Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na przesłaną interpelację posła na Sejm RP pana Przemysława Wiplera w sprawie wydawania pozwoleń na przeprowadzenie zbiórki publicznej (SPS-023-20430/13) uprzejmie przedstawiam informacje i dane statystyczne związane z procedurą udzielania pozwoleń na podstawie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 732) oraz rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami (Dz. U. Nr 199, poz. 1947, z późn. zm.).

   W odpowiedzi na postulaty zmiany obowiązujących przepisów prawa z zakresu zbiórek publicznych, zainicjowane przez środowisko organizacji pozarządowych w 2006 r., podjęto konsultacje zmierzające do zgromadzenia danych statystycznych umożliwiających ocenę praktycznych aspektów związanych ze stosowaniem obowiązujących przepisów prawa z zakresu zbiórek publicznych. Podkreślić należy, iż gromadzone dane są dobrowolnie udostępniane przez organy uprawnione do wydawania pozwoleń na zbiórki publiczne i mają charakter poglądowy. Dane te nadsyłane są na prośbę ministra administracji i cyfryzacji raz w roku i dotyczą zbiórek zakończonych w kolejnych latach, liczby złożonych wniosków i wydanych decyzji w kolejnych latach. Zatem ostatnie pełne dane odnośnie do zbiórek w skali kraju dotyczą roku 2011.

   W okresie od 1 stycznia 2013 r. do 23 sierpnia 2013 r. do ministra administracji i cyfryzacji wpłynęło 308 wniosków o udzielenie pozwolenia na organizację zbiórki publicznej. Wydano 315 decyzji ogółem, w tym 251 pozwoleń. Pozostałe decyzje dotyczyły zmiany warunków udzielonych pozwoleń lub umorzenia postępowania na wniosek strony. W omawianym okresie nie wydano żadnej decyzji odmawiającej udzielenia pozwolenia bądź cofającej zgodę na organizację zbiórki publicznej.

   Poza przedstawionymi danymi minister nie dysponuje innymi, o których mowa w wystąpieniu pana posła, w tym również w odniesieniu do średniego okresu rozpatrywania wniosku o udzielenie pozwolenia w 2012 r. i 2013 r. Postępowanie w sprawie udzielenia pozwolenia ministra na przeprowadzenie zbiórki publicznej zostało ograniczone do minimum - wydanie decyzji następuje w ciągu 1 do 3 dni od momentu dostarczenia kompletu dokumentów i informacji, określonych w obowiązujących przepisach prawa o zbiórkach publicznych.

   Organizacja zbiórki publicznej w obecnym stanie prawnym stanowi jedną z wielu możliwości, którymi dysponują uprawnione podmioty - organizacje pozarządowe i komitety społeczne - w celu gromadzenia środków na prowadzoną działalność, stosownie do postanowień statutowych oraz obowiązujących przepisów prawa. W świetle przepisów ustawy o zbiórkach publicznych założeniem prowadzenia zbiórki publicznej jest niesienie bezinteresownej pomocy potrzebującym i realizacja skonkretyzowanego celu wykazującego użyteczność społeczną o charakterze ogólnym za pośrednictwem podmiotów do tego rodzaju działalności powołanych. Obowiązek uzyskania stosownego pozwolenia organów administracji stanowić ma gwarancję realizacji zakładanego celu, będąc wyrazem potrzeby ochrony interesu publicznego w rozumieniu ustawy, tj. ochrony woli ofiarodawców oraz korzystających z pomocy.

