7 punkt porządku dziennego:

Informacja ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (druk nr 1825) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (druk nr 1897).

Poseł Artur Ostrowski:

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Ta dzisiejsza debata jest debatą historyczną, ponieważ informacja, którą dzisiaj przedstawia rząd, została skierowana pod obrady Sejmu ponad sześć miesięcy temu, są to dane historyczne, zebrane jeszcze w połowie ubiegłego roku. A więc debatujemy nad stanem, który już został zmieniony. Żałuję, że pani minister nie przedstawiła wyników raportu i wizytacji przeprowadzanych przez kuratorów oświaty we wszystkich polskich szkołach, bo wtedy moglibyśmy faktycznie prowadzić debatę nad bieżącym stanem polskich szkół podstawowych i stanem przygotowań do obniżenia wieku szkolnego, a tak na dobrą sprawę mówimy o informacji rządu sprzed wielu, wielu miesięcy.

    Przypominam również, że informacja rządu została wpisana do ustawy o systemie oświaty na wniosek Sojuszu Lewicy Demokratycznej, aby co roku ministerstwo przedstawiało stan przygotowań polskiej szkoły do obniżenia wieku szkolnego, ale to, co dzisiaj usłyszeliśmy, nie wypełnia w żaden sposób tego ustawowego obowiązku. Po pierwsze, tak jak mówię, dane są historyczne, a po drugie, pani minister nie przytoczyła najświeższych, najistotniejszych danych, ponieważ jeszcze ich po prostu nie ma.

    Ta informacja nie ma na celu odpowiedzi na pytanie, czy dziecko 6-letnie jest przygotowane do tego, aby pójść do I klasy, bo na to pytanie odpowiadają już doświadczenia innych państw Unii Europejskiej. Jesteśmy zdania, że dziecko 6-letnie jest do tego przygotowane, i jest szereg badań, które to potwierdzają. Pytanie podstawowe, które pada już od wielu lat przy okazji tej debaty: Czy polska szkoła jest w 100% przygotowana na to, aby wszystkie polskie dzieci, te 6-letnie, mogły bezpiecznie chodzić do I klasy?

    (Poseł Katarzyna Matusik-Lipiec: Nikt nie jest w stanie odpowiedzieć na to pytanie.)

    Na to pytanie ta informacja po prostu nie odpowiada, czego przykładem jest samo stanowisko rządu od wielu lat - ta niepewność, te ciągłe zmiany w ustawie o systemie oświaty, to przesuwanie terminu, jeśli chodzi o wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci 6-letnich. W przyszłym, 2015 r., podam taki przykład, mielibyśmy już absolwentów szkół podstawowych, którzy byliby objęci obowiązkiem szkolnym, gdyby wprowadzić ten obowiązek w 2009 r., a ustawa została przyjęta w 2008 r. A więc mamy już taki rocznik, który z uwagi na politykę rządu i nieprzygotowane szkoły niestety w przyszłym roku nie wyjdzie z I klasy. A jeśli tak, to tylko jakiś procent dzieci 6-letnich, których rodzice podjęli taką decyzję.

    Część optymizmu pani minister wynika też z optymizmu samorządów. Ale optymizm samorządów w dużym procencie wynika z przyczyn finansowych. Bo samorządowcy, prezydenci, wójtowie czy burmistrzowie, stwierdzają: tak, nasze szkoły są przygotowane do obniżenia wieku szkolnego. Dlaczego tak twierdzą? Dlatego że lepiej mieć subwencję na dziecko 6-letnie - to jest ponad 5 tys. rocznie - niż dotację na przedszkolaka. Oczywiście są zapewnienia: tak, jesteśmy przygotowani, jest optymizm ze strony samorządów, ale za tym może się kryć cel, jakim jest osiągnięcie lepszej sytuacji finansowej gminy.

    Na to nakłada się jeszcze nowy problem, to jest problem z przygotowaniem miejsc w przedszkolach. Zmieniliśmy bowiem ustawę, muszą być miejsca w przedszkolach. Teraz dodatkowo samorządy muszą zabezpieczyć każdemu sześciolatkowi miejsce w przedszkolu, w przypadku kiedy rodzic otrzyma pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej i skieruje ponownie swoje dziecko do przedszkola, oraz muszą zapewnić miejsce w I klasie w szkole podstawowej. A więc sytuacja, jeśli chodzi o organizację pracy w samorządach w tym roku, znacznie się skomplikuje.

    Moje pytanie: Jak pani minister to ocenia, jaka jest skala tego problemu? Jeśli, a widzę, że tak będzie, przyjmiemy nowe rozwiązanie polegające na tym, że rodzic będzie miał prawo odroczenia obowiązku szkolnego dla swojego dziecka 6-letniego między 1 września a 31 grudnia, i już wiemy, że duża grupa - tylko pytanie, jak duża, pani minister - skierowała swoje kroki do poradni psychologiczno-pedagogicznych i poprosiła o to, aby poradnia wydała im odpowiednie pozytywne zaświadczenie, opinię w tej sprawie, to jaka będzie skala tego problemu od 1 września? Ilu sześciolatków zostanie przesuniętych do przedszkoli, ile będziemy mieli przypadków odroczonego obowiązku szkolnego?

