6 i 7 punkt porządku dziennego:

  6. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (druk nr 2295).
  7. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Agencji Wywiadu (druk nr 2294).

Poseł Mirosław Pawlak:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Przypadł mi w udziale zaszczyt zaprezentowania Wysokiemu Sejmowi w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego stanowiska dotyczącego przedłożenia rządowego, projektu ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Podobnie jak w omawianej już materii projektu ustawy o Agencji Wywiadu, także w przedstawionym projekcie niniejszego aktu normatywnego znajdujemy wiele podobieństw z dotychczas obowiązującymi uregulowaniami ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu.

    Zakres kompetencji tej przyszłej służby ma być zorientowany na zwalczanie najpoważniejszej przestępczości gospodarczej, chociaż nie tylko. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ma stać się służbą wyspecjalizowaną w przeciwdziałaniu zagrożeniom terrorystycznym w kontrwywiadzie i ochronie informacji niejawnych. Służba ta odpowiedzialna będzie za ściganie najpoważniejszych przestępstw przeciwko interesom ekonomicznym państwa, co oznacza wprost ściganie przestępstw zagrażających Skarbowi Państwa powstaniem znacznego uszczerbku. Aby cel ten mógł być osiągnięty, planuje się wzmocnienie pionu informacyjnego ABW nastawionego na wczesne rozpoznawanie zagrożeń. Przedłożenie rządowe zakłada przejęcie przez Policję oraz Centralne Biuro Śledcze zadań związanych ze zwalczaniem poważnych przestępstw kryminalnych, w tym handlu narkotykami i działalności zorganizowanych grup przestępczych. Planowane jest także przejęcie przez Centralne Biuro Antykorupcyjne zadań związanych z najpoważniejszymi zagrażającymi państwu przestępstwami korupcyjnymi. Fundamentalnym założeniem jest to, iż to minister właściwy do spraw wewnętrznych winien objąć nadzór nad Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego w myśl założenia, iż to właśnie ten organ powinien ponosić całkowitą odpowiedzialność za cały sektor bezpieczeństwa wewnętrznego państwa.

    Istotnym elementem reformy jest projektowany nowy skuteczniejszy mechanizm bieżącej koordynacji działań służb, co ma zapewnić powstanie komitetu rady ministrów do spraw bezpieczeństwa państwa. Wobec stworzenia nowego mechanizmu i rezygnacji z instytucji ministra odpowiadającego za koordynację służb specjalnych, niezbędne będzie dokonanie zmian w zakresie umocowania ministra obrony narodowej w ramach nadzoru nad Służbą Kontrwywiadu Wojskowego i Służbą Wywiadu Wojskowego. Jest to jednak przyszłość, być może nieodległa, ale jednak przyszłość. Obecnie winniśmy skupić się w miarę precyzyjnie - jak pozwala na to czas - na ustosunkowaniu się do zapisów projektu ustawy.

    Co za tym idzie, pozwolę sobie z tej trybuny przybliżyć Wysokiej Izbie istotne w rozumieniu mojego klubu segmenty zapisów projektu, nad którymi należałoby pilnie się pochylić. W art. 3 ust. 1 pkt 1 zdefiniowania wymaga zapis traktujący o różnicy między przestępstwem a zagrożeniem, skoro ma się je rozpoznawać, zwalczać i im zapobiegać. Zapis ten należałoby odnieść do rozpoznawania, wykrywania przestępstw i zapobiegania im. Wątpliwości budzi zapis art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. c w zakresie opisu przestępstw kierowanych przeciwko mieniu lub powodujących szkodę majątkową. Czy w przypadku rozpoznania przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego szkody o wartości minimalnie poniżej 16 mln zł czynności agencji będą ważne? Jak czyn ten zakwalifikuje prokurator, a nade wszystko któremu organowi powierzy się wówczas sprawę do prowadzenia? Jeżeli chodzi o sprawę handlu bronią, pkt 2 nie pozostaje we właściwej korelacji z pkt 1. W odniesieniu do zapisu art. 10 brak jest informacji o obowiązku niekaralności szefa ABW, przy czym artykuł następny traktuje o odwołaniu go ze stanowiska w przypadku skazania za każde przestępstwo ścigane w trybie publicznym. Wobec tych niejasności rodzi się pytanie: Czy spowodowanie przez szefa ABW wypadku drogowego z winy nieumyślnej spowoduje obligatoryjne odwołanie go ze stanowiska lub relegowanie ze służby? Jak należy rozumieć czynności analityczno-informacyjne w odniesieniu do obszarów działań, jeżeli chodzi o art. 16 ust. 1 pkt 1 i dlaczego zgodnie z art. 16 ust. 3 uprawnienia w tym zakresie przyznano Policji? Podobna uwaga odnosi się do pkt 3 w art. 16 ust. 1, czyli ochrony informacji niejawnych. Są to bardzo ważne obszary działań, które muszą być doprecyzowane i wyjaśnione.

