W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 11 czerwca 2015 r. znak K7INT33027 dotyczące interpelacji Pani poseł Barbary Bartuś w sprawie braku zmiany kryterium dochodowego obowiązującego przy naliczaniu opłat za pobyt w domach pomocy społecznej, uprzejmie wyjaśniam.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2015 r., poz. 163 z późń. zm.) kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata. W chwili obecnej obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2012 r. poz. 823), które ustala kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej - w wysokości 542 zł, a dla osoby w rodzinie - w wysokości 456 zł. W bieżącym roku, z uwagi na zapis art. 9 ustawy o pomocy społecznej, kryterium dochodowe zostanie zweryfikowane, a co za tym idzie zmienione. Zmiana kryteriów wpłynie bezpośrednio na to od jakiej kwoty uzyskiwanego dochodu małżonek, wstępni oraz zstępni osoby przebywającej w domu pomocy społecznej zobowiązani będą do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej. Propozycje Rządu podwyższenia kwot kryteriów dochodowych zostały przekazane Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i omówione 10 czerwca bieżącego roku. Wobec braku uzgodnienia wspólnego stanowiska w sprawie wysokości zaproponowanych kwot kryteriów dochodowych, w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej przygotowywany jest w obecnej chwili projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. W projekcie kwoty kryteriów oparte zostały o propozycje przedstawione Trójstronnej Komisji, to jest na podstawie wyników badania progu interwencji socjalnej.
Wymieniane w rozporządzeniu kwoty podniesione będą o:
Konsekwencją tej weryfikacji będą także wyższe o 75 zł świadczenia, i tak w przypadku:
Nowe kryteria będą obowiązywać od 1 października 2015 r. i będą miały wpływ z jednej strony na objęcie wsparciem większej grupy osób i rodzin o najniższych dochodach, z drugiej strony na transfer wyższych świadczeń także do osób korzystających z pomocy już dzisiaj.
W ramach poruszonego problemu należy zaznaczyć, że opłata za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszona przez małżonka, wstępnych oraz zstępnych jest ustalana na podstawie umowy zawieranej z kierownikiem ośrodka. Zgodnie z art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej kierownik ośrodka pomocy społecznej ustala w drodze umowy z małżonkiem, zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę wysokość dochodów oraz możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwiększana w przypadku gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Podczas ustalania wysokości opłaty za pobyt w domu, strona zobowiązana do ponoszenia opłaty, ma możliwość poinformowania organu o swoich możliwościach finansowych.
Ponadto po ustaleniu odpłatności za pobyt, zobowiązany może starać się o zwolnienie z części bądź całości opłat wnoszonych za pobyt osoby w domu pomocy społecznej. Zgodnie z art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.
Instytucja zwolnienia z ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej ma charakter fakultatywny i zależy głównie od sytuacji materialnej i rodzinnej osób zobowiązanych do ponoszenia opłat. O zastosowaniu zwolnienia decyduje organ ustalający opłatę za pobyt w placówce. Zwolnienie z ponoszenia wydatków na dom nie może nastąpić z urzędu, a jedynie na wniosek osoby zainteresowanej. Katalog sytuacji, które mogą prowadzić do zwolnienia z opłaty jest otwarty, gdyż wyliczenie ma charakter przykładowy, a co za tym idzie nie tylko przywołane w przepisie sytuacje mogą skutkować przyznaniem zwolnienia.