    To też jest problem dla samorządu, jak przygotować i jak zorganizować z jednej strony pracę przedszkoli, a z drugiej strony - pracę szkół. Na to pytanie pani minister dzisiaj nam nie odpowiedziała. Jestem przekonany, że nie ma takich danych. Jeśli są, to prosiłbym o przedstawienie dzisiaj, jaka jest skala tego problemu, bo na to czekają też samorządowcy, żeby dowiedzieć się, jak zorganizować pracę w swoich placówkach, i w przedszkolach, i w szkołach podstawowych.

    Pani minister mówiła, że tworzona jest mapa, gdzie znajdują się przygotowane szkoły. Mapa jest tworzona, z tym że - mówię - nie znamy dzisiaj wyników wszystkich wizytacji przeprowadzonych przez pracowników kuratoriów. Jeśli więc dopiero się zaczęły, to szkoda, że debatujemy przed ogłoszeniem raportu. Rozumiem, że będzie jeszcze jedna debata nad wynikami tej kontroli.

    Dotarłem do bardzo niepokojących informacji z niektórych województw. Podam przykład z województwa małopolskiego. Okazuje się, że w 40% szkół podstawowych w Małopolsce nie ma świetlicy czy stołówki z prawdziwego zdarzenia. Okazuje się również, że w połowie tych placówek świetlice są czynne, ale - załóżmy - od jednej godziny do pięciu godzin. Pytanie: To jak w tej sytuacji mamy wprowadzić obowiązek szkolny, skoro aż taka liczba, aż taki procent szkół nie jest moim zdaniem, jeśli chodzi o świetlice czy stołówki, do tego przygotowany?

    W 66% podstawówek działa stołówka, a w połowie z nich dzieci mogą zjeść obiad jednodaniowy. W niektórych zapewniany jest catering, okazuje się, że w niektórych dzieci chodzą na obiady do innych szkół. Jeśli dziecko 6-letnie pójdzie na obiad do sąsiedniej szkoły, o ile jest blisko, to jeszcze jest mały problem. Jeśli jednak już jest większa odległość, to co wtedy z opieką nad tym sześciolatkiem, który będzie skierowany do stołówki w innej szkole?

    Niektóre stołówki w małopolskich szkołach - podaję tutaj akurat przykład z Małopolski, ale nie wiem, jak jest w innych województwach - są małe i nieprzygotowane. Duża liczba dzieci jest chętna do tego, aby korzystać z tych stołówek, ale okazuje się, że żeby zdążyć, obiad trzeba jeść już od godz. 10.30. A więc jak teraz zorganizować tę pracę, skoro szkoły nie zapewniają takich podstawowych standardów?

    Z informacji, które posiadam, wynika, że 65% szkół właśnie w Małopolsce ma plac zabaw dla dzieci z klas I-III. Skoro jest to 65%, to duży procent takiego placu zabaw dla małych dzieci, dla sześciolatków nie posiada. W 13% szkół brakuje boisk. Okazuje się, że w 6% placówek klasy dla najmłodszych liczą więcej niż 25 osób.

    To są niepokojące informacje, niepokojące dane, które świadczą o tym, że ministerstwo po kilku latach jednak nie uzyskało oczekiwanego efektu, jakim jest odpowiedź na pytanie, czy 100% polskich szkół jest przygotowanych na to, aby każde dziecko 6-letnie mogło bezpiecznie się w nich uczyć.

    Na koniec przypomnę - mówiłem to pani minister Hall i pani minister Szumilas - że jest propozycja SLD rozwiązania tego problemu, o którym mówią rodzice, nauczyciele, opiekunowie i samorządowcy. Dlaczego nie przeprowadzić takiej oto zmiany, że dziecko 6-letnie będzie mogło realizować program I klasy w miejscu, w którym przebywa? Jeśli realizuje roczne przygotowanie przedszkolne, czyli zerówkę, w przedszkolu, to nic nie stoi na przeszkodzie, żeby realizować program (Dzwonek) I klasy właśnie tam, a jeśli w szkole, to w szkole. Byłaby taka możliwość i wybór rodzica, natomiast obowiązek szkolny byłby zrealizowany. Dlaczego nie chcecie przyjąć tej zasady, tego mechanizmu, który wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rodziców i też stwarza bezpieczne warunki do nauki dzieciom 6-letnim? Jeśli w przedszkolu, to w przedszkolu, jeśli w szkole, to w szkole. Realizujmy program I klasy tam, gdzie to jest najbardziej bezpieczne, i tam, gdzie rodzice tego oczekują. Nie wiem, dlaczego ta propozycja SLD już od kilku lat nie jest przyjmowana do wiadomości przez ministra edukacji narodowej. Dziękuję bardzo.

    (Głos z sali: Kto zabrania realizacji takiej koncepcji?)