Przedstawiciele organizacji odpowiedzialnych za zapewnienie szeroko pojętego bezpieczeństwa ruchu drogowego zwrócili się do mnie z prośbą o podjęcie działań prowadzących do rozważenia możliwości wprowadzenia zmian w przepisach regulujących przeprowadzanie tzw. kwalifikacji wstępnej kierowców ubiegających się o uprawnienia do kierowania zawodowego 40-tonową ciężarówką. Zwrócono bowiem uwagę, że obecnie obowiązujące regulacje prawne powodują, że tego typu kursy prowadzone są przez podmioty, które nie posiadają wystarczających kwalifikacji. Natomiast część praktyczna tych zajęć odbywa się z wykorzystaniem pojazdów, które często nie są odpowiednio przystosowane do tego celu. Coraz częstszą praktyką staje się wykorzystanie w procesie szkoleniowym samochodów przeznaczonych wyłącznie do podstawowego kursu nauki jazdy lub wręcz odstępowanie od części praktycznej kwalifikacji wstępnej kierowców. Natomiast sam egzamin końcowy sprowadza się wyłącznie do testu, który nie obejmuje zadań praktycznych, a także nie trzeba wykazać się w nim żadnymi umiejętnościami (w szczególności z jazdy).
Podobnie przedstawiciele organizacji odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa ruchu drogowego wskazali, iż wymogi dokumentowania szkolenia są niepokojąco łatwe do spełnienia i obejmują wyłącznie prowadzenie dziennika zajęć teoretycznych oraz kart zajęć praktycznych. Z prawidłowo prowadzonych kart zajęć praktycznych nie wynika, na jakim pojeździe i w jakim czasie przeprowadzono szkolenie, a także ile kilometrów przejechała osoba szkolona. Ich przydatność do oceny jakości prowadzenia zajęć praktycznych jest faktycznie nieprzydatna. Dlatego też indywidualna jazda w ruchu drogowym przeprowadzana jest głównie na drogach lokalnych, tj. tych, za które nie trzeba odrębnie płacić (poprzez wykorzystanie urządzenia viaBOX). Zajęcia te najczęściej prowadzone są pod kierunkiem instruktorów nauki jazdy, którzy nie posiadają wystarczającego doświadczenia w wykonywaniu ciężkiego transportu drogowego na pojazdach nauki jazdy.
Szanowna Pani Minister! W ocenie środowisk działających na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego tak niska jakość zajęć praktycznych jest niejako założona w obowiązujących przepisach. Przykładowo w ustawie o transporcie drogowym zapisano między innymi, że warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia spełnia przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców oraz zapewnia prowadzenie szkolenia zgodnie z programem przez osoby posiadające odpowiednie do prowadzonego szkolenia uprawnienia instruktora nauki jazdy. Z kolei rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy stanowi, że pojazdy używane do prowadzenia szkolenia powinny odpowiadać warunkom technicznym określonym dla pojazdów stosowanych do szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców. Ponadto zainteresowani podkreślają, że kwalifikacja wstępna kierowców, która zgodnie z dyrektywą unijną miała stać się kolejnym etapem szkolenia kierowców przygotowującym ich do pracy w transporcie drogowym, przerodziła się w kolejny etap nauki jazdy realizowany z nikłym skutkiem. Na tej podstawie przedstawiciele tych środowisk wskazali następujące rozwiązania prawne, które powinny w sposób zasadniczy poprawić jakość prowadzenia kursów kwalifikacji wstępnej kierowców:
1) wprowadzenie do karty przeprowadzonych zajęć, o której mowa w § 14 rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy, obowiązku dołączenia wydruków z przyrządu kontrolnego - tachografu cyfrowego, o którym mowa w § 43 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, każdorazowo podpisywanych przez instruktora prowadzącego zajęcia praktyczne z jazdy oraz osobę szkoloną;
2) wykorzystanie do kwalifikacji samochodów ciężarowych w zakresie kategorii C i zespołów pojazdów w zakresie kategorii C+E, które powinny mieć odpowiednio dopuszczalną masę całkowitą: 18 t i 30 t, a także wyposażone w ręczną skrzynię biegów posiadającą co najmniej 8 przełożeń do jazdy do przodu;
3) skreślenie art. 39g ust. 2 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, który biorąc pod uwagę inne zapisy, jest zbędny, a w praktyce nie funkcjonuje;
4) wprowadzenie wymogu dla instruktorów, o których mowa w art. 39g ust. 2 pkt 2 lit. b ustawy o transporcie drogowym, posiadania co najmniej trzyletniego doświadczenia w wykonywaniu ciężkiego transportu drogowego;
5) wprowadzenie bazy pytań egzaminu teoretycznego, której aktualizacja i rozwój będą objęte nadzorem ministra (pozostawiając komisje wojewody);
6) wprowadzenie regulacji zwalniających pojazdy szkoleniowe z opłat za korzystanie z płatnych odcinków dróg.
Uwzględniając powyższe wnioski i propozycje sformułowane przez organizacje odpowiedzialne za bezpieczeństwo ruchu drogowego, proszę Panią Minister o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy kierowany przez Panią resort posiada dane dotyczące jakości prowadzenia kursów kwalifikacji wstępnej kierowców ubiegających się o uprawnienia do kierowania zawodowego 40-tonową ciężarówką?
2. Czy Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju dostrzega konieczność zmiany przepisów regulujących prowadzenie kwalifikacji wstępnej kierowców w tym zakresie?
3. Czy w ocenie zarządzanego przez Panią ministerstwa propozycje zmian wyżej wskazanych regulacji są zasadne? Jeżeli tak, to proszę o przedstawienie ramowego harmonogramu ich wdrożenia do obecnie istniejącego porządku prawnego w tym obszarze.
Z poważaniem
Poseł Waldemar Sługocki
Zielona Góra, dnia 24 października 2014 r.