Strona którą oglądasz dotyczy poprzedniej kadencji sejmu. Aktualne informacje znajdziesz tutaj

W interpelacji wskazano, że obszar ograniczonego użytkowania w strefie ponadnormatywnego oddziaływania Portu Lotniczego w Warszawie stanowiony był:

  1. rozporządzeniem nr 50 Wojewody Mazowieckiego z 7 sierpnia 2007 roku (na podstawie którego termin składania roszczeń upływałby 25 sierpnia 2009 r.). Akt ten wydano w oparciu o delegację zawartą w art. 135 ust. 2 Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1231 ze zm.), dalej jako POŚ, w brzmieniu poprzedzającym wejście w życie zmiany tego przepisu z dniem 15 listopada 2008 r. (zgodnie z art. 144 pkt 21 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.), dalej jako ustawa ooś),
  2. uchwałą nr 76/11 z dnia 20 czerwca 2011 r. Sejmiku Województwa Mazowieckiego, zmienioną następnie uchwałą nr 153/11 z dnia 24 października 2011 r. (termin składania roszczeń upływać miałby w tym przypadku 3 sierpnia 2013 r.). Uchwały wydano na podstawie obecnego brzmienia art. 135 ust. 2 POŚ, po wskazanej wyżej zmianie tego przepisu, wprowadzonej w życie z dniem 15 listopada 2008 roku.

W związku z powyższym należy wyjaśnić, że zgodnie z § 142 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej

(Dz. Nr 100, poz. 908) (dalej: ZTP), do aktów prawa miejscowego stosuje się odpowiednio zasady wyrażone m.in. w dziale I rozdziały 2-7 tego załącznika. W dziale I „Projekt ustawy”, w rozdziale 5 „Układ i postanowienia przepisów przejściowych i dostosowujących” znajdują się m.in. przepisy § 32 ust. 2 i 3 oraz § 33 ust. 1, przywoływane w licznych orzeczeniach sądów powszechnych i administracyjnych dotyczących istnienia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie albo innych obszarów ograniczonego użytkowania. Zgodnie z nimi:

  1. jeżeli zmienia się treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej treść przepisu upoważniającego (§ 32 ust. 2),
  2. jeżeli zmiana treści przepisu upoważniającego polega na tym, że zmienia się organ upoważniony do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt zachowuje moc obowiązującą; w takim przypadku organem upoważnionym do zmiany lub uchylenia aktu wykonawczego wydanego na podstawie zmienionego przepisu upoważniającego jest organ wskazany w zmienionym upoważnieniu (§ 32 ust. 3),
  3. jeżeli akt wykonawczy wydany na podstawie uchylanego albo zmienianego przepisu upoważniającego nie jest niezgodny z nową albo znowelizowaną ustawą, można go wyjątkowo zachować czasowo w mocy, nadając przepisowi przejściowemu brzmienie: "Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. ... ustawy ... (tytuł dotychczasowej ustawy) zachowują moc do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych na podstawie art. ... ustawy." (§ 33 ust. 1).

Z przywoływanych przepisów wynika więc, że zmiany brzmienia (formy) przepisu upoważniającego niebędące zmianami jego treści, także wtedy, kiedy dotyczą zmiany rodzaju aktu prawa miejscowego, zakresu spraw przekazanych do uregulowania lub wytycznych dotyczących treści aktu prawa miejscowego, oraz zmiany organu upoważnionego do wydania aktu prawa miejscowego nie powodują utraty mocy obowiązującej aktów prawa miejscowego wydanych na jego podstawie. Tylko więc zmiany brzmienia (formy) przepisu upoważniającego będące jednocześnie zmianami jego treści w zakresie rodzaju aktu prawa miejscowego, spraw przekazanych do uregulowania lub wytycznych dotyczących treści aktu prawa miejscowego powodują utratę pomocy obowiązującej aktów prawa miejscowego wydanych na jego podstawie, co wiązać się może z zastosowaniem rozwiązania, o którym mowa w § 33 ust. 1, czyli wyjątkowego czasowego zachowania w mocy takich aktów prawa miejscowego przy użyciu odpowiedniego przepisu przejściowego.

Cytując ww. przepisy ZTP i akcentując ich fragmenty należy stwierdzić, że wymagają one odpowiedniej interpretacji (np. nie każda zmiana brzmienia przepisu upoważniającego jest zmianą jego treści) i właściwego stosowania (np. w praktyce mogą pojawiać się przepisy przejściowe utrzymujące w mocy akty prawa miejscowego zbędne z punktu widzenia ww. reguł, ponieważ nie dochodzi w ramach upoważnienia do zmian rodzaju aktu prawa miejscowego, spraw przekazanych do uregulowania lub wytycznych dotyczących treści aktu prawa miejscowego; ustawodawca ustanawia je niejako na zapas, dla bezpieczeństwa obrotu prawnego, w celu zapobieżenia pojawieniu się wątpliwości co ich obowiązywania). Tezy dotyczące charakteru ZTP trafnie sformułował m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 maja 2011 r. (sygn. akt II CSK 421/10). Stwierdził on, że ZTP są aktem „nie mającym charakteru normatywnych reguł tworzenia ważnego systemu prawa, lecz zawierającym jedynie wskazówki mogące wpłynąć na ujednolicenie sposobu formułowania aktów prawnych, a przez to na ułatwienie ich rozumienia i stosowania. Niewątpliwie zasady zawarte w omawianym zbiorze mogą być pomocne w procesie wykładni, tylko o tyle jednak, jeśli organ stanowiący prawo będzie się nimi kierował i ich przestrzegał. Nie mogą być zatem postrzegane jako najważniejsze, czy nawet jedyne kryterium oceny znaczenia i konsekwencji prawnych określonych regulacji zawartych w ustawie. Proces wykładni przepisów wymaga analizy ich znaczenia przy zastosowaniu kompleksowo traktowanych metod interpretacyjnych, obejmujących wykładnię językową, systemową i celowościową.”.

