Panie Marszałku! Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego! Wysoki Sejmie! Na wstępie dzisiejszej, odbywającej się corocznie debaty poseł sprawozdawca stwierdził, że połączone Komisje Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Ustawodawcza rozpatrzyły i przyjęły do wiadomości informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2012 r. Występując w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej, oświadczam, że nasz klub zapoznał się z treścią informacji o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2012 r. Informacja ta została przyjęta przez klub przychylnie, z aprobatą.
Wracając do informacji, jest ona obszerna i wyczerpująca, bardzo precyzyjnie opracowana. Składa się z 5 części merytorycznych i 12 załączników. Dla parlamentarzystów oraz osób interesujących się prawem konstytucyjnym informacja ta stanowi z pewnością cenny materiał do wykorzystywania w bieżącej pracy, o czym także przed chwilą mówił pan poseł Zych.
Przedstawiona na forum Wysokiej Izby informacja oprócz oczywistego wymiaru merytorycznego, dokumentującego przebieg oraz efekty prac Trybunału Konstytucyjnego w 2012 r., ma również nie mniej ważny walor edukacyjny, który powinien służyć poszerzeniu wiedzy obywateli o roli i zadaniach Trybunału Konstytucyjnego jako niezwykle ważnego elementu w procesie budowy i umacniania demokratycznego państwa prawa.
W 2012 r. do trybunału wpłynęło 486 skarg konstytucyjnych, pytań prawnych i wniosków, z czego skargi stanowiły 66% wszystkich spraw. Na etapie rozpoznania trybunał wydał w zeszłym roku 67 wyroków i 55 postanowień o umorzeniu postępowania, co w ujęciu statystycznym oznacza 10 spraw miesięcznie. Cieszyć musi fakt, iż dzięki podjętym przedsięwzięciom organizacyjnym oraz, co podkreślił w swoim wystąpieniu na posiedzeniu połączonych komisji sejmowych przewodniczący trybunału, dzięki wytężonej pracy sędziów udało się skrócić czas rozpoznawania spraw o 5 miesięcy. W ubiegłym roku średni czas rozpoznawania spraw zakończonych wyrokiem wynosił 19 miesięcy.
Należy także odnotować fakt, iż ważnym obszarem aktywności Trybunału Konstytucyjnego w ubiegłym roku w związku z kryzysem gospodarczym był obszar spraw związanych z problematyką społeczną. Chodzi m.in. o ustawy mające przeciwdziałać kryzysowi lub łagodzić jego skutki w obrębie grup szczególnie dotkniętych spowolnieniem gospodarczym w Polsce. Wśród rozpoznawanych spraw z zakresu zabezpieczenia społecznego szczególnie istotna okazała się sprawa dotycząca możliwości czasowego odstąpienia od waloryzacji procentowej świadczeń emerytalno-rentowych i wprowadzenia tzw. waloryzacji kwotowej. Trybunał Konstytucyjny dokonał konstytucyjnej oceny regulacji zmierzającej do rozłożenia kosztów kryzysu zgodnie z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej. Trybunał rozstrzygnął, że wprowadzony mechanizm waloryzacji kwotowej nie narusza konstytucji, po pierwsze, dlatego że ustawa miała charakter incydentalny, a po drugie, dlatego że jej celem była próba zahamowania postępującego w naturalny sposób, co wynika z samej logiki waloryzacji procentowej, z istoty tej waloryzacji, rozwarstwienia między emeryturami najniższymi a emeryturami wysokimi czy najwyższymi. Wyrok trybunału w tej sprawie spotkał się ze zróżnicowanymi ocenami społecznymi, a kryterium dla jego aprobaty bądź krytyki stanowił pułap otrzymywanych przez zainteresowanych świadczeń emerytalnych.
Pozwolicie państwo, że wykorzystam dzisiejszą debatę i nawiążę do zgłoszonej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej deklaracji o zamiarze wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą dotyczącą działalności Trybunału Konstytucyjnego. Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej z satysfakcją odnotowuje podjęcie przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej szerokich konsultacji w tej sprawie, do udziału w których zaproszeni zostali przedstawiciele wszystkich ugrupowań zasiadających w Sejmie. Miałam zaszczyt w tych konsultacjach uczestniczyć.
Pragnę poinformować, że członkowie klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej podzielają pogląd, że istnieje potrzeba modyfikacji przepisów prawnych regulujących funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego z wykorzystaniem doświadczeń i wniosków z jego dotychczasowej działalności. Posłowie są zgodni w ocenie tego, iż jednym z głównych celów tych zmian powinny być działania ukierunkowane na usprawnienie działalności Trybunału Konstytucyjnego, w tym przede wszystkim na wyeliminowanie często podnoszonej i krytykowanej w debacie publicznej przewlekłości w rozpatrywaniu konkretnych spraw. W tym kontekście za słuszną i racjonalną uznano zgłoszoną w projekcie ustawy propozycję zobowiązania Trybunału Konstytucyjnego do publicznego ogłaszania orzeczenia wraz z uzasadnieniem najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od zamknięcia rozprawy. W przypadku rozpoznawania sprawy na posiedzeniu niejawnym Trybunał Konstytucyjny byłby zobligowany do publicznego ogłoszenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem w ciągu 30 dni.
Mój klub pozytywnie odnosi się do propozycji zmian dotyczących sposobu kreowania składu Trybunału Konstytucyjnego, zarówno w zakresie rozszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów, jak i regulacji mających na celu ograniczenie politycznego zaangażowania członków Trybunału Konstytucyjnego. Służyć temu powinno m.in. wprowadzenie zasady, że do Trybunału Konstytucyjnego mogą kandydować osoby sprawujące mandat posła, senatora lub posła Parlamentu Europejskiego, jeśli w dniu wyboru upłynęły co najmniej cztery lata od wygaśnięcia mandatu.
W opinii członków mojego klubu godna odnotowania i poparcia jest zawarta w projekcie propozycja odejścia od obowiązującego obecnie rygoru dyskontynuacji, o czym mówili z tej trybuny także pan prezes Trybunału Konstytucyjnego i państwo posłowie występujący przede mną. Zgodnie z tą propozycją wnioski złożone do Trybunału Konstytucyjnego przez grupy posłów lub senatorów mogłyby podlegać, mimo zakończenia kadencji Sejmu i Senatu, dalszemu rozpatrywaniu. Postępowanie w tych sprawach po zakończeniu kadencji izb parlamentarnych ulegałoby z mocy prawa zawieszeniu na okres sześciu miesięcy i mogłoby być w tym czasie podjęte, gdyby grupa posłów i senatorów kolejnej kadencji ten wniosek poparła. Dopiero jeśli w tym czasie wymóg nie zostałby dopełniony, trybunał wydawałby postanowienie o umorzeniu postępowania.
Pragnę zadeklarować, że posłowie Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej włączą się aktywnie w prace legislacyjne na rzecz wypracowania rozwiązań umacniających pozycję i znaczenie Trybunału Konstytucyjnego w systemie instytucji i organów demokratycznego państwa prawa.
Kończąc, pragnę podzielić stanowisko, że jednym z warunków sprawnego działania instytucji publicznych jest konstruktywne współdziałanie, którego niezwykle ważną płaszczyzną jest współpraca Sejmu i Trybunału Konstytucyjnego w kwestii wykonywania orzeczeń trybunału i tempa, w jakim się to odbywa.
Reasumując, Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej pozytywnie ocenia działalność Trybunału Konstytucyjnego w 2012 r. i wnosi, by Wysoki Sejm przyjął przedstawioną informację do wiadomości. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)