Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Stanisława Szweda, przekazaną przy piśmie z dnia 26 listopada 2014 r., znak: SPS-023-29416/14, w sprawie metodyki zliczania wypadków przy pracy, pragnę uprzejmie przekazać następujące informacje.
W rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 14, poz. 80, z późn. zm.) określony został wzór karty statystycznej (Z-KW), sposób i terminy jej sporządzania oraz przekazywania do właściwego urzędu statystycznego. Dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego opracowywane są na podstawie statystycznych kart wypadków przy pracy sporządzanych przez pracodawców, u których miały miejsce zdarzenia wypadkowe, i dotyczą liczby wypadków zgłoszonych w danym roku.
W myśl art. 234 § 2 Kodeksu pracy pracodawcy mają obowiązek zgłaszać właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy informacje o śmiertelnych, ciężkich lub zbiorowych wypadkach przy pracy, a także o innych wypadkach, które wywołały wymienione skutki, jeżeli mogą być uznane za wypadki przy pracy. System rejestrowania danych o wypadkach przy pracy zbadanych przez Państwową Inspekcję Pracy bazuje na statystycznym modelu wypadku, przyjętym przez Główny Urząd Statystyczny, odpowiadający wymaganiom Europejskiego Systemu Statystyk Wypadków przy Pracy (ESAW), który jednak generuje inne dane o wypadkach przy pracy niż dane GUS.
Natomiast działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynikają z realizacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, z późn. zm.). Ustawa ta określa definicję wypadku przy pracy, rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń, zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty, a także zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków. Oznacza to, że ustawa nakłada na płatników składek obowiązek przekazywania danych do ZUS na sformalizowanym druku ˝Informacja o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA˝. Zgodnie z uregulowaniami prawnymi informacji ZUS IWA nie przekazują płatnicy składek:
- zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego do 9 ubezpieczonych,
- zgłoszeni w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe w trakcie roku składkowego,
- niepodlegający wpisowi do rejestru REGON.
Informacja ZUS IWA zawiera dane o:
- liczbie poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
- liczbie poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz
- liczbie zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Informacji, którymi ZUS dysponuje w związku z przyznawaniem świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, np. o jednorazowych odszkodowaniach powypadkowych czy rentach z tytułu niezdolności do pracy wypadkowych, nie można utożsamiać z liczbą wypadków. Są to przypadki osób ubezpieczonych, tylko tych, którzy wystąpili na mocy ustawy o określone świadczenie z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w ścisłym związku z wypadkiem przy pracy.
Należy zatem podkreślić, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych gromadzi:
- dane w odniesieniu do niewielkiej grupy płatników składek,
- dane o liczbie poszkodowanych w wypadkach, a nie o liczbie wypadków,
- dane o wypłaconych świadczeniach z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w związku z wypadkiem przy pracy.
W związku z faktem, że dane statystyczne dotyczące wypadków przy pracy (w tym wypadków ciężkich i śmiertelnych) zbierane i opracowywane przez Główny Urząd Statystyczny, Państwową Inspekcję Pracy, a także przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie są identyczne, należy sądzić, że dla rozwiązania tego problem konieczna będzie większa współpraca, wymiana informacji i być może powiązanie istniejących baz danych między właściwymi instytucjami i urzędami.
Odnosząc się do propozycji uszczegółowienia ˝ankiety powypadkowej, którą wypełniają przedsiębiorcy, zawierającej zbyt wiele pytań otwartych mających znaczny wpływ na określenie przyczyn wypadku˝, pragnę wyjaśnić, że prawdopodobnie będzie to wymagało opracowania projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy. Działania w tym zakresie powinny być jednak poprzedzone pogłębioną analizą zgłoszonych propozycji z udziałem wszystkich zainteresowanych.
Minister pracy i polityki społecznej podejmie inicjatywę przeglądu klasyfikacji przyczyn wypadków przy pracy. W tym celu rozważy powołanie zespołu roboczego, w skład którego wchodziliby przedstawiciele wszystkich zainteresowanych instytucji. Wypracowane podczas posiedzenia zespołu stanowisko byłoby podstawą do dalszych działań.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Radosław Mleczko
Warszawa, dnia 29 grudnia 2014 r.