Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 9 października 2013 r. (znak: SPS-023-21414/13) dotyczące interpelacji posłów Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość Marka Polaka, Anny Paluch, Jadwigi Wiśniewskiej, Michała Wojtkiewicza w sprawie zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poniżej przedstawiam stosowne wyjaśnienia.
Odnosząc się do kwestii sygnałów wskazujących na problemy z realizacją obowiązków nałożonych na zarządców nieruchomości (podmioty sprawujące zarząd nieruchomością wspólną) przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) w zakresie składania deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz uiszczania obliczonej opłaty za ww. usługę do gminy, informuję, iż obecna sytuacja jest analogiczna jak w dotychczasowym porządku prawnym, gdy mieszkaniec uiszczał opłatę za odbiór odpadów komunalnych na rzecz wspólnoty bądź spółdzielni, a właściciel nieruchomości - zarząd wspólnoty, zarząd spółdzielni bądź zarządca nieruchomości - uiszczał opłatę na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę o odbieranie odpadów komunalnych.
Obecnie zgodnie z art. 6m ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach właściciel nieruchomości jest zobowiązany złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania na danej nieruchomości odpadów komunalnych. Właściciel nieruchomości uiszcza na rzecz gminy obliczoną opłatę w zamian za wykonywanie przez gminę obowiązków w postaci odbioru i zagospodarowania tych odpadów.
W rozumieniu ww. ustawy właściciel nieruchomości to nie tylko podmiot, któremu służy własność nieruchomości, lecz także współwłaściciele, użytkownicy wieczyści oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. W przypadku nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, z późn. zm.). Należy przyjąć zatem, iż wszelkie obowiązki wynikające dla właścicieli nieruchomości z ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach są obowiązane realizować osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w tym obowiązek uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przepis ten ma zastosowanie również do spółdzielni mieszkaniowych, jeżeli w zasobach spółdzielni własność niektórych lokali została wyodrębniona. W takim przypadku spółdzielnia sprawuje zarząd nieruchomością wspólną (art. 27 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych). Ustawa, wskazując obowiązki właściciela nieruchomości obciążające zarząd, odwołuje się do pojęcia nieruchomości gruntowej, która jest jedna, a nie lokalowej, których z istoty rzeczy w budynku wielolokalowym jest wiele. Oznacza to zatem obowiązek złożenia jednej deklaracji dla takiej nieruchomości, a następnie uiszczania jednej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstającymi na tak rozumianej nieruchomości, a nie za poszczególnych właścicieli lokali. Spółdzielnia lub osoba sprawująca zarząd nieruchomością wspólną składa jedną deklarację (a nie dla poszczególnych lokali) i uiszcza jedną opłatę, podobnie jak odpady są gromadzone we wspólnych pojemnikach, a nie w odrębnych dla każdego lokalu.
Należy zauważyć, iż ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje relacji pomiędzy właścicielem nieruchomości a mieszkańcem tejże nieruchomości. Uchwały rad gmin dotyczące stawek opłat oraz metod naliczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi również obowiązują wprost wyłącznie właścicieli nieruchomości. W praktyce oznacza to, iż mieszkańców budynków wielolokalowych obowiązują, jak dotąd, ustalenia zarządu wspólnoty bądź władz spółdzielni mieszkaniowej. Opłata za odbiór odpadów komunalnych może być składową czynszu i w przypadku mieszkańców nie jest ona daniną publiczną, dlatego też w jej egzekwowaniu stosuje się wszelkie środki przewidziane w odrębnych ustawach (o własności lokali, o spółdzielniach mieszkaniowych).
Mając na uwadze powyższe oraz fakt, iż przed wejściem w życie nowych przepisów dotyczących gospodarowania odpadami komunalnymi zarządcy nieruchomości pobierali od mieszkańców lokali w budynkach wielolokalowych opłatę za odbiór odpadów i w przypadku braku wnoszenia tej opłaty stosowali środki przewidziane przepisami prawa w celu jej egzekucji, wydaje się, iż w świetle nowych przepisów kwestia ta (relacja zarządcy nieruchomości z mieszkańcami lokali) nie powinna ulec zmianie.
Jednocześnie informuję, iż planowana jest nowelizacja ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i wszystkie uwagi i opinie dotyczące funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, również pochodzące od zarządców nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi, będą brane pod uwagę przy zmianie przepisów.
Z wyrazami szacunku
Podsekretarz stanu
Piotr Grzegorz Woźniak
Warszawa, dnia 29 października 2013 r.