Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację posła na Sejm RP Artura Dunina, przekazaną pismem z 10 marca 2014 r., o sygn. SPS-023-25071/14, w sprawie zabezpieczenia turystów przed upadłościami biur podróży, uprzejmie informuję.

   Ad 1. W celu zwiększenia ochrony osób korzystających z usług biur podróży Ministerstwo Sportu i Turystyki podjęło i zainicjowało szereg działań legislacyjnych. Jednym z tych działań są, wspomniane przez pana posła, prace nad utworzeniem Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.

   W ramach podstawowych zabezpieczeń finansowych organizator turystyki/pośrednik turystyczny musi posiadać, na wypadek swojej niewypłacalności, zabezpieczenie finansowe w formie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia na rzecz klientów lub przyjmować wpłaty klientów wyłącznie na rachunek powierniczy (tylko jeżeli wykonuje usługi turystyczne wyłącznie na terenie kraju) - zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Wyżej wymienione zabezpieczenie obejmuje:

   1) pokrycie kosztów powrotu klientów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy turystycznej w wypadku gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny wbrew obowiązkowi nie zapewnia tego powrotu,

   2) zwrot wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną w wypadku gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu, impreza turystyczna nie zostanie zrealizowana,

   3) zwrot części wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, odpowiadającą części imprezy turystycznej, która nie zostanie zrealizowana z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu.

   Turystyczny Fundusz Gwarancyjny ma stanowić system uzupełniający w ramach zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Nie zastępuje on obowiązku zabezpieczenia się przez przedsiębiorcę turystycznego w sposób odpowiedni do rodzaju i skali prowadzonej działalności w ramach podstawowych zabezpieczeń finansowych.

   Projekt założeń projektu ustawy o Turystycznym Funduszu Gwarancyjnym znajduje się obecnie na etapie stałego komitetu Rady Ministrów. Założenia projektu ustawy przyjęte przez Radę Ministrów stanowić będą podstawę przygotowania projektu ustawy o Turystycznym Funduszu Gwarancyjnym.

   Ad 2. Niezależnie od powyższych prac w celu ograniczenia nieprawidłowości zaobserwowanych w działalności przedsiębiorców dokonano zmian w przepisach rozporządzeń ministra finansów dotyczących zabezpieczeń finansowych dla organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. W 2013 r. zostały wydane nowe rozporządzenia ministra finansów:

   - z 19 kwietnia 2013 r. w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz. U. poz. 511),

   - z 22 kwietnia 2013 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia na rzecz klientów w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz. U. poz. 510).

   Powyższe przepisy weszły w życie w dniu 14 maja 2013 r.

   W przedmiotowych rozporządzeniach wprowadzono modyfikacje służące uszczelnieniu systemu oraz podniesieniu poziomu ochrony klienta poprzez:

   - ustalenie, iż podstawą wyliczenia minimalnych sum zabezpieczeń będzie deklarowany roczny przychód w miejsce dotychczasowego systemu, który uzależniał ich wysokość od przychodów za rok miniony, oraz uszczegółowienie definicji przychodów przedsiębiorców; przy czym deklarowane przychody nie mogą być niższe od przychodów osiągniętych w poprzednim zamkniętym roku obrotowym,

   - wprowadzenie obowiązku podwyższania przez przedsiębiorców wysokości posiadanej gwarancji lub ubezpieczenia, w przypadku gdy faktycznie osiągnięte przychody z działalności jako organizator turystyki lub pośrednik turystyczny przekroczą zadeklarowany przez niego poziom,

   - wprowadzenie wyższych minimalnych sum gwarancyjnych dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego,

   - zmiany regulacji dotyczących minimalnych sum gwarancyjnych dla przedsiębiorców, którzy się przekształcają, łączą z innymi przedsiębiorcami, zmieniają formę prawną lub przejmują zobowiązania innych przedsiębiorców wynikające z zawartych przez nich umów o imprezę turystyczną,

   - podwyższenie minimalnych kwotowo sum gwarancyjnych gwarancji i ubezpieczeń dla przedsiębiorców wykonujących działalność organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, które wzrastają prawie czterokrotnie: w przypadku imprez z lotniczym transportem czarterowym organizowanych do krajów europejskich i pozaeuropejskich jest to kwota 250 000 euro w miejsce dotychczasowych 67 000 euro, w przypadku kiedy przedsiębiorca pobiera przedpłaty przekraczające 30% ceny imprezy w terminie dłuższym niż 180 dni przed rozpoczęciem imprezy turystycznej.

   Jednocześnie pragnę przypomnieć, iż zarządzeniem nr 13 ministra sportu i turystyki z dnia 28 maja 2013 r. został powołany sekretariat do monitorowania sytuacji w zakresie problemów klientów niewypłacalnych biur podróży oraz ewentualnego udzielania pomocy marszałkom województw przy sprowadzaniu do kraju tych klientów. Do zadań sekretariatu należy:

   1) monitorowanie organizowanego przez marszałków województw lub inne podmioty powrotu do kraju klientów niewypłacalnych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, zapewnianego w oparciu o środki finansowe z zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych oraz udzielenie marszałkom województw niezbędnej pomocy;

   2) udzielanie pomocy marszałkom województw lub innym podmiotom przy organizowaniu powrotu do kraju klientów niewypłacalnych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, którym wbrew obowiązkowi wynikającemu z umowy nie zapewnili oni tego powrotu, w wypadku gdy środki finansowe z zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych są niewystarczające do zapewnienia tego powrotu, w oparciu o zapewnienie marszałkom województw środków finansowych pochodzących z budżetu państwa na organizację tego powrotu.

