23 punkt porządku dziennego:

Poseł Marek Sawicki:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! Dzisiejszą debatę odbywamy w szczególnym momencie i w szczególnych warunkach. Otóż nie możemy w trakcie tej dyskusji abstrahować od ogólnoeuropejskiej i ogólnoświatowej sytuacji gospodarczej. Kiedy w 2008 r. Europa i świat pogrążały się w kryzysie, nikt nie zdawał sobie sprawy, że będzie trwał on aż tak długo. Kiedy ponad rok temu komisarz Lewandowski przygotowywał wstępny projekt budżetu na lata 2014-2020, wówczas także mieliśmy pełne podstawy jako Polacy i jako Europejczycy do twierdzenia, że ten budżet, mimo że dziś oceniany optymistycznie, dla nas wszystkich jest nadal niewystarczający. Ale kryzys - który swoje oblicze najbardziej uwidocznił w południowych państwach Europy, jak Grecja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, ale także mimo upływu czasu od wyborów prezydenckich we Francji nadal nie znamy dokładnego rzeczywistego bilansu, stanu finansów tego państwa -sprawia, że dyskusja na temat przyszłych ram finansowych jest rzeczywiście bardzo trudna, wymagająca porozumienia, poszukiwania zwolenników, a nie upartego bicia pięścią w stół, tupania czy pokrzykiwania na kogokolwiek.

    (Głos z sali: ...było inaczej.)

    Chcę zwrócić uwagę, że w tym trudnym okresie trzeba szukać porozumienia, ale także widzieć pewne nowe funkcje, jakie z budżetu europejskiego należy wyciągnąć czy inaczej wycisnąć. Chcę tu przypomnieć chociażby słowa Martina Schulza, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, który zwraca uwagę, że potrzebny jest budżet Unii Europejskiej, który będzie źródłem inwestycji, wzrostu gospodarczego i nowych miejsc pracy. Celów Unii przyjętych w strategii Europa 2020 nie da się osiągnąć przy pomocy okrojonego budżetu. Myślę, że wielu Polakom, działaczom gospodarczym ta maksyma wydaje się oczywista. Ale dalej ten sam Martin Schulz: Śmiałe poparcie dla idei jedności europejskiej oznacza dziś jednoznaczne ustalenie prymatu polityki nad rynkami. Aby zapobiec powtórzeniu się takiego kryzysu, wszystkie podmioty rynkowe, produkty finansowe i rynki finansowe muszą zostać raz na zawsze poddane kontroli i określonym regułom. Po początkowych sukcesach regulacja rynków finansowych utknęła w miejscu. Obecnie Rada blokuje pomysł ograniczenia premii w instytucjach finansowych. Na szczycie G20 w Londynie podjęto decyzję o położeniu kresu rajom podatkowym. Ustalono, że czas tajemnicy bankowej minął. Jednak Rada blokuje obecnie sprawozdanie na temat inwestycji na niepublicznym rynku kapitałowym, ponieważ brak jest porozumienia w kwestii dokładnej definicji raju podatkowego. Również sprawozdanie dotyczące dyrektywy o opodatkowaniu oszczędności utknęło w miejscu. Przypominam, że są to słowa Martina Szulza.

    Dalej. Bezsprzecznie najważniejszym elementem skutecznej regulacji rynków finansowych jest zapewnienie, by na rynkach finansowych zapanowała wreszcie całkowita przejrzystość. Tego celu nadal jeszcze nie osiągnęliśmy. Parlament Europejski chce zakazać transakcji wysokiej częstotliwości, ograniczyć spekulacje surowcami, zabronić działalności platformom dark pools oraz zapewnić, aby płynność finansowa służyła realnej gospodarce, a nie była wykorzystywana przez spekulantów do czerpania jak największych zysków.

    Zwracam na to uwagę, dlatego że również rynek rolny, który jest mi szczególnie bliski, także w latach 2008-2012 podlegał właśnie takim mechanizmom spekulacyjnym. Zwracam na to uwagę także w obecności ministra finansów pana Jacka Rostowskiego, gdyż chcę zaznaczyć, że rolą budżetu jest również wspieranie projektu ˝Inwestycje polskie˝, kredytów preferencyjnych w gospodarce i w rolnictwie czy wzmocnienie specjalnych stref ekonomicznych, tak żebyśmy w trakcie tego kryzysu nie próbowali poprzestawać tylko na ograniczeniach proponowanych przez rządy Grecji, Portugalii, Hiszpanii, chodzi tu też o próby daleko idących ograniczeń budżetowych w zakresie oszczędności w Polsce.

