8 punkt porządku dziennego:

Przedstawione przez Radę Ministrów sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia - 31 grudnia 2010 r. (druk nr 1998) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 2105).

Poseł Dariusz Cezar Dziadzio:

    Dziękuję, panie marszałku.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 r.

    Szanowni Państwo! Wysoki Sejmie! Choć dokument dotyczy trudnego zjawiska społecznego, to został przygotowany, uważam, starannie. Zostały w nim przedstawione wszystkie informacje i wszystkie działania, jakie podjęto, jeżeli chodzi o profilaktykę alkoholową i przeciwdziałanie alkoholizmowi. To kolejny rocznik, dokument za kolejny rok, nad którym mamy okazję pracować w Sejmie. Ostatnio pracowaliśmy nad sprawozdaniem za rok 2009, dziś omawiamy dane za rok 2010 i z tego, co pamiętam, wszyscy posłowie z Komisji Zdrowia wyrazili swoje zaniepokojenie opóźnieniem działań, jeżeli chodzi o to sprawozdanie. Mamy informacje od ministra, że już na dniach sprawozdanie za 2011 r. i 2012 r. zostanie nam, posłom z Komisji Zdrowia, przedstawione.

    Natomiast, panie ministrze, odniosę się do paru rzeczy, ponieważ i to sprawozdanie, i to wcześniejsze rozpoczyna się od rysunku, który przedstawia nam, jakby to powiedzieć, spożycie alkoholu na jednego mieszkańca, per capita. Mamy tutaj informacje, że od 2009 r. nastąpił spadek spożycia alkoholu. W 2010 r. był on niższy od tego w 2008 r., bo wynosi 9,02 l na głowę, jeżeli chodzi o spożycie alkoholu. Mówi się, że spadek spożycia alkoholu jest skutkiem wzrostu akcyzy.

    Natomiast, panie ministrze, przeglądając to sprawozdanie dalej, na str. 114 mamy informację Ministerstwa Finansów, również opatrzoną piękną ryciną, z której wynika, że w ostatnich latach zwiększyła się liczba ujawnień przypadków przemytu lub nielegalnego obrotu wyrobami alkoholowymi przy jednoczesnym spadku ilości zajętego alkoholu. Zjawisko potwierdzają dane statystyczne. Liczba dokonanych ujawnień zarówno przemytu, jak i nielegalnego obrotu wyrobami alkoholowymi wzrosła w 2010 r. do 4571 w stosunku do 4040 w 2009 r. Jest to skok o ok. 13%. Podejrzewam, i taką w tym momencie stawiam tezę, że wzrost akcyzy tak naprawdę nie wpływa na zmniejszenie spożycia alkoholu w naszym kraju na głowę, jedyne, co może zrobić, to zatrzymuje, hamuje zakup alkoholu z nielegalnego źródła. Kiedy w 2003 r. obniżono akcyzę, nastąpił wzrost spożycia alkoholu, jak to się określa, do 9,5 l na głowę. Niemniej jednak uważam, że to nie jest spowodowane tym, że społeczeństwo zaczęło więcej pić, ale zaczęło kupować więcej bezpiecznego alkoholu, z legalnego źródła.

    W tym sprawozdaniu mamy przedstawione również instrumenty systemu profilaktyki, przeciwdziałania problemom alkoholowym. W głównej mierze, jeżeli chodzi o finansowanie, opierają się one na wpływach z budżetów gmin. Są to wpływy związane z opłatą za wydanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu. W roku 2010 było to odpowiednio 670 mln, z czego gminy tak naprawdę na profilaktykę i przeciwdziałanie wykorzystały tylko 87% tej kwoty. Z budżetu państwa mamy tylko 6138 tys., przy czym mieści się w tym również budżet Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Szczegółowo przedstawiono działania administracji publicznej różnych szczebli oraz partnerów społecznych. Przedstawiony został również dosyć szczegółowo system lecznictwa odwykowego i uzyskiwane przez ten system efekty. To wydatek ok. 330 mln zł z budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia.

    Natomiast, panie ministrze, skoro jesteśmy przy efektach, warto spojrzeć na informację, i tutaj jest ona pozytywna, ze str. 40 dotyczącą tzw. zgonów odalkoholowych. Nastąpił 5-procentowy spadek liczby zgonów spowodowanych zatruciem alkoholem i to może być sygnał, że coraz mniej osób spożywa alkohol z nielegalnego źródła. O 3% zmniejszyła się liczba zgonów z powodu zaburzeń psychicznych związanych ze spożywaniem alkoholu i prawie o 7% zmniejszyła się liczba zgonów z powodu chorób wątroby. To pewne działanie, jeżeli chodzi o profilaktykę. Zaskakującą informacją jest jednak to, że aż 14% kobiet nie rezygnuje z picia alkoholu w czasie ciąży i tu, uważam, jest kolejny punkt do pewnych działań profilaktycznych, do pewnych działań prewencyjnych, aby tego typu informacje nie pojawiały się w następnych sprawozdaniach.

