Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do pisma z dnia 15 marca 2013 r. (sygn. SPS-023-15445/13), dotyczącego interpelacji posła na Sejm RP pani Anny Paluch w sprawie wdrażania procedur bezpieczeństwa w cywilnym ruchu lotniczym zgodnie z wymogami rozporządzeń (WE) 300/2008 i 272/2009, uprzejmie informuję, że zgodnie z informacją o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli na temat ochrony cywilnego ruchu lotniczego w Polsce jako elementu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego (nr ewid. 113/2012/P/11/062/KIN) przedmiotem wskazanej kontroli były zadania związane z ochroną lotnictwa cywilnego wykonywane przez ministra właściwego do spraw transportu (ówczesnego ministra infrastruktury), prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (prezes ULC), podmioty zarządzające lotniskami oraz organ zarządzania ruchem lotniczym - Polską Agencję Żeglugi Powietrznej (PAŻP).
Niezależnie od powyższego pragnę wskazać, że godnie z ustawą z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1015) ostateczny termin przekazania przez Straż Graniczną kontroli bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej upłynął w dniu 18 marca 2013 r., w związku z czym we wszystkich portach lotniczych realizacja przedmiotowych zadań została przekazana zarządzającym lotniskami. Stosownie do art. 14 ust. 1 ww. ustawy przejęcie od Straży Granicznej zadań kontroli bezpieczeństwa odbyło się na podstawie porozumień zawartych przez właściwych terytorialnie komendantów oddziałów Straży Granicznej i zarządzających lotniskami.
Proces przekazywania kontroli bezpieczeństwa w skali kraju był realizowany sukcesywnie, w zależności od uwarunkowań i możliwości poszczególnych portów lotniczych, przy czym w kilku przypadkach zarządzający lotniskiem przejął ww. zadania pod koniec ustawowego terminu. Przejęcie przez zarządzającego lotniskiem zadań związanych z kontrolą bezpieczeństwa na poszczególnych lotniskach nastąpiło w następujących terminach:
- Port lotniczy Łódź-Lublinek - 31 sierpnia 2012 r.,
- Port lotniczy Warszawa-Okęcie - 1 września 2012 r.,
- Port lotniczy Gdańsk-Rębiechowo - 1 grudnia 2012 r.,
- Port lotniczy Bydgoszcz - 31 grudnia 2012 r.,
- Port lotniczy Szczecin-Goleniów - 28 lutego 2013 r.,
- Port lotniczy Rzeszów-Jasionka - 1 marca 2013 r.,
- Port lotniczy Wrocław-Strachowice - 1 marca 2013 r.,
- Port lotniczy Zielona Góra-Babimost - 1 marca 2013 r.,
- Port lotniczy Poznań-Ławica - 15 marca 2013 r.,
- Port lotniczy Katowice-Pyrzowice - 15 marca 2013 r.,
- Port lotniczy Kraków-Balice - 18 marca 2013 r.
W celu wypracowania systemowych rozwiązań dotyczących współpracy pomiędzy Strażą Graniczną a Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego w zakresie nadzoru nad kontrolą bezpieczeństwa wykonywaną przez zarządzających lotniskami, w Straży Granicznej w 2011 r. opracowano ˝Koncepcję nadzoru Straży Granicznej nad realizacją zadań kontroli bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej wykonywanych przez zarządzającego lotniskiem w kontekście zapisów ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze˝. We wskazanym dokumencie zaproponowano między innymi rozwiązania organizacyjne oraz kadrowe dotyczące realizacji przedmiotowych działań przez Straż Graniczną, które opierały się zarówno na doświadczeniach własnych, jak i rozwiązaniach przyjętych w innych krajach UE (z którymi zapoznano się w wyniku wizyt studyjnych oraz analiz przesyłanych kanałami oficerów łącznikowych oraz współpracy międzynarodowej).
Ponadto podkreślono, że celem nadzoru prowadzonego przez funkcjonariuszy SG będzie zapewnienie zgodności działań zarządzającego lotniskiem z zapisami europejskich oraz krajowych aktów prawnych regulujących kwestie ochrony lotnictwa cywilnego. Wskazano również, że wraz z realizacją powyższych zadań ustawowych jedną z podstawowych ról Straży Granicznej w zakresie bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej będzie udzielanie pomocy i wsparcia pracownikom podmiotów wykonujących zadania kontroli bezpieczeństwa, w sytuacjach wymagających interwencji służb państwowych. W tym zakresie szczególny nacisk będzie położony na wykorzystanie wieloletniego doświadczenia funkcjonariuszy Straży Granicznej w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego. Określono, że powyższe skoordynowane działania Straży Granicznej z innymi podmiotami wchodzącymi w skład sytemu ochrony lotnictwa cywilnego będą ukierunkowane na zapewnienie najwyższego poziomu prowadzonej kontroli, a w konsekwencji bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej.
Mając na względzie przyjęte formy organizacyjne wykonywania przez Straż Graniczną zadań związanych z nadzorem, oszacowano stany etatowe na poszczególnych etapach (etap początkowy i docelowy) zespołów odpowiedzialnych za prowadzenie nadzoru nad kontrolą bezpieczeństwa w poszczególnych lotniczych przejściach granicznych. Ponadto, wykorzystując doświadczenia zdobyte po początkowym okresie sprawowania nadzoru, prowadzono regularną analizę funkcjonowania przyjętych rozwiązań kadrowych w kierunku określenia docelowego stanu etatowego ww. zespołów. Jednocześnie od 25 stycznia do 18 maja 2012 r. przedstawiciele Komendy Głównej Straży Granicznej przeprowadzili wizyty monitorujące w niżej wymienionych portach lotniczych:
- Gdańsk-Rębiechowo (25-26 stycznia 2012 r.),
- Bydgoszcz (9-10 lutego 2012 r.),
- Kraków-Balice (23-24 lutego 2012 r.),
- Warszawa-Okęcie (7-8 marca 2012 r.),
- Łódź-Lublinek (22 marca 2012 r.),
- Katowice-Pyrzowice (19-20 kwietnia 2012 r.),
- Wrocław-Strachowice (26-27 kwietnia 2012 r.),
- Poznań-Ławica (8 maja 2012 r.),
- Zielona Góra-Babimost (9 maja 2012 r.),
- Szczecin-Goleniów (10-11 maja 2012 r.),
- Rzeszów-Jasionka (17- 18 maja 2012 r.).
