23 i 24 punkt porządku dziennego:

  23. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (druk nr 1577).
  24. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy (druk nr 1538).

Poseł Stanisława Prządka:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Rozpoczynamy dziś debatę nad ustawowym uregulowaniem problemu, który z racji liczby osób, których dotyczyć będą wypracowywane w Wysokiej Izbie rozwiązania, może się wydawać mało istotny. Jednak z uwagi na jego wydźwięk społeczny, stan bezpieczeństwa, potencjalne zagrożenie życia i zdrowia obywateli oraz związaną z tym skalę obaw i niepokojów nabiera szczególnej rangi, która obliguje nas wszystkich do dołożenia maksimum starań i wysiłku, aby prace legislacyjne nad przedmiotowymi przedłożeniami przebiegały bez zbędnej zwłoki, jednocześnie aby charakteryzowała je szczególna staranność i harmonijne, wolne od politycznych podziałów współdziałanie na rzecz poszukiwania optymalnych rozwiązań.

    Pragnę na wstępie podkreślić, iż właśnie te przesłanki determinują aktywność Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej w tej sprawie. Pozwolę sobie przypomnieć nasze spotkanie w tej sprawie z byłym ministrem panem Jarosławem Gowinem, wymianę poglądów i opinii ocenianą przez obie strony jako niezwykle merytoryczną i pożyteczną. W trakcie spotkania wyrażono zgodne stanowiska odnośnie do konieczności pilnego rozwiązania problemu, który znalazł się dziś w porządku obrad Sejmu, podzieliliśmy się naszymi obawami i wątpliwościami odnośnie do proponowanych przez resort rozwiązań, zwłaszcza w obszarze wolności i praw obywatelskich, ale także zgodności przygotowywanego projektu z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W swoim wystąpieniu, ze względu na krótki czas, zamierzam się skoncentrować na przedłożeniu rządowym, ale to nie oznacza, że nasz klub jest przeciwny skierowaniu do dalszych prac legislacyjnych projektu autorstwa posłów Solidarnej Polski.

    Nie będę po raz kolejny omawiała powodów uzasadniających potrzebę wprowadzenia w życie proponowanych rozwiązań mających na celu chronić społeczeństwo przed opuszczającymi w najbliższych latach więzienia sprawcami najcięższych przestępstw, z których wielu zapowiada powrót do działalności przestępczej. Wyczerpująco mówił o tym w swoim wystąpieniu pan minister, a ponadto mamy za sobą burzliwą debatę publiczna na ten temat i dyskusję, w której głos zabierali znawcy tej problematyki, przedstawiciele świata naukowego, tak w zakresie prawa, jak i nauk medycznych, reprezentanci organizacji chroniących prawa człowieka i osoby odpowiedzialne za funkcjonowanie systemu penitencjarnego w naszym kraju. Pozwolę sobie wyrazić oczekiwanie, iż wnioski z tej dyskusji zostaną należycie wykorzystane w toku naszej dalszej pracy.

    Przechodząc do meritum, z uwagi na ograniczenie czasowe odniosę się tylko do wybranych kwestii rządowego projektu. Sedno proponowanych zmian ujmują trzy słowa: izolacja, leczenie oraz nadzór. Skuteczne powstrzymywanie szczególnej kategorii sprawców opuszczających zakłady karne przed ponownym dokonaniem przestępstwa realizowane będzie przy pomocy dwóch instrumentów. Pierwszy z nich to możliwość efektywnego monitorowania na gruncie Kodeksu karnego zachowania sprawców czynów o wysokiej szkodliwości społecznej, którzy będą przebywać na wolności. Drugi instrument to możliwość orzeczenia na gruncie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego środka leczniczo-izolacyjnego o charakterze administracyjnym w stosunku do sprawców przestępstw, którzy z powodu zaburzonej psychiki mogą ponownie popełnić przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu powszechnemu, rozwojowi seksualnemu młodych lub wolności seksualnej.

    Na pierwsze z narzędzi składa się rozszerzony względem obecnego stanu prawnego dozór Policji. Drugi instrument znajduje zastosowanie wobec najgroźniejszych przestępców, których zaburzenia będą wskazywały na konieczność izolacji do czasu pomyślnego zakończenia terapii, i zakłada umieszczenie takich osób w specjalnie do tego celu stworzonym Krajowym Ośrodku Terapii Zaburzeń Psychicznych. Wiąże się to z ufundowaniem nowego ośrodka nakierowanego na specjalistyczną terapię zaburzeń osobowości, a nie zaburzeń psychicznych. Zwracam na to uwagę w kontekście krytycznych uwag środowisk lekarskich (Dzwonek) - jeśli można, dokończę, panie marszałku - i formułowanych obaw co do tego, iż na tych samych oddziałach będą umieszczane osoby chore i niebezpieczni przestępcy. Jest zrozumiałe, iż będzie wiązało się to z wyasygnowaniem znaczących środków finansowych, lecz trzeba w tym miejscu zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym między innymi przez prof. Andrzeja Zolla, iż bezpieczeństwa obywateli nie da się przeliczyć na pieniądze.

    Zastrzeżenia wobec przedmiotowego przedłożenia formułowane są również przez przedstawicieli środowiska prawniczego. Dotyczą one między innymi zgodności proponowanych rozwiązań z konstytucją, w tym między innymi naruszenia zasady retroaktywności, zasady afirmacji wolności osobistej oraz traktowania osoby pozbawionej wolności w sposób humanitarny, wreszcie zasady proporcjonalności w stosowaniu ograniczenia wolności czy też zakazu represyjnego traktowania osoby bez związku z czynem zabronionym. Przedstawiany jest również aspekt - tak nazwijmy - zewnętrzny, dotyczący zgodności proponowanych rozwiązań z gwarancjami obywatelskimi określonymi w międzynarodowych traktatach. Każda z tych wątpliwości musi być potraktowana z należytą powagą i musi zostać ostatecznie wyjaśniona w dalszych pracach w komisjach.

    Kończąc swoje wystąpienie, wnoszę o przekazanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy, druk nr 1538, do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Jednocześnie w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej składam wniosek o przekazanie rządowego projektu ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, druk nr 1577, do dalszego procedowania w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Zdrowia. Dziękuję bardzo za uwagę. (Oklaski)