Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację poselską pani poseł Elżbiety Rafalskiej w sprawie programu wieloletniego ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ przesłaną przy piśmie z dnia 22 marca 2013 r., znak: SPS-023-15663/13, uprzejmie informuję.

   Problem niedożywienia dzieci i młodzieży jest jednym z poważniejszych problemów społecznych wymagających podjęcia działań mających na celu ograniczenie i likwidację tego zjawiska. Sygnały napływające od pracowników socjalnych, nauczycieli, pedagogów szkolnych czy też pracowników służb medycznych wskazują, że z uwagi na czas przebywania w szkole, czas dotarcia do szkoły i powrotu do domu w zasadzie każde dziecko (bez względu na status materialny) powinno zjeść w tym czasie przynajmniej jeden posiłek, najlepiej posiłek gorący.

   Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 i pkt 14 ustawy z dnia 12 mara 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 oraz z 2012 r. poz. 1544 i 1548) do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym, a więc finansowanych ze środków własnych gmin, należy m.in. dożywianie dzieci oraz zapewnienie posiłku osobom, które nie są w stanie go sobie zapewnić.

   Od roku 1996 zadanie dożywiania uczniów wspierane było ze środków rezerwy celowej budżetu państwa, w ramach dotacji do zadania własnego lub też w ramach programów rządowych. Zadanie realizowane było w ramach przyjmowanych uchwałą Rady Ministrów jednorocznych programów realizowanych ze środków przewidzianych w budżecie państwa i środków własnych gmin.

   Rząd w roku 2005, uznając za sprawę najwyższej wagi konieczność kontynuacji pomocy państwa dla gmin w zakresie dożywiania, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży, przyjął także zasadę gwarancji stałego dofinansowania tego zadania z budżetu państwa w określonym przedziale czasowym. Stało się to możliwe dzięki nowelizacji ustawy o finansach publicznych w zakresie możliwości realizowania programów wieloletnich w obszarze pomocy społecznej.

   W dniu 29 grudnia 2005 r. uchwalona została ustawa o ustanowieniu programu wieloletniego ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ (Dz. U. Nr 267, poz. 2259, ze zm.). Zgodnie z art. 13 planowane środki budżetu państwa na realizację programu nie mogły być niższe niż 500 mln zł. rokrocznie. Środki te planowane są w budżetach wojewodów oraz w rezerwie celowej budżetu państwa. Jednocześnie środki, jakie gminy powinny przeznaczać na realizację programu, nie mogą być niższe niż 250 mln zł rokrocznie w trakcie realizacji programu wieloletniego, tj. w latach 2006-2009. Tak więc zaplanowana w ustawie o ustanowieniu programu wieloletniego ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ łączna wielkość środków w latach 2006-2009 nie mogła być niższa niż 2 900 000 000 zł.

   W trakcie realizacji programu w kolejnych latach wielkość środków wydatkowanych na realizację programu przedstawiała się następująco (w tys. zł):

   - rok 2006: środki budżetu państwa - 484 165 zł, środki własne gmin - 265 559 zł, łączne wydatki na realizację programu - 749 724 zł,

   - rok 2007: środki budżetu państwa - 527 107 zł, środki własne gmin - 283 973 zł, łączne wydatki na realizację programu - 811 080 zł,

   - rok 2008: środki budżetu państwa - 527 186 zł, środki własne gmin - 281 203 zł, łączne wydatki na realizację programu - 808 389 zł,

   - rok 2009: środki budżetu państwa - 518 454 zł, środki własne gmin - 297 843 zł, łączne wydatki na realizację programu - 816 297 zł,

   - rok 2010: środki budżetu państwa - 533 289 zł, środki własne gmin - 297 019 zł, łączne wydatki na realizację programu - 830 308 zł,

   - rok 2011: środki budżetu państwa - 547 578 zł, środki własne gmin - 236 385 zł, łączne wydatki na realizację programu - 824 990 zł,

   - rok 2012: środki budżetu państwa - 549 099 zł, środki własne gmin - 298 421 zł, łączne wydatki na realizację programu - 847 520 zł.

