Szanowna Pani Minister! Realizacja programu konsekwentnej informatyzacji kolejnych sfer funkcjonowania administracji publicznej jest jednym z podstawowych priorytetów realizowanych przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej, które zostały wyznaczone m.in. w Strategii Rozwoju Kraju 2020 oraz programie rządowym pn. ˝Sprawne państwo 2020˝. Jednym z jego szczególnie istotnych elementów dla wszystkich obywateli jest ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego, która została przyjęta przez Sejm RP dnia 10 października 2014 r., a następnie przekazana do rozpatrzenia przez Senat.
Zasadniczymi celami nowych regulacji będą bezpośrednie podniesienie jakości rejestracji stanu cywilnego, a także generalna poprawa sprawności procesów administracyjnych realizowanych przez państwo - będące rejestratorem tego typu zdarzeń. W obecnym kształcie ustawa przewiduje, że powyższe zamierzenie powinno być realizowane przez kierowników urzędów stanu cywilnego od dnia 1 stycznia 2015 r., którzy do tego czasu powinni uzyskać pełen dostęp do odpowiedniego, teleinformatycznego systemu rejestracji stanu cywilnego.
Ponadto wszystkie zdarzenia z zakresu stanu cywilnego od początku roku 2015 mają być ewidencjonowane wyłącznie w omawianym systemie, a dotychczas sporządzone akty stanu cywilnego będą systematycznie w nim zamieszczane, np. podczas dokonywania zmian. Nowo przyjęte zasady prowadzenia rejestracji stanu cywilnego w systemie teleinformatycznym umożliwią pełne odejście od funkcjonowania papierowych aktów stanu cywilnego. Jednocześnie obywatele uzyskają możliwość uzyskania odpisu aktu stanu cywilnego (również w postaci dokumentu elektronicznego) w dowolnym urzędzie stanu cywilnego (USC) na terenie Rzeczypospolitej Polskiej - niezależnie od tego, gdzie dany akt jest przechowywany. Natomiast kierownicy USC uzyskają m.in. prawo do zdalnej aktualizacji rejestru PESEL o zdarzeniach z zakresu rejestracji stanu cywilnego, co znacząco usprawni zasilanie tego rejestru danymi z zakresu rejestracji stanu cywilnego i w konsekwencji zapewni jego referencyjność oraz prawidłową identyfikację obywatela na jego podstawie. Podkreślić należy również, że uchwalona przez Sejm RP ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego będzie miała pozytywny wpływ na jakość rejestracji stanu cywilnego, co powinno przełożyć się bezpośrednio na podniesienie bezpieczeństwa i pewności obrotu prawnego.
Szanowna Pani Minister! Przytoczone przeze mnie tylko niektóre projektowane zmiany w tym obszarze funkcjonowania państwa będą bezpośrednio odczuwalne przez wszystkich obywateli. Pamiętać jednak należy, że ich implementacja związana będzie ze znaczącą reorganizacją pracy i sposobu funkcjonowania urzędów stanu cywilnego w całej Polsce, które funkcjonują w systemie administracji samorządowej na szczeblu gminnym. I o ile zakres planowanej informatyzacji rejestracji stanu cywilnego nie budzi zasadniczych wątpliwości po stronie samorządowej, o tyle Zrzeszenie Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego (ZPWiB WL) w apelu nr 9/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego (druk Senatu RP nr 729) wskazuje na obszary newralgiczne implementacji przedmiotowej ustawy (w załączeniu kserokopia apelu*)).
Zrzeszenie uznało, iż wszelkie rozwiązania, które niosą za sobą nowe regulacje ustawowe, w największym stopniu dotyczyć będą bezpośrednio tych gmin, w których zlokalizowane są USC. Fakt ten powoduje, że dla zapewnienia prawidłowego wdrożenia tak rozległych i istotnych zmian niezwykle ważna jest ścisła współpraca ze stroną samorządową. Dlatego w ocenie ZPBiW WL art. 123 uchwalonej przez Sejm RP ustawy, dający możliwość funkcjonowania w określonym czasie dwóch aktów prawnych (obecnej i nowej ustawy), stanowi bardzo duże zagrożenie dla zachowania bezpieczeństwa i jednolitości systemu rejestracji stanu cywilnego w Polsce. Czyni również niemożliwym osiągnięcie wskazanych powyżej celów wprowadzenia w życie nowych rozwiązań.
Ponadto zrzeszenie zwróciło uwagę, że przepisy obecnej i mającej wejść w życie ustawy znacząco się różnią, powodując tym samym odmienne sposoby realizacji tych samych spraw. Zaś sytuacja, kiedy każdy z USC w Polsce będzie posiadał dowolność wyboru, w oparciu o jakie przepisy prawa dokona poszczególnej rejestracji stanu cywilnego, może stać w sprzeczności z zasadą jednolitości państwa wyrażoną w art. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego też w ocenie ZPBiW WL wymagane jest formułowanie przepisów przejściowych w sposób jednoznaczny i precyzyjny, odnoszących się do konkretnych postępowań, stanów prawnych lub czynności. Powinny one także uwzględniać możliwie wszystkie konsekwencje, które takie rozwiązanie wywoła.
Uwzględniając powyższe zastrzeżenia oraz argumenty Zrzeszenia Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego przedstawione w apelu nr 9/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego (druk Senatu RP nr 729), zwracam się do Pani Minister z prośbą o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy kierowane przez Panią ministerstwo posiada analizy lub ekspertyzy dotyczące występowania ewentualnych negatywnych skutków prawnych dla funkcjonowania rejestru stanu cywilnego, będących efektem sformułowania przepisów przejściowych art. 123 ustawy przyjętej przez Sejm RP dnia 10 października 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego?
2. W jakim zakresie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych konsultowało projekt przedmiotowej ustawy ze stroną samorządową?
3. Czy kierowany przez Panią resort będzie wnioskował do właściwej komisji senackiej o szczegółową analizę zapisów art. 123 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, a także ewentualne jego doprecyzowanie zgodnie z wnioskiem ZPBiW WL?
Z poważaniem
Poseł Waldemar Sługocki
Zielona Góra, dnia 17 listopada 2014 r.