18 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2315).

Poseł Artur Ostrowski:

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Darmowy podręcznik dla każdego dziecka jest znakomitym, oczekiwanym pomysłem, popieranym również przez Sojusz Lewicy Demokratycznej, który nie ma tutaj żadnych wątpliwości, ponieważ obecnie rodzice ponoszą znaczne koszty, wydatki na szkolne wyprawki, w tym podręczniki, dla swoich dzieci. Mamy też do czynienia z pewną patologią na rynku wydawniczym, bo co roku ceny podręczników, niestety, rosły i rosną. Podręczniki mają służyć wiele lat, mają być własnością szkoły i mają być finansowane z budżetu państwa, takie są założenia przedstawione przez panią minister. To są te jasne strony ustawy o darmowym podręczniku. Jest jeszcze jeden pozytywny efekt, o którym trzeba powiedzieć, mianowicie taki, że wydawnictwa już ogłaszają, że w cenie podręcznika, który ma być finansowany przez budżet państwa, mogą zaproponować swoje podręczniki, całą ofertę podręczników już sprawdzonych i funkcjonujących na rynku wydawniczym, a więc wydawnictwa już poczuły, że sytuacja jest poważna. To jest ten pozytywny efekt i te pozytywne elementy tego projektu.

    Teraz ciemne strony i zagrożenia. To jest podręcznik czy elementarz rządowy. Powstaje zły precedens tworzenia rządowego podręcznika, w sumie podręcznika jedynie słusznego. Można założyć, że każdy rząd, każdy premier, każdy minister będzie miał w przyszłości ambicje wydania swojego podręcznika.

    Przy tworzeniu rządowego elementarza pominięto opiniowanie przez ekspertów, rzeczoznawców, i to z listy Ministerstwa Edukacji Narodowej. Wybrano, pani minister, autorkę, kierując się nieznanymi nam kryteriami. Następna kwestia - pośpiech. Tempo wdrażania tej ustawy, tej zmiany, tej reformy jest porażające, zbyt szybkie, a to dotyczy podręcznika, z którego mają korzystać pierwszoklasiści. Czy w związku z tym ta ustawa nie zostanie zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego? Jest takie zagrożenie, wiele środowisk już o tym mówi. To wynika z zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady ochrony interesów w toku, co wyrażono w art. 2 konstytucji. Ponieważ rządu nie stać na finansowanie całości edukacji, to przyjęto założenie, że sfinansuje podręcznik i ćwiczeniówki. Resztę może sfinansować samorząd, oczywiście jeśli samorząd będzie miał odpowiednie środki. Te bogatsze oczywiście mogą dołożyć, ale te biedniejsze do tego nie będą przygotowane z uwagi na braki finansowe.

    Najważniejsze jest w tym wszystkim dobro dziecka, to jest najistotniejsze, myślę, dla wszystkich tutaj debatujących. Jest jednak pytanie, czy ten jeden rządowy podręcznik, ten jeden rządowy elementarz będzie dobry dla wszystkich dzieci, będzie dobry bez względu na deficyty rozwojowe. Czy zgodnie z prawem te podręczniki będą dostosowane do potrzeb dzieci niepełnosprawnych, mówię o elementarzu, który przedstawiła pani minister.

    1 września nauczyciele dostaną podręcznik do pierwszej klasy, o którym niewiele wiedzą. Zacznie się eksperyment na pół milionie dzieci, zarówno tych 6-letnich, jak i 7-letnich, eksperyment, który będą podejmować nauczyciele zaskoczeni tym elementarzem, którego nie znają. Pytanie jest takie: Czy nie można tych 73 mln z budżetu przeznaczyć na zakup podręczników już spełniających kryteria podręcznika rządowego, zakup od innych wydawnictw, a niekoniecznie na ten jeden słuszny elementarz pani minister? Jeśli organy podległe pani minister chcą tworzyć podręczniki, to niech przechodzą one tę samą procedurę, co reszta autorów i wydawnictw. Niech o wyborze podręcznika decydują nauczyciele przy współudziale rodziców dzieci. I podstawowa rzecz: Czy ten rządowy elementarz, ten rządowy podręcznik do pierwszej klasy (Dzwonek) w tym roku jest merytorycznie atrakcyjny? Czy nie jest to po prostu tylko element kampanii wyborczej, która właśnie się toczy, kampanii do europarlamentu? Jakość tego podręcznika, tego elementarza powinna być najistotniejsza, a jest wiele wątpliwości, o których mówią już eksperci, ponieważ ten podręcznik, elementarz powstawał w bardzo szybkim tempie. Podręczniki pisze się półtora roku lub dłużej, a ten został napisany w bardzo krótkim czasie.

    Rząd miał czas, aby przygotować tę ustawę, miał czas, aby przygotować taki podręcznik, miał na to 6 lat. W momencie, kiedy pani minister Hall ogłosiła reformę związaną z obniżeniem wieku szkolnego, można było, 6 lat temu, podjąć takie kroki i dzisiaj bylibyśmy w innej sytuacji. Nie bylibyśmy zaskoczeni szybkością procedowania nad tą ustawą ani też tym elementarzem pani minister, który zaskoczył wszystkich, zarówno rodziców, jak i nauczycieli. To jest podręcznik, który nie został nigdzie sprawdzony, ten elementarz nigdy wcześniej nie był pokazany w szkole. W związku z tym...

    Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

    Dziękuję bardzo, panie pośle.

    Poseł Artur Ostrowski:

    Na koniec, panie marszałku.

    Jest wiele zagrożeń wynikających z tej ustawy, ale prace nad tym projektem należy podjąć z uwagi na cel, o którym mówiłem, to jest darmowy podręcznik dla każdego dziecka w Polsce. Dziękuję. (Oklaski)