    Podobne uwagi odnoszą się w przeważającej części do zapisu projektowanego art. 17. Zastrzeżenia budzi delegacja wynikająca z art. 17 ust. 16, która została niejasno określona. W art. 17 ust. 1 pkt 6 należy doprecyzować zapis o rejestracji w miejscach publicznych. W sposób szczególny należy przyjrzeć się zapisowi art. 21 ust. 4 traktującemu o zarządzaniu kontroli przez szefa ABW. W odniesieniu do zawartych w akcie prawnym przepisów karnych uważam za zbędny zapis traktujący o przepisach karnych określonych w art. 216-220 ustawy, które tworząc zupełnie nieuzasadniony typ czynu zabronionego, wprowadzają tym samym lex specialis do już istniejących przepisów. Czy niekaralność nie jest elementem przyjęcia do służby - art. 39 projektu? Należy zauważyć, iż postępowanie dyscyplinarne może być prowadzone niezależnie.

    Bliższego wyjaśnienia i dookreślenia wymaga zapis o czynnościach analityczno-informacyjnych, a jak już uprzednio wspomniałem, jest to obszar o tyle ważny, o ile niedookreślony, zważywszy na fakt, iż w tym zakresie projektodawca przyznaje ABW uprawnienia policyjne. Na przestrzeni 12 lat obowiązywania obecnej ustawy o ABW oraz AW wielokrotnie podnoszono kwestię braku ustawowych regulacji w przedmiocie czynności operacyjno-rozpoznawczych, na co zwracały i nadal zwracają uwagę środowiska sędziów i prokuratorów. W procesie karnym wielokrotnie prokurator i sąd wobec braku ustawowej regulacji czynności te określają na podstawie domniemania, a częstokroć tworu wyobraźni. Polski proces karny kieruje się kardynalną zasadą dokumentu lub dowodu.

    Panie i Panowie Posłowie! Projekt reguluje oraz doprecyzowywuje w rozdziale 6 obowiązki i prawa funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zaś rozdział 9 traktuje o dyscyplinie służbowej funkcjonariuszy ABW.

    Nie wdając się w dalsze merytoryczne szczegóły z uwagi na ograniczony limit czasowy, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego stoi na stanowisku, że istnieje potrzeba uchwalenia zaproponowanego przedłożenia, które jednakże będzie musiało być poddane bardzo szczegółowej, wnikliwej, a w wielu przypadkach i krytycznej analizie, mając przy tym na uwadze, że każda najlepiej nawet dokonana, udokumentowana czynność będzie musiała zgodnie z regułami polskiego prawodawstwa karnego podlegać kontroli prokuratorskiej, albowiem prokurator jest i pozostaje gospodarzem sprawy - to on będzie sporządzać akt oskarżenia i bronić go przed sądem. Źle lub błędnie zebrany materiał procesowy skutkować będzie nie tylko porażką prokuratora, ale zniweczy najlepszy wkład pracy ABW. Mając zatem świadomość, nad jak ważną i brzemienną w skutki materią procedujemy, opowiadam się w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego za skierowaniem zarówno przedłożenia rządowego z druku nr 2295, jak również z druku nr 2294, dotyczącego Agencji Wywiadu, do dalszego procedowania w komisjach sejmowych. Dziękuję za uwagę.