   Wszystkie wnioski wojewodów na środki finansowe przewidziane w budżecie państwa były realizowane w 100%. Wnioski wojewodów odzwierciedlały potrzeby na środki finansowe budżetu państwa, uzgodnione z gminami, na realizację programu w poszczególnych województwach.

   Jednocześnie pragnę poinformować Panią Marszałek, że od roku 2008 nie ma dzieci, uczniów lub osób dorosłych, tj. beneficjentów programu, którzy spełniali określone ustawą podwyższone kryterium dochodowe uprawniające do bezpłatnej pomocy, a którzy nie byli objęci programem ze względu na brak środków.

   Jak wynika z dotychczasowej realizacji programu, samorządy gminne przeznaczają zdecydowanie więcej środków własnych na realizację programu, niż wynikałoby to z przepisów ustawowych. Natomiast po stronie budżetu państwa przyjęto, że w latach 2010-2013 środki są zapisywane w ustawach budżetowych na kolejne lata w wysokości roku 2009, tj. 550 mln zł rokrocznie w okresie realizacji programu, tj. w latach 2010-2013 - 2,2 mld zł. Łączny przewidywany koszt realizacji programu wyniesie w kolejnym etapie jego realizacji 3,1 mld zł.

   Łączny koszt realizacji programu wieloletniego w latach 2006-2013 wyniesie 6 mld zł.

   Wielkość środków własnych gmin przeznaczanych na realizację programu praktycznie przez cały czas jego realizacji kształtuje się na poziome 36% kosztów realizacji programu. Przy zapisach ustawowych o udziale środków własnych - 40% kosztów realizacji (z możliwością w szczególnie uzasadnionych przypadkach zmniejszenia do 20% kosztów realizacji), w ocenie resortu jest to bardzo wysoki udział własnych środków gmin. Świadczy to o dużym zaangażowaniu gmin w realizację programu i jego wpływie na zmianę podejścia gmin do finansowania tego programu.

   Dodatkowo pragnę poinformować Panią Marszałek, iż minister pracy i polityki społecznej występował do ministra finansów o zwiększenie środków budżetu państwa przeznaczonych na realizację programu w czasie prac nad planem ustawy budżetowej na rok 2013 - zwiększenie środków o 50 mln zł od roku 2013 - jednakże zapadła decyzja o utrzymaniu finansowania programu przez budżet państwa na poziomie 550 mln zł.

   W ocenie resortu środki te powinny wystarczyć na prawidłową realizację programu w roku 2013. Jednocześnie uprzejmie informuję, że w roku bieżącym samorządy gminne planują przeznaczyć na realizację programu 293,5 mln zł, w tym na:

   - dożywianie - 271,6 mln zł,

   - dowóz posiłków - 5,5 mln zł,

   - tworzenie i doposażenie punktów przygotowywania i wydawania posiłków - 7,5 mln zł.

   Po 7 latach realizacji programu do resortu pracy i polityki społecznej jedynie sporadycznie napływają zapytania kierowane przez jednostki samorządu terytorialnego w sprawie realizacji programu, do którego przystępuje rokrocznie 100% gmin w kraju. Sporadycznie też zgłaszane są problemy dotyczące nieprawidłowości w realizacji programu, tak przez koordynatorów wojewódzkich (wojewodów), jak i koordynatorów gminnych (wójtów, burmistrzów i prezydentów miast). Realizacja programu jest monitorowana przez resort pracy i polityki społecznej, wojewodów oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie realizacji programu wieloletniego ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ (Dz. U. z 2006 r. Nr 25, poz. 186, ze zm.).

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Elżbieta Seredyn

   Warszawa, dnia 11 kwietnia 2013 r.