Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Marka Władysława Polaka oraz grupy posłów w sprawie ograniczenia kanonu lektur szkolnych (nr SPS-0233-21699/13), uprzejmie wyjaśniam.
Spis lektur przewidzianych do realizacji przez uczniów danego etapu edukacyjnego określa podstawa programowa języka polskiego uregulowana w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zastąpionym rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977). Nowa podstawa programowa obowiązuje od roku szkolnego 2009/2010.
Począwszy od roku szkolnego 2009/2010 wykaz lektur dla gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej stanowi integralny ciąg logiczny i dydaktyczny. W nowej podstawie programowej dobór lektur został przygotowany wg następujących zasad:
- w klasach I-III szkoły podstawowej nauczyciel decyduje o doborze lektur dla swoich uczniów. Dla klas IV-VI szkoły podstawowej wskazana jest już lista proponowanych tekstów, spośród których nauczyciel wybiera pozycje do przeczytania. Są to głównie klasyczne pozycje literatury młodzieżowej, z uwzględnieniem kilku nowych tytułów, które w ostatnich latach weszły już do kanonu lektur szkolnych;
- w gimnazjum wskazane są kategorie lektur z literatury młodzieżowej i popularnej do wyboru, np. powieść przygodowa, obyczajowa, detektywistyczna, utwór fantasy oraz arcydzieła literatury klasycznej. Z dzieł Adama Mickiewicza wymagane są: ˝Dziady˝ cz. II, ˝Reduta Ordona˝ oraz wybrana ballada;
- w szkole ponadgimnazjalnej proponowane są wyłącznie arcydzieła - począwszy od antyku, a skończywszy na literaturze XX i XXI w. W spisie lektur znalazły się utwory, które stanowią podstawę ogólnokulturowej świadomości każdego Polaka. Celem kształcenia na ostatnim etapie edukacyjnym jest uformowanie świadomego odbiorcy wypowiedzi zarówno literackiej, jak i pozaliterackiej, a także świadomego użytkownika języka. Dobrane są w ten sposób, żeby w ciągu dwóch etapów edukacji - gimnazjum-szkoła ponadgimnazjalna - uczeń miał możliwość poznania dzieł najważniejszych autorów w dziejach literatury polskiej oraz niektórych ważnych utworów literatury światowej. Aby nie dublować lektur na tych etapach edukacyjnych zastosowano zasadę, że na każdym czytane są inne dzieła poszczególnych autorów. W związku z tym unika się powtórzeń tytułów dzieł wskazanych w wykazie lektur na obu etapach - powtarzają się tylko niektóre nazwiska twórców. W gimnazjum następuje dopiero wprowadzenie do wysokiej kultury. Arcydzieła polskiej i światowej literatury omawiane są w szkołach ponadgimnazjalnych.
˝Pan Tadeusz˝ Adama Mickiewicza niezmiennie pozostaje w kanonie lektur szkolnych. Od grudnia 2008 r. poemat Adama Mickiewicza ˝Pan Tadeusz˝ jest obowiązkową lekturą w szkołach ponadgimnazjalnych. Przed 2009 r. w gimnazjum były omawiane fragmenty epopei, a omówienie całości było przewidziane dla szkół ponadgimnazjalnych.
Obecnie w gimnazjum romantyzm reprezentowany jest przez dzieła Adama Mickiewicza, takie jak ballady, ˝Reduta Ordona˝ i II część ˝Dziadów˝. Na IV etapie edukacyjnym wskazano natomiast utwory Adama Mickiewicza, takie jak wybrane sonety i inne wiersze (w tym ˝Romantyczność˝), ˝Dziadów˝ część III i ˝Pana Tadeusza˝. Epopeja narodowa ˝Pan Tadeusz˝ w podstawie programowej została oznaczona gwiazdką jako tekst obowiązkowy do przeczytania w całości i omówienia z uczniami.
Jeżeli chodzi o powieści Henryka Sienkiewicza, to na II etapie edukacyjnym (klasy IV-VI szkoły podstawowej) w podstawie programowej języka polskiego znajduje się powieść przygodowa pt. ˝W pustyni i w puszczy˝, natomiast na III etapie edukacyjnym (gimnazjum) uczniowie obowiązkowo czytają w całości jedną z powieści historycznych Henryka Sienkiewicza należących do klasyki literatury polskiej, tzn. ˝Quo vadis˝, ˝Potop˝ lub ˝Krzyżaków˝.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Joanna Berdzik
Warszawa, dnia 31 października 2013 r.