    Chciałbym także powiedzieć, że na te problemy zwraca także uwagę Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Zadłużenie wielu krajów członkowskich Unii Europejskiej stwarza duże ryzyko. Należy je zredukować, nie stosując przy tym rozwiązań ekstremalnych. Rozwiązania pośrednie, które trzeba znaleźć, oznaczają, że nie można tracić z oczu społecznych skutków redukcji zadłużenia. Dla każdego kraju trzeba znaleźć właściwą drogę konsolidacji fiskalnej. Jeśli tempo redukcji zadłużenia będzie zbyt szybkie, zabije gospodarkę, jeśli będzie zbyt powolne, rynki nie wezmą tego na poważnie. Trzeba robić wszystko, by zwiększyć popyt i utrzymać wzrost - od noweli polityki pieniężnej po dokapitalizowanie banków i reformy strukturalne. Tak więc widać wyraźnie, że zarówno przewodniczący, jak i przedstawiciele Międzynarodowego Funduszu Walutowego mówią o tym, że w tych trudnych czasach liczy się nie tylko oszczędzanie, nie tylko okrajanie budżetu, ale także jego aktywna rola. Dlatego cieszy mnie stanowisko, które prezentuje polski rząd, zakładające, że w ramach 15 państw, przyjaciół polityki spójności, nie godzimy się na jakiekolwiek ograniczenia budżetu.

    Otrzymaliśmy ostatnio sygnały, że takie ograniczenie jest możliwe. W związku z tym zwracam uwagę na to, że w stanowisku rządu jasno zapisano, iż jeśli doszłoby do jakiejkolwiek redukcji budżetu, gdyby miała ona - a nie powinno tak być - dotyczyć wspólnej polityki rolnej, to z pewnością może to odnosić się wyłącznie do filaru pierwszego, a więc płatności bezpośrednich dla tych państw, które pod tym względem są zdecydowanie poniżej dzisiejszego poziomu średnich płatności europejskich. Nie jest to żadna próba tylko i wyłącznie ratowania pozycji polskich rolników, dlatego że od kilku lat, od 8 lat członkostwa w Unii Europejskiej ta pozycja poziomu dofinansowania jest nadal niekonkurencyjna, niepełna. Chcę zwrócić uwagę, że w świetle niektórych pojawiających się wypowiedzi polityków, artykułów prasowych, kiedy główny nacisk polskiego rządu pada na obronę polityki spójności, wspólna polityka rolna jest wciąż ważnym elementem wyrównywania zapóźnień gospodarczych w państwach Unii Europejskiej. Wspólna polityka rolna to także nadal 40% obecnego i przyszłego budżetu Unii Europejskiej.

    Chcę także zwrócić uwagę, że w ramach wspólnej polityki rolnej wydatkowanie środków unijnych w Polsce jest racjonalne i przyczynia się do znaczącego wzrostu konkurencyjności polskiego rolnictwa i podnoszenia poziomu życia mieszkańców wsi. To Polska wśród nowych państw Unii Europejskiej zaproponowała ten nowy model podziału środków, a więc połowa środków na płatności bezpośrednie, połowa na rozwój gospodarczy. To w wyniku wsparcia w ramach środków rozwoju gospodarczego polskie rolnictwo jest dzisiaj rolnictwem o wiele bardziej konkurencyjnym niż 10 lat temu. To dzięki wspólnej polityce rolnej przez ostatnie 8 lat do polskiego rolnictwa wpłynęło ok. 140 mld zł, ale nadal to są środki zbyt małe, żebyśmy byli konkurencyjni w stosunku do lepiej finansowanych rolników francuskich czy niemieckich.

    Dlatego warto zadbać o to, aby, po pierwsze, w ramach ram finansowych wspólna polityka rolna nie była polityką okrojoną, i po drugie, jeśli uważamy, że występując na forum Unii Europejskiej trzeba znaleźć takie akcenty, które mówią o europejskości naszych propozycji, to Polska powinna być liderem w składaniu propozycji reformy wspólnej polityki rolnej. W śmiałych reformach, uproszczeniu, odbiurokratyzowaniu, odejściu od historycznych tytułów do płatności, wypracowaniu nowych kryteriów w zakresie płatności bezpośrednich, w zakresie wsparcia w ramach rozwoju obszarów wiejskich, chodzi o II filar, widzimy wielką szansę na wyrównanie wsparcia.