Powyższe wyjaśnienie dotyczące charakteru ZTP jest o tyle istotne, że w załączniku do interpelacji Pana posła, jako kluczowy, pojawia się argument, że samo porównanie dwóch nowelizacji ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. POŚ zmieniających m.in. art. 135 i ustanawiających bądź nie przepisy przejściowe dotyczące aktów prawa miejscowego, może „pośrednio potwierdzić”, że dany akt prawa miejscowego obowiązuje, bądź utracił moc. Trudno zgodzić się w tym poglądem. To, co się stało z danym aktem prawa miejscowego, wynika nie z porównania przepisów różnych aktów nowelizujących, tylko z właściwego zakwalifikowania zmian przepisu upoważniającego i ewentualnego wyrażenia przez ustawodawcę (gdy to jest potrzebne, albo, jak to zostało wyżej wskazane, niejako na zapas, dla bezpieczeństwa obrotu prawnego) jednoznacznej woli zachowania w mocy tego aktu. To, że ustawodawca przy okazji zmiany art. 135 dokonanej ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 1101) przesądził, że akty prawa miejscowego wydane na podstawie tego przepisu zachowują swoją moc, nie skutkuje więc tym, że w przypadku ustawy ooś zmieniającej także art. 135 i nieprzewidującej utrzymania w mocy aktów prawa miejscowego wydawanych na jego podstawie, akty te automatycznie tracą swoją moc.

Odnosząc się do pozostałych kwestii poruszonych w interpelacji Pana posła należy stwierdzić, że roszczenia zgłaszane na podstawie art. 129 ustawy POŚ w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie rozporządzeniem nr 50 Wojewody Mazowieckiego z dnia 7 sierpnia 2007 r., które weszło w życie z dniem 25 sierpnia 2007 r., mogły być podnoszone w terminie 2 lat od tej daty, a więc do 25 sierpnia 2009 r. O ile więc przyjąć pogląd wyrażany konsekwentnie przez Ministra Środowiska, wskazujący że akty prawa miejscowego, takie jak rozporządzenie nr 50 Wojewody Mazowieckiego, nie utraciły swojej mocy z dniem wejścia w życie ustawy ooś oraz pogląd prezentowany przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy, wskazujący, że akty te nie utraciły swojej mocy ani z dniem wejścia w życie ustawy ooś, ani z dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r., nr 213, poz. 1397, ze zm.), to nie było podstaw do oddalania powództw w związku z rzekomą utratą ważności przez te akty.

Orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego dosyć konsekwentnie wyraża ww. pogląd o zachowaniu w mocy ww. aktów prawa miejscowego. Z kolei orzecznictwo sądów administracyjnych prezentuje pogląd odmienny, a sam Naczelny Sąd Administracyjny odmawiał podjęcia na podstawie art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.) uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych argumentując, że w orzecznictwie tym dominuje pogląd, zgodnie z którym rozporządzenie nr 50 Wojewody Mazowieckiego stało się nieaktualne, a orzeczenia odmienne mają charakter jednostkowy. Trudno w ww. zakresie proponować jakiekolwiek rozwiązania prawne mając na względzie zasadę niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Odnosząc się natomiast do kwestii roszczeń zgłaszanych w związku z uchwałą nr 76/11 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2011 r. należy zauważyć, co następuje. Po pierwsze, uchwała ta dotyczy utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, a nie kontynuacji jego istnienia (w tytule jest mowa o „utworzeniu obszaru”, także § 1 uchwały stanowi, że „tworzy się obszar”). Po drugie, art. 129 ust. 4 ustawy POŚ, na podstawie którego zgłaszane mogą być roszczenia dotyczące wykupienia nieruchomości lub jej części oraz odszkodowania za szkodę wynikającą z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, wskazuje, że z takimi roszczeniami można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Można więc mieć uzasadnione wątpliwości, co do rozstrzygnięć oddalających powództwa wnoszone w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie uchwały 76/11. Zwłaszcza, że powództwa wnoszone w latach 2007-2009 były także oddalane z uwagi na przyjmowanie przez sądy powszechne, w oparciu o dostępne na pewnym etapie stanowisko sądów administracyjnych wskazujące, że rozporządzenie nr 50 Wojewody Mazowieckiego utraciło moc z dniem wejścia w życie ustawy ooś.