    Kolejna rzecz, która pojawia się w tym sprawozdaniu na str. 10, o czym mówili już moi przedmówcy, to spożycie alkoholu przez 11-, 13- i 15-latków. Już zostały przedstawione informacje, jakie to są wskaźniki, choć w porównaniu z 2006 r. - to badanie jest wykonywane co cztery lata - w niektórych przypadkach mamy spadek o 2%, jeżeli chodzi o spożycie alkoholu, nie ma się czym chwalić, przez 11-latków i mamy spadek 5-procentowy, jeżeli chodzi o spożycie alkoholu przez 15-latków. Jeżeli chodzi o 17-latków, to mamy informację, że aż 74% 17-latków miało styczność z alkoholem, przyznało się do wypicia alkoholu.

    Natomiast mnie zaskakuje to, i w tym badaniu niestety nie ma takiej informacji, a szkoda, skąd młodzież ma alkohol, bo to jest bardzo ważne w tym momencie. Jak ta młodzież, 11-latek, 15-latek czy 13-latek, uzyskała dostęp do alkoholu? Rozumiem 17-latka, bo różnica wieku wynosi tylko 1 rok i sprzedawca w sklepie może akurat niestety nie rozpoznać, czy jest to osoba pełnoletnia, i sprzedać mu alkohol, ale warto by było, aby przy okazji tego typu badań i działań profilaktycznych zadać pytanie: Skąd 11-latek ma dostęp do alkoholu? Czy jest to alkohol dostarczony przez starsze rodzeństwo? Czy to spożycie alkoholu nastąpiło w czasie jakiejś imprezy organizowanej przez starsze rodzeństwo? W przypadku osób starszych, tzn. starszej młodzieży, 13-15-letniej, jest taka sytuacja, z którą też się spotkałem, że w hipermarketach, w których była osobna kasa do alkoholu, ktoś starszy, solidaryzując się z niepełnoletnim młodzieńcem, który nie mógł kupić piwa, kupował mu to piwo na własną, że tak powiem, odpowiedzialność.

    Szanowni Państwo! Zbliżając się już do końca, chciałbym się jeszcze odnieść do tego, że z początkiem tego roku, zresztą później też, media wielokrotnie pokazywały różnego rodzaju wypadki na naszych drogach związane ze spożyciem alkoholu. Sytuacja jest następująca. Na str. 91 mamy informację, że liczba wypadków spowodowana przez nietrzeźwych uczestników ruchu oraz nietrzeźwych kierujących w latach 2006-2010 na szczęście spada - z 5151 wypadków do 3486 wypadków, co stanowi 8,9% ogółu wypadków drogowych. Oznacza to, że jest jednak profilaktyka i powoli zaczyna się zmieniać społeczne przyzwolenie na jazdę pod wpływem alkoholu.

    Przeglądając cały ten dokument, czytając różnego rodzaju informacje o działaniach ze strony województw, samorządów gminnych, samorządów wojewódzkich, o działaniach wspartych też przez wojewodę lubuskiego, o tym, że każde województwo prowadzi własną politykę profilaktyki i przeciwdziałania alkoholizmowi, zresztą taka opinia pojawiła się też w Komisji Zdrowia, zastanawiam się, panie ministrze, czy nie warto by było dokonać tutaj małej weryfikacji, małej zmiany. Czy Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych nie powinna bardziej koordynować tego typu działań w różnych województwach naszego kraju z racji tego, że ma dostęp do dobrych i złych wzorców, a także do narzędzi, które mogłaby zastosować, aby ta profilaktyka, to działanie zmierzało w stronę zmniejszania spożycia alkoholu w naszym społeczeństwie?

    Szanowni Państwo! W zakończeniu tego sprawozdania jest informacja ze strony Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Ministerstwa Zdrowia, jakie zmiany i działania zostały wprowadzone w 2010 r. Licząc na to, że już niedługo będziemy mieli okazję zapoznać się z dokumentami dotyczącymi 2011 r. i 2012 r., informuję, że Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem tego sprawozdania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)