   Crowdfunding, czyli tzw. finansowanie społecznościowe, o którym wspomina pan poseł, polegające na zbieraniu kapitału na indywidualne projekty za pośrednictwem tworzonych w tym celu portali internetowych, nie odpowiada wprost definicji zbiórki publicznej w rozumieniu ustawy o zbiórkach publicznych, ponieważ wiąże się zazwyczaj z oferowaniem określonego świadczenia w zamian za wsparcie finansowe projektu i jest prowadzone również przez podmioty, które nie mogą ubiegać się o udzielenie pozwolenia na zbiórkę publiczną. Ponadto założeniem jest tu przysporzenie korzyści twórcy/pomysłodawcy (realizacja indywidualnego pomysłu), w tym również korzyści majątkowych. Z tego względu finansowanie społecznościowe wydaje się być drogą do pozyskania kapitału na realizację wybranego celu w rozumieniu bliższym działalności przedsiębiorczej.

   Biorąc powyższe pod uwagę, należy zgodzić się z opinią pana posła, iż brak odpowiednich regulacji może stanowić czynnik hamujący rozwój tego typu inicjatyw społecznych. Na podstawie istniejących przepisów o zbiórkach publicznych nie byłoby bowiem możliwe udzielenie pozwolenia na zbiórkę publiczną na indywidualny projekt, prowadzoną przez podmioty prawa gospodarczego lub osoby fizyczne za pośrednictwem specjalistycznych portali zagranicznych. Dowodzi to jednocześnie, iż powstanie ewentualnych regulacji dotyczących crowdfundingu nie wydaje się być związane wyłącznie z przepisami regulującymi zbiórki publiczne.

   Nawiązując z kolei do wskazanego przez pana posła ograniczenia wynikającego z obecnych regulacji, polegającego na uznawania wpłat na rachunek bankowy jako formy zbiórki publicznej, podkreślić należy, iż taki sposób prowadzenia zbiórki przewiduje obowiązujący przepis § 1 pkt 1 cytowanego na wstępie rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w orzeczeniu z 14 lutego 2013 r. (sygn. akt I OSK 261 3/12) Najwyższy Sąd Administracyjny stwierdził, że nie ma sprzeczności przepisu § 1 pkt 1 rozporządzenia z przepisem art. 1 ustawy o zbiórkach publicznych. Zbieranie ofiar w gotówce, w rozumieniu art. 1 ww. ustawy, to w istocie zbieranie pieniędzy, którymi można dysponować w każdej chwili. Do tak rozumianej gotówki nie należą papiery wartościowe lub lokaty terminowe. Wpłata pieniędzy na konto bankowe jest zatem formą przekazania gotówki, w rozumieniu art. 1 ustawy o zbiórkach publicznych.(...) Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie ma podstaw do tego, by tak ukształtowane na tle ustawy o zbiórkach publicznych pojęcie gotówki próbować odczytywać przy pomocy współczesnych pojęć z zakresu obrotu pieniężnego. (...) Obecnie pieniądz gotówkowy i pieniądz bezgotówkowy są formami cyrkulacji pieniądza wyróżnianymi z punktu widzenia istnienia lub nieistnienia materialnych nośników jednostek pieniężnych. Funkcjonowanie współcześnie ustawowych pojęć obrotu gotówkowego i bezgotówkowego nie wpływa więc na wykładnię, według której gotówka, o której mowa w art. 1 ustawy o zbiórkach publicznych, oznacza pieniądze, a nie aktywa niepieniężne.(...) Ten kierunek wykładni art. 1 ww. ustawy umacnia zdefiniowanie ofiary jako czynności prawnej.

   Podsumowując przedstawione informacje, zauważyć należy, iż celem liberalizacji obecnych regulacji jest uproszczenie zasad prowadzenia zbiórek publicznych. Natomiast funkcjonowanie crowfdfundingu wydaje się pojęciem daleko szerszym, jak też wykraczającym poza obszar bezinteresowności i realizacji interesu społecznego, wpisanych w pojęcie zbiórki publicznej.

   Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji od ponad roku prowadzi prace nad projektem ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Celem projektowanej regulacji jest ułatwienie obywatelom ofiarności przez zmianę roli państwa w tym obszarze, tak by tworzyło ono ramy organizacyjne do przejrzystego przeprowadzania zbiórek publicznych w przestrzeni publicznej. Państwo będzie nadal obecne w sferze zbiórek publicznych, żeby czuwać nad ich prawidłowością. Informacja na temat przyszłych i bieżących zbiórek będzie prezentowana w sposób przejrzysty, czytelny i dostępny dla wszystkich na ogólnopolskim portalu internetowym, co ułatwi obywatelską kontrolę zbiórek. Każdy będzie mógł sam dowiedzieć się, jaki podmiot i na jaki cel prowadził lub prowadzi zbiórkę publiczną. Równie łatwo będzie mógł sprawdzić, czy sprawozdanie z przeprowadzonej zbiórki jest dla niego wiarygodne na tyle, aby w przyszłości wesprzeć działalność danego podmiotu.

   Ze względu na zakres zmian przygotowywana jest całkowicie nowa regulacja, która zastąpi obecnie obowiązującą ustawę z 1933 r. Projektowana ustawa dotyczy zbierania ofiar, gotówki i darów rzeczowych w miejscach publicznych, gdzie ma innej możliwości kontrolowania ich pochodzenia i przepływu. W przypadku takich zbiórek obowiązkowe będzie dokonanie zgłoszenia do ministra właściwego do spraw administracji, który będzie zamieszczał poprawnie dokonane zgłoszenie na portalu zbiórek publicznych. Zgodnie z projektem na organizatorze zbiórki publicznej będzie ciążył także obowiązek złożenia sprawozdania po zakończonej zbiórce i z rozdysponowania ofiar. Sprawozdania, podobnie jak wcześniej zgłoszenie, będą zamieszczane na portalu zbiórek publicznych.

   Projektowana regulacja porządkuje pojawiające się niejasności prawne odnośnie do możliwości i potrzeby regulowania innych niż tradycyjne form zbierania ofiar, tj. do puszki. Dla takich form zbierania ofiar, gdzie przepływy środków są ewidencjonowane i przejrzyste, jak np. wpłaty na konto na określony cel, zbiórki za pomocą platform internetowych lub w ramach tzw. finansowania społecznościowego, nie będzie wymagane zezwolenie ani zgłoszenie zbiórki na portalu. Oznacza to, że obywatele będą mogli swobodnie zbierać środki na cele publiczne zgodne z prawem bez dodatkowym formalności. Ślady przepływu środków umożliwiają skuteczną kontrolę takich zbiórek, a w przypadku problemów obywatel może dochodzić swoich praw.

   W dniu 2 stycznia 2013 r. Rada Ministrów rozpatrzyła projekt założeń projektu ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, zobowiązując ministra administracji i cyfryzacji do opracowania we współpracy z Rządowym Centrum Legislacji projektu ustawy. Projekt na różnych etapach prac był wielokrotnie konsultowany i uzgadniany z organizacjami pozarządowymi. W ramach otwartych konsultacji społecznych projekt ustawy został umieszczony w BIP na stronach MAC oraz w BIP Rządowego Centrum Legislacji, a także na stronie umożliwiającej prowadzenie konsultacji on-line: mamzdanie.org.pl. Informacja o rozpoczęciu konsultacji została również umieszczona na stronie podmiotowej MAC. Konsultacje trwały 21 dni, podobnie jak w przypadku projektu założeń. Swoją opinię mógł wyrazić każdy zainteresowany. Szczegółowe podsumowanie konsultacji można również znaleźć na stronie www.mamzdanie.org.pl. Efektem konsultacji i uzgodnień jest zawężenie projektowanej regulacji wyłącznie do zbiórek publicznych w miejscu publicznym.

   Projekt został również przesłany do zaopiniowania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która zaakceptowała projekt ustawy. Obecnie projekt znajduje się już na ostatnim etapie rządowego procesu legislacyjnego. W dniu 27 sierpnia br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, co oznacza, że w najbliższych dniach projekt zostanie przesłany do Sejmu.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Stanisław Huskowski

   Warszawa, dnia 18 września 2013 r.