   Należy także podkreślić, że system gwarancji klientów branży turystycznej jest wyjątkiem od ogólnych reguł obowiązujących w wypadku upadłości lub niewypłacalności podmiotów gospodarczych. W pierwszej kolejności klienci mają prawo uzyskania świadczeń z zabezpieczeń przewidzianych przepisami ustawy o usługach turystycznych. W wypadku nieuzyskania świadczeń przez klienta z tego źródła ma on możliwość dochodzenia roszczeń na zasadach ogólnych wynikających z ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112, z późn. zm.). W innych branżach klienci nie posiadają tego typu zabezpieczeń i ponoszą w całości ryzyko niewykonania umowy wzajemnej przez upadającego przedsiębiorcę.

   Ad 3. Wymaga podkreślenia, iż kwestie dotyczące przedsiębiorstw, od strony prowadzenia przez nie działalności gospodarczej i sprawozdawczości finansowej, regulowane są na poziomie przepisów horyzontalnych, dotyczących wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od sektora.

   Należy zwrócić uwagę na trzy regulacje dotyczące możliwości sprawdzenia wiarygodności finansowej wybranego biura podróży - czyli wybranego przedsiębiorstwa:

   1) obowiązki związane ze składaniem we właściwym rejestrze sądowym rocznego sprawozdania finansowego przez podmioty zobowiązane do tego na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (głównie spółki handlowe) - sprawozdania nie są publikowane, ale dostęp do nich jest jawny we właściwym sądzie rejestrowym;

   2) obowiązki informacyjne spółek, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie;

   3) informacje udostępniane odpłatnie przez biura informacji gospodarczej, funkcjonujące w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

   Po pierwsze, przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330) stosuje się m.in. do przedsiębiorców mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

   1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych);

   2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro.

   Tylko wyżej wymienione jednostki - zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy o rachunkowości - są zobowiązane do złożenia we właściwym rejestrze sądowym rocznego sprawozdania finansowego (składającego się m.in. z bilansu oraz rachunku zysków i strat) w ciągu 15 dni od dnia jego zatwierdzenia. W przypadku spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych obowiązek ten dotyczy także sprawozdania z działalności jednostki.

   Ustawa o rachunkowości przewiduje także sankcje karne za naruszenia jej przepisów. Po pierwsze, zgodnie z art. 77 ustawy ˝kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do: nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych, 2) niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych - podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie˝. Po drugie, zgodnie z art. 79 ustawy niezłożenie sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

   W związku z powyższym weryfikacja dokumentów finansowych przedsiębiorców powinna być zgodna z przepisami ustawy o rachunkowości (tj. wymaganiami wobec poszczególnych grup przedsiębiorców w zależności od przyjętej przez nich formy prowadzenia działalności). Powyższe przepisy ustawy o rachunkowości dotyczą tych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, którzy prowadzą działalność w formie spółek handlowych - ok. 20% wszystkich przedsiębiorców. W tych przypadkach organizatorzy turystyki i pośrednicy turystyczni składają we właściwym rejestrze sądowym odpowiednie dokumenty finansowe.

   Dostęp do sprawozdań składanych we właściwych sądach rejestrowych jest jawny i nieodpłatny (w czytelni właściwego sądu). Jednocześnie, na podstawie art. 23 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378), z dniem 1 stycznia 2013 r. został zniesiony Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej ˝Monitor Polski B˝. W związku z tym nastąpiło zniesienie od 1 stycznia 2013 r. obowiązku publikacji sprawozdań finansowych wraz z wymaganymi dokumentami dla podmiotów, które składają sprawozdania finansowe do Krajowego Rejestru Sądowego. Jednocześnie przedmiotowe regulacje nie powstrzymują przedsiębiorców od możliwości publikacji sprawozdań finansowych np. na swoich stronach internetowych, w ramach zapewnienia przejrzystości swoich działań dla klientów i kontrahentów.

   Po drugie, obowiązki informacyjne spółek, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, związane są z publikacją odpowiednich raportów i sprawozdań. Takie spółki mają obowiązek publikować m.in.:

   - raporty półroczne za pierwsze półrocze roku obrotowego, zawierające półroczne skrócone sprawozdanie finansowe, poddane przeglądowi przez biegłego rewidenta;

   - raporty roczne, zawierające roczne sprawozdanie finansowe, sporządzone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości i zbadane przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych

   Dostęp do tych informacji można uzyskać poprzez stronę internetową Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie: http://www.gpw.pl/lista_spolek.

   Po trzecie, należy zwrócić uwagę na informacje udostępniane przez biura informacji gospodarczej funkcjonujące w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Zgodnie z informacjami zawartymi w dokumencie ˝System informacji o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym - Zielona Księga˝ przygotowanym przez Ministerstwo Gospodarki: ˝Zgromadzone przez biuro informacji gospodarczej informacje powinny pozwolić na zweryfikowanie, czy dany kontrahent wywiązywał się prawidłowo ze swoich zobowiązań (brak informacji w biurze o zadłużeniu przekraczającym 60 dni), czy też posiadał zaległości w spłacie (informacje o zadłużeniu przekraczającym 60 dni). Na tej podstawie oceniana będzie jego wiarygodność płatnicza˝. W oparciu o przepisy przedmiotowej ustawy w Polsce działają m.in. Biuro Informacji Gospodarczej Krajowy Rejestr Długów, Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor, Rejestr Dłużników ERIF Biuro Informacji Gospodarczej SA, Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej SA. Należy zaznaczyć, że biura informacji gospodarczej udostępniają informacje odpłatnie i są podmiotami komercyjnymi.

   Z wyrazami szacunku

   Minister

   Andrzej Biernat

   Warszawa, dnia 2 kwietnia 2014 r.