    To, co powinno być minimum naszych celów w ramach europejskiej dyskusji, to z pewnością konieczność wyrównania co najmniej do średniej europejskiej, jeśli chodzi o poziom płatności bezpośrednich. Tu nie jesteśmy wcale tak daleko, bo jeśli dzisiaj jest on na poziomie 219 euro, a średnia to 260, to jeśli dobrze zaproponujemy przyszłe rozwiązania - nie tylko w ramach filaru I, ale również w ramach filaru II, gdzie dopuszcza się możliwość przesunięcia z tego filaru co najmniej 10% środków na wsparcie w ramach filaru I - już ten poziom dwudziestu, dwudziestu paru euro można wypracować.

    Chcę zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo istotny problem, czyli problem umowy partnerskiej i zaprogramowania wydatkowania środków w ramach polityki spójności także na obszary wiejskie, bo jest to kolejne potężne źródło wyrównywania zapóźnień cywilizacyjnych. Chciałbym utrzymać się w tonie wystąpienia pana premiera w Bukareszcie, gdzie zwracał pan uwagę politykom europejskim na hipokryzję, na egoizmy narodowe. Na te egoizmy narodowe wtedy, kiedy byłem ministrem, także w każdym miejscu, w każdym wystąpieniu zwracałem uwagę - żeby nie tylko dążyć do zgodnej ze strategią ˝Europa 2020˝ polityki zrównoważonego rozwoju w ramach Europy, ale także zadbać o to, żeby ten zrównoważony rozwój miał miejsce również w Polsce.

    A więc naprawdę warto ostatecznie porzucić model, koncepcję tzw. rozwoju dyfuzyjno-polaryzacyjnego na rzecz rozwoju zrównoważonego. Dlatego też polityka pozaaglomeracyjna, wspólna polityka rolna musi być w ramach umowy partnerskiej uzupełniona środkami właśnie na rozwój infrastruktury, na tworzenie miejsc pracy. Przypomnę, że dzięki tym skromnym środkom z II filara, a jesteśmy mniej więcej w połowie wydawania środków unijnych z perspektywy 2007-2013, w obszarach wiejskich poza rolnictwem stworzono w Polsce ponad 35 tys. miejsc pracy, zakupiono ponad dwadzieścia parę tysięcy ciągników, ponad 170 tys. maszyn i urządzeń podnoszących konkurencyjność naszego rolnictwa, więc warto byłoby kontynuować i rozwijać ten kierunek.

    Chcę także powiedzieć, że w momencie, kiedy zostaną przyjęte ramy finansowe, daj Boże, żeby bez okrajania wspólnej polityki rolnej, to będzie najwyższy czas i najlepszy moment, żeby Polska stała się liderem, jeśli chodzi o propozycję rzeczywistej głębokiej reformy wspólnej polityki rolnej w ramach Unii Europejskiej. Jeszcze dwa lata temu, kiedy Polska proponowała wprowadzenie płatności bezpośrednich na zasadzie flat rate, czyli równych płatności obszarowych, nierzadko byli tacy politycy - znalazło się to także w dokumencie Komisji Europejskiej - którzy mówili, że to jest niemożliwe. Dwa tygodnie temu na konferencji w Berlinie sekretarz stanu Rządu Federalnego Niemiec pan Gut powiedział jasno, że propozycja płatności płaskich flat rate jest propozycją, która w tym momencie powinna być w stopniu najwyższym rozważana przez wszystkie czynniki w Unii Europejskiej, że wyrównywanie poziomów płatności ma się rozpocząć już od roku 2014, a nie, tak jak zapisano w dokumentach Komisji, po roku 2015. (Dzwonek) Widać wyraźnie, że i rolnicy niemieccy, i rolnicy francuscy, ale także politycy tych państw dostrzegają, że polityka równomiernego rozdawania środków nie narusza konkurencji, ale pozostawia znacznie większą pulę środków na inwestycje, na rozwój, na innowacje, na to, o co przez ostatnie lata tak mocno zabiegałem.

    W imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego chcę poprzeć wystąpienie pana premiera i zapewnić o jego akceptacji. Dziękuję. (Oklaski)