33 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1441).

Poseł Genowefa Tokarska:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw.

    Przedstawiony projekt zmiany ustawy Prawo bankowe sprowadza się w istocie do uchylenia art. 96-98 Prawa bankowego, to jest do usunięcia instytucji bankowego tytułu egzekucyjnego. Nie akceptujemy tego bezwzględnego podejścia projektodawcy do zlikwidowania bankowego tytułu egzekucyjnego. Aktualną sytuację w tym temacie bardzo dokładnie ilustruje stanowisko Narodowego Banku Polskiego. Trybunał Konstytucyjny kilkakrotnie kontrolował konstytucyjność przepisów o funkcjonowaniu bankowego tytułu egzekucyjnego, nie dopatrując się sprzeczności tych przepisów z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

    W polskim systemie prawa uprawnienie banków w zakresie windykowania należności bankowych funkcjonuje od 1948 r., kiedy to na mocy dekretu o reformie bankowej banki zostały wyposażone w prawo wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. W 1998 r. wprowadzono obowiązek nadawania bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, by podstawą egzekucji nie były same tytuły, a tytuły sprawdzane przez sąd. Nieprawdą jest twierdzenie projektodawcy, że tylko w Polsce utrzymywany jest BTE. Wiele państw stosuje podobne uproszczenia dające możliwość prostego egzekwowania należności przez banki. Czasem jest to sam dokument bankowy, jak w Danii, bez nadawania sądowej klauzuli wykonalności, a niekiedy, jak w Rumunii, umowa kredytowa. Szwedzki bank, chcąc uzyskać nakaz zapłaty, składa wniosek bezpośrednio do komornika - droga sądowa została przewidziana dopiero w przypadku złożenia sprzeciwu przez dłużnika.

    Bankowy tytuł egzekucyjny jest tym narzędziem, które w istotny sposób upraszcza i przyspiesza postępowanie egzekucyjne. Nie generuje przy tym dodatkowych kosztów. Liczba przypadków BTE po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności jest znikoma. Z informacji bankowych wynika, że liczba powództw przeciwegzekucyjnych w skali wszystkich banków nie przekracza kilkudziesięciu rocznie, a liczba wystawionych bankowych tytułów egzekucyjnych wynosi około miliona. Należy pamiętać, że bankowy tytuł egzekucyjny nie zamyka dłużnikowi banku możliwości wniesienia sprawy do rozstrzygnięcia sądowego na każdym etapie egzekucji, a nawet po wyegzekwowaniu należności przez bank.

    Wprowadzając zmianę dotyczącą likwidacji bankowego tytułu egzekucyjnego, wnioskodawcy obiecują sobie chyba zbyt wiele. Zmiana tych zapisów nie zmieni sytuacji klienta. Sąd, według dzisiaj obowiązującego prawa, sprawdza zgromadzone dokumenty bankowe przed opatrzeniem ich klauzulą wykonalności. Po zniesieniu BTE sąd nadal będzie prowadził sprawę w oparciu o zgromadzone przez bank dokumenty dowodowe. Sąd nie może przecież wpływać na treść podpisanej uprzednio z bankiem umowy czy innych dokumentów. Wprowadzenie poprawki likwidującej BTE wydłuży zdecydowanie proces egzekucyjny, spowoduje zwiększenie liczby spraw w sądach, a przede wszystkim zwiększy koszty postępowania zarówno dla banków - uczestnictwo w rozprawach - jak i bezpośrednie koszty sądowe, które poniosą przecież kredytobiorcy.

    Trzeba jednak podkreślić, że, biorąc pod uwagę bardzo zróżnicowaną strukturę bankowości w Polsce, bardzo różny jest również stosunek banków do klienta. Możemy się o tym przekonać, chociażby analizując podejście banków do przedsiębiorców w czasach trudnych, niepewnych, w czasach zawirowań gospodarczych. Większość dużych banków niestety zagubiła swoją misję wspierania gospodarki, wspierania przedsiębiorczości i działań prorozwojowych. To, do czego sprowadza się zabezpieczenie kredytów w okresie zwiększonego ryzyka, jest bezwzględne i bezwzględnie egzekwowane. Są banki, dla których klient jest osobą anonimową, liczą się tylko przedłożone dokumenty, zaświadczenia i oświadczenia klienta, a w konsekwencji uzyskany dochód z zawartej z klientem transakcji i zysk należny właścicielowi kapitału.

    Pragnę zwrócić uwagę, że projekt niniejszej ustawy zaszkodzi najbardziej małym placówkom bankowym, w tym bankom spółdzielczym, które obsługują wiele podmiotów funkcjonujących na obszarze działania banku i korzystających najczęściej z kredytów w niewielkiej wysokości. Przyjmując projekt ustawy w obecnym brzmieniu, narazimy banki spółdzielcze na ogrom pracy związanej z drobnicą kredytową w tych bankach, a klientów banków na dodatkowe niepotrzebne koszty sądowe.

    Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu nie chciałabym negować potrzeby zmian w obrębie Prawa bankowego, ponieważ jest wiele negatywnych zjawisk w pracy banków, które powinniśmy eliminować poprzez wprowadzanie dobrego prawa. Jednym z takich zagadnień są na przykład braki sfery informacyjnej. W systemie bankowym niestety nie wszystko jest proste, czytelne i zrozumiałe dla potencjalnego klienta. Na przykładzie właśnie opcji walutowych i umów o konsumencki kredyt hipoteczny widać wyraźnie nierówność stron w umowach z bankami i rażące wręcz naruszanie przez banki interesów klientów. Stąd wniosek, że zwiększenie ochrony konsumenta, szczególnie indywidualnego, a także z grupy małych i średnich przedsiębiorstw jest konieczne i powinniśmy nad tym pracować. Dziękuję bardzo.