15 punkt porządku dziennego:

Przedstawiona przez Radę Ministrów informacja o realizacji działań wynikających z ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2011 r. (druk nr 1614) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 2125).

Poseł Jacek Czerniak:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej w sprawie informacji o realizacji działań wynikających z ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2011 r. (druk nr 1614).

    ˝Narodowy program ochrony zdrowia psychicznego˝ wprowadzony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. ma być realizowany w latach 2011-2015. Jego głównym celem jest poprawa jakości opieki psychiatrycznej w Polsce, promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. ˝Narodowy program ochrony zdrowia psychicznego˝ zakłada w latach 2011-2015 stworzenie programów z zakresu zapobiegania chorobom psychicznym i wczesnego ich wykrywania, przesunięcie opieki nad chorymi z zamkniętych oddziałów szpitalnych do lecznictwa otwartego, to są poradnie zdrowia psychicznego, oddziały dzienne i środowiskowe, powołanie terapeuty środowiskowego, a także zorganizowanie wydolnej struktury interwencji kryzysowej. Chodzi także o zapewnienie osobom z takimi zaburzeniami dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej oraz innych form wsparcia i pomocy, które umożliwią im życie w rodzinie i społeczeństwie.

    Program również ma przyczynić się do rozwoju badań naukowych i tworzenia systemu informacji koniecznych do skutecznego zapobiegania zaburzeniom psychicznym. Celem systemowym ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ jest integracja wszystkich form opieki psychiatrycznej nad pacjentem, od szpitala poprzez opiekę dzienną, środowiskową i warsztaty terapii zajęciowej. Program obejmuje powstanie centrum zdrowia psychicznego, gdzie chory miałby kompleksową pomoc. Centra te są zadaniem wpisującym się w jeden z podstawowych celów ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝, jakim jest zbudowanie i upowszechnienie modelu opieki środowiskowej.

    Z uwagi na zadania do działań w ramach programu zostały zobowiązane resorty, które były wcześniej wymieniane, przypomnę: zdrowia, sprawiedliwości i obrony narodowej, edukacji narodowej, pracy i polityki społecznej, nauki i szkolnictwa wyższego oraz spraw wewnętrznych i administracji. W realizację programu zostały również zaangażowane Narodowy Fundusz Zdrowia oraz samorządy. Mogą w nim uczestniczyć organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje, samorządy zawodowe i kościoły. Koordynatorem programu ma być minister zdrowia.

    Rok 2011 jest pierwszym rokiem sprawozdawczym z realizacji tego programu. Informacja o realizacji działań wynikających z ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2011 r. odkrywa stagnację w realizowaniu założeń tego programu. Przyczyną tego stanu rzeczy jest zupełny brak zrozumienia wagi problemu, jeżeli można tak powiedzieć, w gminach i samorządach, a także druzgocący brak zaangażowania ze strony instytucji medycznych w terenie. Raport Ministerstwa Zdrowia informuje o braku wiedzy i kompetencji wśród polityków i urzędników w terenie, którzy decydują o alokacji środków finansowym. Skutkiem takiego działania, można powiedzieć ignorancji urzędników, jest to, że 79% spośród wszystkich powiatów nie przeznaczyło żadnych środków finansowych na działania w ramach ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝, a 65% na żadne działania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego. Sprawozdanie zwraca uwagę na obszary wymagające wzmożonych prac w kolejnych latach i potrzebę kontynuacji kierunku podjętych działań.

    Wydaje się, że warunkiem efektywnego wdrożenia założeń programu jest autentyczne, można powiedzieć, zaangażowanie środowisk medycznych, samorządowych i poszczególnych resortów. Dlatego należy podjąć działania usprawniające współpracę właśnie między tymi podmiotami. Oczywiście konieczne jest zabezpieczenie finansowe realizacji programu, zgodne z zalecanymi nakładami, tak aby szczegółowe zadania ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ miały gwarancję realizacji. Ważne jest kształtowanie zachowań korzystnych dla zdrowia psychicznego, szczególnie poprzez edukację i promowanie umiejętności skutecznych w rozwiązywaniu problemów związanych z zaburzeniami psychicznymi.

    Sprawozdanie ujawniło wiele problemów w realizacji programu między innymi na poziomie samorządów. Po to aby regionalne programy ochrony zdrowia pozbawione były jakichkolwiek błędów, a ich realizacja miała wyższą jakość, istotne jest zaangażowanie instytucji samorządowych, organizacji pozarządowych, a także różnych środowisk społecznych już na etapie diagnozowania sytuacji, określania potrzeb, tworzenia rozwiązań w celu efektywnego wdrażania metod wspomagających realizację.

    Można powiedzieć, że dzisiaj nowoczesna psychiatria radzi kończyć z modelem wielkich szpitali, daleko od domu chorego. Proponuje natomiast powiązać leczenie psychiatryczne ze środowiskiem, w którym chory żyje, i ze wsparciem otoczenia. Niestety w Polsce to wciąż tylko założenia. Poziom wdrożenia psychiatrii środowiskowej jest bardzo różny w poszczególnych regionach kraju. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zróżnicowanej oferty leczniczej i zwiększenie dostępności środowiskowych form pomocy gwarantujących uzyskanie fachowej pomocy blisko miejsca zamieszkania lub pobytu wpłynie bezpośrednio na polepszenie jakości ich życia oraz znajdzie odzwierciedlenie w podniesieniu poziomu świadomości społeczeństwa, jeśli chodzi o osoby z zaburzeniami psychicznymi. Nie zapominajmy też o tym, że do realizacji zalecanego w ˝Narodowym programie ochrony zdrowia psychicznego˝ modelu środowiskowej opieki psychiatrycznej niezbędny jest również rozwój kadry o odpowiednich, oczywiście, kompetencjach.

    Na koniec można postawić pytanie, jak te zadania zawarte w ˝Narodowym programie ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2011 r. były realizowane. Pan minister sam mówił o pewnych trudnościach, jak to określił delikatnie, które uniemożliwiły poszczególnym podmiotom i instytucjom wywiązanie się z nałożonych zadań. Również stwierdzone zostało zbyt niskie zabezpieczenie finansowe i - co jednak było w założeniu - zbyt niskie zapewnienie dostępności do wszelkich metod leczniczych oraz zbyt małe zaangażowanie tychże instytucji i podmiotów, co świadczy o słabej realizacji tego programu w 2011 r. Dlatego Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej nie poprze tego sprawozdania za 2011 r. Dziękuję bardzo za uwagę.