Głównym celem ww. wizyt było dokonanie oceny przygotowania terenowych jednostek SG do realizacji zadań związanych z nadzorem nad zarządzającym lotniskiem w zakresie wykonywanej kontroli bezpieczeństwa w odniesieniu do ˝Koncepcji nadzoru Straży Granicznej nad realizacją zadań kontroli bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej wykonywanych przez zarządzającego lotniskiem w kontekście zapisów ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze˝.
Jednocześnie na podstawie zapisów zawartych w ˝Koncepcji nadzoru...˝ dotyczących liczebności zespołów wykonujących zadania nadzoru nad kontrolą bezpieczeństwa, przedstawiciele KGSG aktualnie audytują funkcjonowanie przyjętych docelowych rozwiązań kadrowych. Należy zaznaczyć, że obok efektywności wykorzystania funkcjonariuszy SG uwzględnia się poziom realizacji zadań związanych z ochroną lotnictwa cywilnego przez podmioty wykonujące kontrolę bezpieczeństwa, co ukierunkowane jest w szczególności na niedopuszczenie do ewentualnego obniżenia poziomu bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej w kraju.
Stwierdzane w ramach nadzoru prowadzonego przez Straż Graniczną naruszenia przepisów w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego są na bieżąco przekazywane zarządzającym lotniskami, a o poważnych uchybieniach informowany jest Urząd Lotnictwa Cywilnego.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że istotnym elementem systemu nadzoru nad zarządzającym lotniskiem będzie formalne określenie szczegółowych zasad współpracy Straży Granicznej z prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego w sprawowaniu nadzoru w ˝Porozumieniu w sprawie szczegółowych zasad współpracy prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego i komendanta głównego Straży Granicznej w zakresie sprawowania nadzoru nad zadaniami związanymi z kontrolą bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym wykonywanymi przez zarządzających lotniskami˝, którego projekt został opracowany w Komendzie Głównej Straży Granicznej oraz przesłany do Urzędu Lotnictwa Cywilnego celem zajęcia stanowiska.
Powyższy projekt dokumentu precyzuje zasady wymiany informacji pomiędzy komendantem głównym Straży Granicznej a prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego w zakresie sprawowania nadzoru, jak również określa rozwiązania organizacyjne, zgodnie z którymi realizowane są samodzielne działania Straży Granicznej w przedmiotowym nadzorze. Do czasu podpisania ww. porozumienia Komenda Główna Straży Granicznej wystosowała wytyczne do terenowych jednostek organizacyjnych SG, w których zasięgu terytorialnym znajdują się lotnicze przejścia graniczne zawierające między innymi, wypracowany wspólnie z Urzędem Lotnictwa Cywilnego, katalog naruszeń przepisów oraz poważnych uchybień w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego. Należy przy tym zaznaczyć, że opracowany katalog oraz tryb postępowania ma na celu zapewnienie sprawnego i skutecznego współdziałania Straży Granicznej z prezesem ULC w zakresie zgodności działań zarządzającego lotniskiem ze wspólnotowymi oraz krajowymi przepisami regulującymi kwestie ochrony lotnictwa cywilnego, a w konsekwencji utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej.
Należy również wskazać, że w celu ujednolicenia realizacji nowych zadań, jakie nałożyła na Straż Graniczną ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 933, z późń. zm.), jak również profesjonalnego przygotowania funkcjonariuszy do sprawowania nadzoru w 2012 r. opracowano ˝Program szkolenia doskonalenia centralnego, przeznaczonego dla wszystkich funkcjonariuszy SG˝, w tym funkcjonariuszy wykonujących zadania związane z nadzorem nad kontrolą bezpieczeństwa prowadzoną przez pracowników zarządzającego lotniskiem. Aktualnie trwa proces realizacji ww. szkolenia w Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie oraz w terenowych jednostkach organizacyjnych Straży Granicznej.
Mając powyższe na uwadze, pragnę poinformować, że zrealizowane kompleksowe działania w zakresie realizacji przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1015) pozwoliły na terminowe przekazanie kontroli bezpieczeństwa zarządzającym przy jednoczesnych działaniach Straży Granicznej ukierunkowanych na utrzymanie maksymalnego poziomu ochrony lotnictwa cywilnego w Polsce.
Odnosząc się natomiast do kwestii kontroli bezpieczeństwa ładunków i poczty na lotniskach, należy wskazać, że w terminie do 18 miesięcy od wejścia w życie ww. ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw we wszystkich polskich portach lotniczych prowadzenie kontroli bezpieczeństwa ładunków oraz poczty transportowanych na pokładach statków powietrznych zostało przekazane przez Straż Graniczną podmiotom posiadającym status zarejestrowanego agenta. Powyższe nastąpiło niezwłocznie po osiągnięciu przez nich zdolności do wykonywania zadań zarejestrowanego agenta.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Piotr Stachańczyk
Warszawa, dnia 10 kwietnia 2013 r.