się na polskich dzieciach. Prawo do godnego życia jest najistotniejszym prawem, o którym powinniśmy mówić.

    Co do innych statystyk dotyczących właśnie kondycji polskiej rodziny, ale też sytuacji polskich dzieci - z powodu biedy ponad pół miliona dzieci nie chodzi do lekarzy specjalistów. O tym mówił pan minister w swoim wystąpieniu, o dostępie do lekarzy specjalistów z różnych dziedzin. To jest też tak, że ta dostępność jest ograniczona dochodem rodziców, bo zamożni rodzice poradzą sobie z dostępem do lekarza specjalisty, ale co z pół milionem dzieci, których rodziców nie stać na to, aby pójść do prywatnej przychodni, prywatnie do lekarza? GUS podaje, że ponad 600 tys. dzieci nie korzysta z usług stomatologicznych - o tym problemie mówimy już od kilku lat, zresztą pan rzecznik też wielokrotnie o tym mówił, o swoich działaniach, ale, jak widać, ten problem nadal jest nierozwiązany i też dotyka w dużej mierze właśnie rodzin o najniższych dochodach, rodzin ubogich, bo można powiedzieć, że opieka stomatologiczna w Polsce jest bezpłatna, ale wszyscy doskonale wiemy, że to jest też fikcja - jeśli dziecko rzeczywiście powinno trafić do dobrego specjalisty stomatologa, a rodziców nie stać na stomatologa, to po prostu nie dostanie się do takiej poradni i nie zostanie wyleczone. To jest olbrzymia skala, bo jeśli mówimy tutaj o 600 tys. dzieci w Polsce, które mają ograniczony dostęp do stomatologów albo nie jest on możliwy, to jest to rzecz alarmująca, która wiele mówi o stanie państwa polskiego, jeśli chodzi o przestrzeganie właśnie praw polskich dzieci. Jeśli tego problemu nie rozwiążemy, to nie możemy mówić też o rozwiązywaniu innych problemów, które dotyczą przestrzegania praw dzieci w Polsce.

    Według informacji GUS 450 tys. dzieci nie ma wszystkich podręczników, co wynika z faktu, że rodziców nie stać na to, żeby kupić wszystkie podręczniki swoim dzieciom. Oczywiście jest tutaj pewne rozwiązanie dotyczące pierwszej klasy, które zostanie w tym roku wprowadzone, ale to dotyczy tylko pewnego rocznika, natomiast tu mówimy o dużo większym problemie w odniesieniu do prawie pół miliona polskich dzieci, które idą do szkoły bez kompletu potrzebnych im do nauki podręczników. Jeśli nie poradzimy sobie z tym i pan rzecznik też nie będzie zwracał uwagi na ten fakt, będziemy mieli problem, bo nierówność w dostępie do edukacji będzie niestety rosła. (Dzwonek)

    Tutaj jest jeszcze jedna ważna kwestia. Jeśli rodziców nie stać na kupienie swoim dzieciom podręczników, na posłanie ich do stomatologa, do specjalisty lekarza, to też nie stać ich na to, aby umożliwić tym dzieciom korzystanie na przykład z kolonii czy obozów w czasie wakacji, z wszelkich form aktywnego spędzania czasu, jeśli chodzi o okres wakacyjny. Zresztą pan rzecznik o tym mówił, to są dane, które wynikają też z informacji pana rzecznika. Jak widać, ten problem nie jest rozwiązywany mimo upływu lat, skala nadal jest ta sama, a zmiany następują bardzo powoli. Najbardziej dotkliwe jest to, że, tak jak powiedziałem, polska bieda ma twarz dziecka, że dotyczy to rodzin wielodzietnych, a przede wszystkim rodzin i dzieci mieszkających w małych miejscowościach.

    Wicemarszałek Cezary Grabarczyk:

    Proszę kończyć, panie pośle.

    Poseł Artur Ostrowski:

    I na to zwracam uwagę pana rzecznika. Myślę, że jest bardzo wiele, jak wspomniałem, dziedzin życia do poprawy, i myślę, że jest wiele jeszcze pracy przed panem rzecznikiem. Dziękuję bardzo.